Norweska artyleria nabrzeżna
Jarosław Chorzępa
Norweska artyleria nabrzeżna
1875-1940
Norweska artyleria nadbrzeżna odegrała ważna rolę w czasie walk z jednostkami niemieckimi w kwietniu 1940 roku. Największym sukcesem Norwegów było zatopienie ciężkiego krążownika Blücher w Oslofiordzie. Norwegowie rozpoczęli rozbudowę umocnień nadbrzeżnych już w 1875 roku, która trwała do lat 30.
Historia nowoczesnych umocnień nadbrzeżnych zaczęła się w Norwegii – podobnie jak i w innych państwach – w drugiej połowie XIX wieku. Ten niewielki, liczący wówczas niecałe 3 mln mieszkańców kraj, był wówczas połączony ze Szwecja unią państwową. Dlatego też jego umocnienia nie były dla wspólnego rządu priorytetem, początkowo zdecydowano się jedynie na zabezpieczenie stolicy prowincji – Oslo. Ze względów geograficzno-taktycznych oczywistym wyborem była rozbudowa umocnień wyspy Oscarsborg w cieśninie Drobak, gdzie pierwsze fortyfikacje wzniesiono w 1628 r. Studia taktyczne rozpoczęto w 1868 roku, planując umieszczenie na wyspie armat kalibru 305 mm oraz 167 mm. Impulsem do poważniejszego zajęcia się fortyfikacjami była wojna francusko- pruska, zamierzano wtedy na wyspie ustawić armaty gwintowane wzmacniane pierścieniami, produkcji zakładów Armstronga – 7 sztuk dział 5,5-calowych (139,7 mm) i 3 sztuki armat 7-calowych (177,8 mm). Kolejne plany ufortyfikowania wyspy pochodziły z 1875 roku, wtedy powrócono do koncepcji uzbrojenia wyspy w armaty kalibru 305 mm produkcji zakładów Kruppa, rozważano też alternatywne wyposażenie baterii głównej w armaty Armstronga kalibru 8,5-cala (215,9 mm). Ponieważ po dostarczeniu w 1887 roku jednej armaty kalibru 305 mm L25 M. 1877 zrezygnowano z tego sprzętu, w zamian – w ramach kompensacji – zamówiono u Kruppa trzy armaty kalibru 280 mm L40 M. 1889. Działa te w lutym 1892 roku przybyły do Norwegii do zakładów Akers Mekaniske Verksted, gdzie w tym samym roku opracowano dla nich specjalne lawety nadbrzeżne. Następnie gotowe armaty zainstalowano na Oscarsborgu – otrzymały one nazwy własne „Moses” (Mojżesz), „Josva” (Jozue) i „Aaron”. W tym samym czasie zamówiono w firmie Withwortha & Co 4 sztuki. haubic nadbrzeżnych kalibru 280 mm M. 1891 – zostały one zainstalowane w 1893 roku. Ponieważ kaliber haubic był taki sam jak wcześniej sprowadzonych armat nadbrzeżnych, spowodowało to dużo zamieszania związanego z prawidłowym określeniem modelu danego sprzętu artyleryjskiego. W 1891 roku postanowiono wybudować na wyspie podwodną baterię torpedową – miała ona mieć trzy wyrzutnie, umieszczone poniżej lustra wody. Budowa trwała w latach 1898-1901. Stosowano torpedy austro-węgierskie systemu Whiteheada, produkcji arsenału Fiume (1900 rok), typ M Vd kalibru 450 mm, długość 5 m, 531 kg, głowica 100 kg TNT, zasięg 400 m przy prędkości 31 w., 800 m przy prędkości 29 w. Pod sam koniec XIX wieku zmodernizowano uzbrojenie przesmyku, umieszczając tutaj kolejne baterie armat średniego kalibru 150 mm L47,5 M.1899 Armstronga oraz niemieckie armaty okrętowe 150 mm L25,6 M.1879 zwane „Elida”, armat przeciwdesantowe 57 mm L/60 M.1895 Cockerilla, armaty polowe kalibru 84 mm L27 M.1887 Kruppa i mitraliezy kalibru 10,15 mm.