Wojska Lądowe Królestwa Norwegii

 

Autorzy licznych opracowań o kampanii norweskiej podkreślają jej nowatorski, lądowo-powietrzno–morski charakter (operacja połączona z użyciem wszystkich rodzajów sił zbrojnych), koncentrując się jednak tylko na podłożu polityczno– wojskowym kampanii, błyskawicznym niemieckim ataku w dniu 9 kwietnia oraz późniejszych walkach w rejonie Narwiku. Działania w południowej i środkowej Norwegii traktowane są ogólnikowo, raczej jako podstawa do nakreślenia szerszego tła wydarzeń na północy kraju. Większość opracowań koncentruje się na mniej lub bardziej szczegółowym opisie działań poszczególnych zgrupowań inwazyjnych i kontrakcji aliantów niż na działaniach armii norweskiej. Na temat norweskich sił zbrojnych pisze się więcej jedynie w odniesieniu do początkowych walk w dniu 9 kwietnia, gdy niemieckie zespoły inwazyjne zaatakowały najważniejsze porty i lotniska państwa. Jeśli nawet w opisach późniejszych walk pojawiają się wzmianki o jednostkach norweskich, to tratowane są raczej jako tło dla działań wojsk brytyjsko–francusko–polskich, niewiele mówiąc o skali zaangażowania sił miejscowych, ich składzie i liczebności. Celem artykułu jest próba syntezy wiedzy na temat stanu wojsk lądowych Norwegii w przededniu niemieckiego ataku, przygotowań i planów mobilizacyjnych oraz rzeczywistego przebiegu mobilizacji w pierwszych dniach inwazji, do momentu przybycia sił alianckich. Zarysowany tutaj przebieg działań wojsk norweskich nie zakłada nakreślenia pełnej i wyczerpującej charakterystyki walk w kampanii, a jedynie uwypuklenie trudności związanych z norweską mobilizacją.

Struktura czasu pokoju
W wyniku cięć budżetowych lat 20. i 30. XX wieku, w chwili wybuchu II wojny światowej w 1939 roku, potencjał wojskowy Norwegii w porównaniu z innymi krajami europejskimi przedstawiał się bardziej niż skromnie. O ile w latach 1914 – 1918 siły zbrojne Norwegii z racji intensywnych przygotowań do potencjalnego konfliktu ze Szwecją (związane to było z zerwaniem unii w 1905 roku i ogłoszeniem niepodległości), mogły uchodzić za nowoczesne i przygotowane do obrony wybrzeży, o tyle w 1939 roku sytuacja przedstawiała się zgoła inaczej. Samo ogłoszenie intencji neutralności w nowym konflikcie światowym nie rozwiązywało problemu obronności. Tymczasem w Oslo kwestie bezpieczeństwa militarnego bardzo długo bagatelizowano. Nawet w okresie największych napięć poprzedzających wojnę, takich jak seria konfliktów lokalnych w Europie oraz kryzys monachijski w 1938 roku, rząd norweski nie przedsięwziął żadnych kroków mogących zwiększyć bezpieczeństwo kraju. Dość powiedzieć, że ówczesnym ministrem obrony był Carl Frederic Monsun, który w latach 20. XX wieku jako członek Ligi Antymilitarystycznej został aresztowany za pacyfistyczną agitację pośród żołnierzy! Dopiero w przededniu wybuchu wojny, 29 sierpnia, wydano zarządzenia dotyczące reaktywacji niektórych fortyfikacji nadmorskich. Parlament norweski przeznaczył również znaczne sumy na zakup uzbrojenia. Były to jednak działania spóźnione. Własny przemysł zbrojeniowy był zbyt słaby, a możliwości zakupów poważnie ograniczone. W rezultacie do wiosny 1940 roku część sum nie została wykorzystana w ogóle, a z zakupionego sprzętu niewiele dotarło do Norwegii przed inwazją, a jeszcze mniej wprowadzono do użycia. Po wybuchu wojny szybko okazało się, że obie strony konfliktu, jakkolwiek oficjalnie uznające neutralność Norwegii, naruszały norweskie wody terytorialne i przestrzeń powietrzną. Najbardziej znamiennym przykładem był tzw. incydent ze statkiem „Altmark”. Ponadto sztabowcy brytyjscy, inspirowani przez Pierwszego Lorda Admiralicji W. Churchilla, chętnie zakłóciliby transporty szwedzkiej rudy żelaza wysyłane do Niemiec, które w miesiącach zimowych przechodziły przez port w Narwiku. Obszar kraju podzielony był na sześć okręgów wojskowych z siedzibami w Holden, Oslo, Kristiansand, Bergen, Trondheim i Harstad. W okresie pokoju dowództwa okręgów pełniły funkcje administracyjno– szkoleniowe i logistyczne. W przypadku zagrożenia z dowództwa okręgu wydzielano dowództwo dywizji oraz formowano dowództwo jednej brygady polowej. Dowódca okręgu stawał się automatycznie dowódcą dywizji. Zakładano także możliwość łączenia dwóch lub więcej brygad wraz z jednostkami wzmocnienia w tzw. Armeavdelning (Zgrupowanie Armijne) w bezpośrednim podporządkowaniu Naczelnego Dowództwa, ale projektu tego nigdy nie przełożono na oficjalne dokumenty rozkazodawcze i struktury.