Nowoczesne krążowniki lekkie Japońskiej Cesarskiej Marynarki Wojennej
Marcin Kaczkowski
W dwudziestoleciu międzywojennym Japońska Cesarska Marynarka Wojenna była stopniowo zasilana nowymi krążownikami, budowanymi w ramach kolejnych programów rozbudowy floty. Zaliczały się one początkowo do tzw. „krążowników waszyngtońskich”, później zaś do krążowników typu A (określanych tak w Traktacie Londyńskim), znanych także jako krążowniki ciężkie. Były to duże jednostki, mające wspierać flotę w zakładanej w japońskich planach wojennych decydującej bitwie sił linowych. Inne zadania przewidziano dla krążowników lekkich, reprezentowanych w japońskiej flocie przez tzw. serię 5500 ton. Były to udane jednostki, ale zbudowane według założeń z końca I wojny światowej. Pod koniec lat 30. stało się jasne, że będą wkrótce potrzebowały następców. Tak narodziły się projekty krążowników lekkich typu Agano i Ōyodo, mających w teorii zastąpić 5,5-tysięczniki w nadchodzącej wojnie. Niski priorytet programu i słabość japońskiego przemysłu stoczniowego sprawiły, że programy te przebiegały powoli i nowe jednostki zaczęły zasilać szeregi Cesarskiej Marynarki Wojennej długo po wybuchu wojny na Pacyfiku.
Geneza
Wraz z podpisaniem Traktatu Waszyngtońskiego przez przedstawicieli Japonii w 1922 roku, podjęta została decyzja o zaprzestaniu budowy nowych krążowników lekkich dla Cesarskiej Marynarki Wojennej. Aby jak najlepiej wykorzystać ograniczoną w traktacie pulę wyporności, która przysługiwała na krążowniki, nowe okręty były projektowane według znacznie zmienionych wytycznych. Już w marcu 1922 roku ograniczony został program budowy krążowników lekkich typu Sendai z ośmiu do trzech. Budowę czwartej jednostki wstrzymano, pozostałe zaś anulowano. Fundusze zaoszczędzone w ten sposób zostały alokowane na budowę nowych krążowników typu Furutaka, które w późniejszym czasie określano jako krążowniki ciężkie w związku z uzbrojeniem ich w armaty kal. 203 mm. W latach 20. i 30. XX w. Japońska Cesarska Marynarka Wojenna skupiła się na budowie dużych krążowników ciężkich. Wyjątek stanowiły okręty typu Mogami, które otrzymały armaty kal. 155 mm, co klasyfikowało je jako krążowniki lekkie. Stało się tak jedynie po to, aby nie naruszać postanowień traktatu londyńskiego z 1930 roku, w którym wprowadzony został podział na krążowniki lekkie (typ B – z armatami do kal. 155 mm) oraz ciężkie (typ A – z armatami do kal. 203 mm), limit wyporności rozdzielono zaś pomiędzy te dwie kategorie. Po wystąpieniu z systemu traktatowego w drugiej połowie lat 30., Japończycy poddali jednostki typu Mogami przebudowie, w ramach której zamieniono artylerię główną na armaty kal. 203 mm (co było przewidziane już w fazie projektowania). Dlatego na potrzeby tego artykułu nie zaliczam typu Mogami do krążowników lekkich.
Pełna wersja artykułu w magazynie TW Historia 4/2022