Nowe śmigłowce transportowe Mi-26T2W i Mi-8AMTSz-WN
Marek Furtak
Organizowane od kilku lat Międzynarodowe Forum Wojskowo-Techniczne Armija-2018 pod patronatem Państwowej Korporacji GP Rostiech jest jedną z najlepszych okazji do zapoznania się z nowościami oferowanymi przez przemysł obronny Federacji Rosyjskiej. Dotyczy to oczywiście także najnowszych osiągnięć w dziedzinie techniki lotniczej, w tym wiropłatów przeznaczonych dla sił zbrojnych. Oprócz wyróżniających się w tym roku kolejnych odsłon – produkowanych seryjnie w zakładach lotniczych RWPK PAO Rostwiertoł z Rostowa nad Donem – śmigłowców bojowych Mi-28NE i Mi-35M oraz niespodzianki tej wystawy – głęboko zmodernizowanego Mi-35P (wszystkie przedstawione w listopadowym numerze NTW), można tam było również zobaczyć najnowsze wersje rosyjskich śmigłowców transportowych, w tym nowego ciężkiego śmigłowca transportowego Mi-26T2W oraz transportowo-bojowego Mi-8AMTSz-WN.
Warto dodać, że obu konstrukcjom towarzyszył również kolejny interesujący śmigłowiec oferowany zagranicznym odbiorcom: transportowy Mi-17W-5 (Mi-8MTW-5), dla odmiany proponowany przez Kazańską Fabrykę Śmigłowców (PAO KWZ – zakład nr 387, ros. Kazańskij Wiertaliotnyj Zawod). Oprócz tego, można było zobaczyć także należące do Wozduszno-Kosmiczeskich Sił Federacji Rosyjskiej, będące w linii seryjne śmigłowce bojowe Mi-28N i Ka-52 oraz transportowego Mi-26T. W ramach holdingu AO Wiertalioty Rosji (Russian Helicopters JSC) realizowany jest kompletny proces sprzedaży oraz promocji rosyjskich śmigłowców wojskowych za granicą wraz z powiązanymi usługami, obejmującymi obsługę, remonty, części zamienne, czy też sprzedaż uzbrojenia. W szczytowym okresie przypadającym na 2012 oraz 2013 rok wszystkie zakłady zrzeszone w ramach holdingu wyprodukowały łącznie odpowiednio 290 i 303 wiropłatów różnych typów. W kolejnych latach, po zakończeniu realizacji kilku dużych umów, produkcja wprawdzie wyraźnie spadła – obecnie w obrębie całego holdingu utrzymuje się ona rokrocznie mniej więcej na poziomie około 190-200 śmigłowców – niemniej rosyjskie konstrukcje nadal znajdują niemałą rzeszę nabywców na rynku zamówień wojskowych.
Transportowy Mi-26T2W dla WKS Federacji Rosyjskiej
Wśród śmigłowców transportowych zaprezentowanych na wystawie jedną z najbardziej zwracających uwagę konstrukcji była nowa odmiana ciężkiego śmigłowca Mi-26T2W dedykowana dla potrzeb WKS Federacji Rosyjskiej. Oprócz maszyn szturmowych, jest to kolejny śmigłowiec zaprezentowany na tej wystawie przez zakłady RWPK PAO Rostwiertoł z Rostowa nad Donem. Prezentowana maszyna jest wynikiem prac w ramach programu modernizacji ciężkiego śmigłowca transportowego Mi-26T2 dla potrzeb Ministerstwa Obrony FR. Ostateczny kształt nowej platformy został uzgodniony w wyniku serii rozmów prowadzonych pomiędzy MO FR a przedstawicielami holdingu Wiertalioty Rosji, obejmujących szczegóły wymaganych prac rozwojowych i konstrukcyjnych (OKR) w tym zakresie.
Zaprezentowany na wystawie egzemplarz głęboko zmodernizowanego Mi-26T2W powstał poprzez przebudowę seryjnego śmigłowca Mi-26 o nr fabrycznym 34001212157 (nr seryjny 13-06). Ten konkretny egzemplarz został wyprodukowany w 1988 roku i przez wiele lat był eksploatowany w rejonie arktycznym przez lotnictwo służby ochrony pogranicza (ros. Awiacja Pogranicznoj Służby), gdzie nosił nr burtowy Żółty 97. W 2012 roku został wycofany z linii oraz zmagazynowany w rejonie bazy lotniczej Daniłowo. W maju 2015 roku został przetransportowany (przez innego Mi-26T!) do zakładów w Rostowie nad Donem, gdzie rozpoczęto jego gruntowny remont oraz modernizację, celem przebudowy do nowo projektowanego wariantu Mi-26T2W według specyfikacji uzgodnionej z MO FR.
Po wykonaniu niezbędnych prac modernizacyjnych oraz zasadniczej przebudowy, maszyna wykonała swój dziewiczy lot w nowej konfiguracji w dniu 19 sierpnia 2018 roku. Zaledwie dzień później przeleciała do Kubinki i tam na miejscu personel zakładów rozpoczął przygotowania wiropłatu do prezentacji na zbliżającej się wystawie Armija-2018. Maszynie nadano nowy numer taktyczny Żółty 3112 (oraz dodatkowy nr 157 na ogonie). Jednocześnie, wzorem innych śmigłowców zaprezentowanych przez zakłady z Rostowa podczas Armija-2018, otrzymała ona charakterystyczny, brązowo-oliwkowy pikselowy kamuflaż demonstracyjny. Po zakończeniu wystawy maszyna miała kontynuować próby fabryczne na terenie lotniska sąsiadującego z Moskiewską Fabryką Śmigłowców im. Michaiła Mila (OAO MWZ im. M. Mila). Przewiduje się, że ten etap zostanie zakończony do końca br., natomiast od przyszłego roku mają rozpocząć się na terenie 929. GLIC im. W.P. Czkałowa w Achtubińsku próby państwowe śmigłowca. Według dyrektora programu Mi-26T2W Aleksieja Trawkina planuje się przystąpić do produkcji seryjnej maszyn tego typu jeszcze w 2019 roku. Oznacza to, że przynajmniej teoretycznie dostawy pierwszych wiropłatów na rzecz MO FR mogą się zmaterializować już w 2020 lub 2021 roku.
Oferowany MO RF wiropłat jest wersją pochodną rozwijanej od kilku lat odmiany ciężkiego śmigłowca transportowego Mi-26T2, będącej z kolei zmodernizowaną wersją Mi-26T, wyposażoną w awionikę klasy glass cockpit, dzięki czemu liczebność załogi lotniczej zmniejszyła się z 5 do 3 osób. Podstawowe osiągi maszyny pozostały przy tym bez większych zmian. Opracowaniem wersji Mi-26T2 zajęło się OKB im. M. Mila z Moskwy, we współpracy zarówno z Rostwiertołem, jak i MWZ. Pod koniec 2010 roku w zakładach w Rostowie nad Donem zakończono budowę pierwszego prototypu Mi-26T2 n/b Żółty 2008, a jego oblot miał miejsce 17 lutego 2011 roku. Z kolei 25 maja 2015 roku ówczesny zastępca dyrektora holdingu Wiertalioty Rosji Andriej Szybitow poinformował o rozpoczęciu produkcji seryjnej śmigłowca Mi-26T2. Pierwszym odbiorcą Mi-26T2 stała się wkrótce Algieria. W ramach kontraktu o wartości 2,7 mld USD zawartego jeszcze w marcu 2014 roku, Al Quwwat Aljawwiya Aljaza'Eriiya zamówiły wówczas 6 maszyn tego typu. W ramach tej samej umowy zakupiono także m.in. 42 śmigłowce szturmowe Mi-28NE. Na niewielką liczbę ciężkich Mi-26T2 zdecydowała się również Jordania. Obecnie holding realizuje zawarty 17 kwietnia 2016 roku kontrakt na dostawę czterech ciężkich śmigłowców Mi-26T2 dla wojsk lądowych tego kraju. Stronę jordańską reprezentowało wówczas The King Abdullah II Design and Development Bureau (KADDB).
W Mi-26T2W wprowadzono szereg zmian opracowanych zgodnie ze specjalnymi wymaganiami sformułowanymi przez rosyjskie siły zbrojne. Przykładowo, w kabinie bazowej wersji Mi-26T2 przewiduje się miejsce dla 2-3 osób (pilota-dowódcy, drugiego pilota i nawigatora), natomiast podstawowa załoga Mi-26T2W to już przynajmniej cztery osoby: dowódca załogi, drugi pilot, nawigator oraz mechanik pokładowy. Ponadto do załogi Mi-26T2W, zależnie od zadania, może dołączyć jeszcze jeden lub dwóch operatorów urządzeń załadowczych i rozładowczych.
Mi-26T2W zachowuje niezmieniony kadłub, jednostkę napędową, przekładnię główną oraz układ nośny oryginalnego Mi-26T2. W porównaniu z protoplastą, kabinę załogi Mi-26T2W wyposażono m.in. w 5 wskaźników wielofunkcyjnych MFI-10-5W (ros. Mnogo-Funkcjonalnyj Indikator), na których prezentowane są m.in. dane pilotażowo-nawigacyjne i parametry pracy zespołu napędowego. Zabudowano nowoczesne urządzenia łączności i kamery, pozwalające na obserwowanie w warunkach dziennych ładunku przewożonego pod kadłubem. Bezpieczeństwo lotu zwiększają układy ostrzegania o bliskości ziemi i system przeciwkolizyjny. Zgodnie z zapowiedzią stojącego wówczas na czele holdingu Aleksandra Michiejewa (obecnie stanowisko to piastuje Andriej Bogiński) śmigłowiec ma być zdolny do operowania z przygodnych lądowisk o nawierzchni nieutwardzonej i wykonywać loty w każdych warunkach klimatycznych, niezależnie od pory doby, z użyciem pomocy nawigacyjnych lub bez, w warunkach ostrzału i przeciwdziałania informacyjnego przeciwnika. W ten sposób zmodernizowany Mi-26T2W stanie się maszyną umożliwiającą rosyjskiemu wojsku wykonywanie zadań transportowych i desantowych przez całą dobę, w każdych, nawet najbardziej niesprzyjających warunkach klimatycznych i pogodowych.
Nowe wyposażenie śmigłowca zostało zintegrowane przez firmę RPKB Rammieskoje w ramach pokładowego kompleksu awioniki BREO-26. Nowe wyposażenie kabiny, systemy nawigacyjne oraz do komunikacji radiowej zostały z kolei zintegrowane w ramach kompleksu nawigacyjno-pilotażowego NPK90-2W. W odróżnieniu od maszyn Mi-26T2 produkowanych przede wszystkim na eksport, nowy sprzęt radiowo-elektroniczny na T2W jest całkowicie krajowej produkcji. Z pokładowym kompleksem nawigacyjnym współpracuje także czterokanałowy autopilot, zwiększający komfort pracy pilotów poprzez poprawiony zakres stabilizacji, umożliwiając jednocześnie zaplanowanie trasy przelotu (punktów PPM, ros. Poworotnyj Punkt Marszruta), a także możliwość automatycznego zawisu bez udziału pilotów. Zainstalowano również nową platformę nawigacji bezwładnościowej oraz odbiornik nawigacji satelitarnej (GLONASS). Jednocześnie malowanie kokpitu, oświetlenie oraz inne istotne elementy zostały przystosowane do współpracy z goglami noktowizyjnymi. Standardowo rosyjski przemysł oferuje gogle noktowizyjne GEO ONW-1-01 ze wzmacniaczem szczątkowym światła 3 generacji, produkowane przez firmę Geofizyka-NW. W kabinie zainstalowano również nowy typ siedzisk, absorbujących siłę uderzenia w sytuacji awaryjnej.
Pełna wersja artykułu w magazynie NTW 12/2018