Oczy NATO na Okęciu

Piotr Abraszek

Oczy NATO na Okęciu

Geneza
W latach 70. ub. w. w NATO prowadzono różnorodne analizy i studia poświęcone zwiększeniu efektywności obrony powietrznej. Oprócz wprowadzenia do służby nowych samolotów myśliwskich i przeciwlotniczych zestawów rakietowych naturalną konsekwencją wzrostu potencjału lotnictwa państw Układu Warszawskiego stała się konieczność posiadania samolotów wczesnego ostrzegania i dowodzenia. W grudniu 1978 r. Komitet Planowania Obronnego NATO podpisał list intencyjny dotyczący kupna lotniczego systemu wczesnego ostrzegania obsługiwanego przez siły Sojuszu. W tym czasie był to największy wspólny program zakupów NATO. Wybór padł na samoloty Boeing E-3A Sentry, wchodzące w tym czasie do wyposażenia USAF. Zasadniczą modyfikacją było wyposażenie wariantu europejskiego w stację radiolokacyjną Westinghouse AN/APY-2, która w porównaniu z poprzednią wersją – AN/APY-1 – była zdolna do wykrywania i śledzenia celów morskich. W styczniu 1980 r. powołano do życia Siły Wczesnego Ostrzegania i Dowodzenia NATO (NATO Airborne Early Warning&Control Force - NAEWF), a 17 października tegoż roku siły te zyskały status osobnego dowództwa, stacjonującego w belgijskim Mons. Akces do programu NAPMO (NATO Airborne Early Warning&Control Programme Management Organisation) zgłosiło wówczas 12 krajów (Belgia, Kanada, Dania, Grecja, Holandia, Luksemburg, Norwegia, Portugalia, RFN, Turcja, Włochy i USA, a w 1982 r. – po przystąpieniu do Sojuszu, do programu dołączyła Hiszpania). Ogółem zamówiono 18 samolotów E-3A oraz 3 samoloty transportowoszkolne Boeing 707 (pozbawione stacji radiolokacyjnej wczesnego ostrzegania), oznaczone Trainer Cargo Aircraft (TCA). Samoloty zostały formalnie zarejestrowane w Luksemburgu; państwo to nie posiadało wcześniej lotnictwa wojskowego. Główną bazą komponentu NAEWF wybrano, leżące w RFN przy granicy z Holandią, Geilenkirchen. Pierwszy samolot E-3A dostarczono na początku 1982 r., zaś ostatni trzy lata później. W 1988 r. jednostka osiągnęła pełną gotowość operacyjną. E-3A NATO, poza wspomnianą nową odmianą radaru, nie różniły się praktycznie od amerykańskich odpowiedników.