Na straży Bałtyckiego Nieba
Frank van der Avoort, Johan Franken
Na straży Bałtyckiego Nieba
29 marca 2004 r. Litwa, Łotwa i Estonia przystąpiły do NATO. Jednym z głównych zadań stawianych przed państwami członkowskimi Sojuszu Północnoatlantyckiego jest posiadanie zdolności do kontroli własnej przestrzeni powietrznej. Tymczasem Litwa, Łotwa i Estonia, nie posiadają wystarczających sił i środków, by móc to czynić. W tej sytuacji odpowiednie wsparcie, od pierwszego dnia członkostwa, zaoferowały im inne kraje NATO. Obecnie niestabilna sytuacja na wschodnich rubieżach Sojuszu Północnoatlantyckiego sprawia, że misja Baltic Air Policing nabiera szczególnego znaczenia.
Sześć z dwudziestu ośmiu państw członkowskich NATO nie posiada odrzutowych samolotów bojowych, wliczając w to trzy kraje bałtyckie. Tymczasem kontrola przestrzeni powietrznej ma bardzo duże znaczenie, szczególnie po atakach terrorystycznych w Stanach Zjednoczonych, które miały miejsce 11 września 2001 r. Dla państw członkowskich Sojuszu Północnoatlantyckiego położonych nad Morzem Bałtyckim dodatkowym dużym problemem jest systematyczne naruszanie ich granic przez samoloty Sił Powietrznych Federacji Rosyjskiej wykonujące loty tranzytowe między terytorium Rosji i Okręgiem Kaliningradzkim.
Kryzys na Półwyspie Krymskim i zaostrzenie sytuacji na Ukrainie stanowią dodatkowy, bardzo istotny powód dla zwiększenia aktywności NATO w rejonie. Sojusz Północnoatlantycki chce wysłać Rosji i mieszkańcom państw bałtyckich jasny sygnał, że zrobi wszystko w ramach obrony państw członkowskich przed każdą agresją skierowaną na ich terytorium przez jakiekolwiek wrogie państwo.
Podporucznik Sił Powietrznych Stanów Zjednoczonych Kunst kładzie w swojej wypowiedzi szczególny nacisk na tę kwestię: NATO to jeden z najbardziej udanych sojuszy, jaki kiedykolwiek powstał, szczególnie biorąc pod uwagę pracowitość i oddanie państw członkowskich oraz ich obywateli.
Baza Lotnicza w Szawlach
NATO wybrało Bazę Lotniczą Szawle jako najbardziej korzystną lokację dla misji Baltic Air Policing, głównie z uwagi na ogromne rozmiary tego obiektu i stosunkowo dobrą infrastrukturę, a także ze względu na strategiczne położenie między terytorium Federacji Rosyjskiej i Okręgiem Kaliningradzkim. Baza Zokniai w Szawlach istnieje od 1928 r. Po drugiej wojnie światowej uległa znacznemu unowocześnieniu dzięki stacjonowaniu tam Sił Powietrznych ZSRR.
Po wycofaniu się wojsk rosyjskich, w czerwcu 1993 r., bazę przejęły Siły Powietrzne Litwy, przenosząc się z niewielkiego lotniska w Borysim do nowoczesnej bazy, która otrzymała nazwę 1. Baza Lotnicza. Ochotnicza Służba Obrony Kraju uczyniła to samo, w grudniu 1994 r. We wczesnych latach użytkowania obiektu, Siły Powietrzne Litwy korzystały ze starych schronohangarów na samoloty, co zmieniło się w 2000 r. wraz z wybudowaniem dwóch nowych hangarów. Już na początku zadecydowano, że baza będzie obsługiwała także loty transportowe i pasażerskie. Ostatecznie 28 sierpnia 1997 r. otworzono w Szawlach międzynarodowy port lotniczy, któremu przypisano Kategorię zgodności I ICAO. Głównym celem jego istnienia jest obsługa samolotów transportowych, nawet tak dużych jak Antonow An-124 Rusłan, Lockheed C-5 Galaxy czy Boeing 747. Obiekt posiada także udogodnienia parkingowe dla lekkich samolotów o maksymalnej masie startowej mniejszej niż 7000 kg.
W czasach gdy w okolicy stacjonowały wojska sowieckie, miasto Szawle było niedostępne dla ludzi spoza Litwy. Mieszkańcy przyzwyczaili się jednak do obecności gości zza granicy, począwszy od czasów gdy 1 kwietnia 2004 r. Siły Powietrzne Belgii zapoczątkowały swoją obecność w regionie, operując z lokalnej bazy. Jak dotąd, stacjonowali tam żołnierze z czternastu różnych państw NATO przez okres od trzech do czterech miesięcy. W ten sposób wykazano, że Siły Powietrzne Litwy są w stanie współpracować z innymi państwami członkowskimi Sojuszu Północnoatlantyckiego i działać zgodzie z sojuszniczymi doktrynami, a także zapewnić odpowiednie zaplecze sprzętowe. Litwinom udawało się to od samego początku ich członkostwa w NATO – utrzymywali w Szawlach przez ten okres różne samoloty, od rumuńskich MiG-21 po amerykańskie F-15 Eagle, od polskich MiG-29 po brytyjskie Typhoony.
Pełna wersja artykułu w magazynie Lotnictwo 6/2014