Od Augusty do Leonardo
Mauro Finati, Paolo Rollino
Mimo światowego rozwoju technologicznego liczba krajów posiadających zaawansowane możliwości projektowania śmigłowców i produkcyjne know-how wciąż jest bardzo ograniczona. AgustaWestland jest dziś jedną z najbardziej znanych marek śmigłowcowych na świecie. Każdego dnia przez 365 dni w roku do lotu startuje około 5000 maszyn AgustaWestland, których zasięg występowania rozciąga się od terenów podbiegunowych po strefę równikową oraz od poziomu morza od najwyższych szczytów górskich.
Krótka historia Agusty
Początków historii włoskich wiropłatów należy szukać u progu XX wieku, kiedy to w 1907 r. Giovanni Agusta (urodzony w 1879 r.) zaprojektował i zbudował dwupłatowy szybowiec AG-1, który w pierwszym locie był ciągnięty za samochodem podczas parady w Capui. Kilka lat później, w 1911 r., Agusta wymyślił pierwszy spadochron hamujący, który miał spowalniać spadanie samolotu w przypadku nagłej awarii podczas lotu. W 1913 roku Agusta zaczął pracować w fabryce samolotów Caproni, a tuż po pierwszej wojnie światowej, założył firmę Costruzioni Aeronautiche Giovanni Agusta z warsztatami remontowymi w Trypolisie i Benghazi w Libii oraz we Foggia we Włoszech. Wreszcie w 1923 r. przeniósł siedzibę do Cascina Costa, miejscowości niedaleko obecnego portu lotniczego Mediolan-Malpensa. Jest to miejsce, w którym obecnie stoi część nowoczesnego kompleksu produkcyjnego śmigłowców Leonardo oraz znajduje się centrum testowe dla śmigłowców.
Giovanni Agusta zmarł przedwcześnie w 1927 r., a firma znalazła się pod kontrolą jego żony Giuseppiny i jego pierworodnego syna Domenico. W Cascina Costa firma Agusta rozszerzyła działalność o licencyjną produkcję samolotów Fiat, Breda, IMAM i SIAI. Pod koniec II wojny światowej Agusta znalazła się w impasie z powodu narzuconego Włochom zakazu produkcji samolotów. Korzystając z rosnącej koniunktury w przemyśle motocyklowym, stojący teraz sam na czele firmy Domenico postanowił założyć nową firmę, zajmującą się produkcją i sprzedażą motocykli. Tym sposobem 12 lutego 1945 r. powstała Meccanica Verghera Agusta, która w ciągu swojego istnienia wyprodukował ponad 30 różnych modeli motocykli. MV Agusta zawdzięcza jednak sławę głównie swojemu działowi wyścigowemu: w latach 1952-1976 repezentujący firmę motocykliści (między innymi Leslie Graham, Carlo Ubbiali, Gary Hocking i niezrównany Giacomo Agostini) zajmowali najwyższy stopień podium blisko 3000 razy, w tym 279 wygranych wyścigów Grand Prix oraz 76 mistrzostw świata we wszystkich kategoriach!
Tymczasem w 1950 r., wraz ze zbudowaniem niewielkiej serii dwupłatowców, do fabryki w Cascina Costa powróciła produkcja lotnicza. Ale dopiero wydarzenie o dwa lata późniejsze stanie się punktem zwrotnym w historii firmy. 11 sierpnia 1952 r. Domenico Agusta podpisał umowę licencyjną z amerykańską firmą Bell Aircraft Corporation na produkcję i sprzedaż śmigłowców. Pierwszy zbudowany przez firmę śmigłowiec Agusta-Bell 47G wystartował z Cascina Costa 22 maja 1954 r., a już dwa lata później oblatany został 100. egzemplarz tego typu. Produkcja śmigłowców wzrosła skokowo w latach sześćdziesiątych XX w., gdy podpisano umowy z kolejnymi amerykańskimi producentami: Sikorskym, Boeingiem i Hughes Helicopters.
Począwszy od roku 1958, firma Agusta zaczęła opracowywać, budować i udoskonalać maszyny według własnego projektu: od ciężkich A.101G do mniejszych A.103, A.104, A.105 i A.106. Produkcja tych śmigłowców była ograniczona tylko do kilku prototypów, ale maszyny te umożliwiły firmie pozyskanie kompletnej i niezależnej wiedzy z zakresu projektowania wiropłatów. 4 sierpnia 1971 roku, kilka miesięcy po tym, jak Corrado Agusta przejął kontrolę nad firmą po śmierci Domenico, miał miejsce pierwszy lot śmigłowca A.109 Hirundo (wł.: jaskółka). Był to napędzany dwoma silnikami elegancki i szybki śmigłowiec, o innowacyjnych rozwiązaniach technicznych i wspaniałych osiągach. Został wprowadzony do produkcji seryjnej w 1975 roku. A.109 natychmiast stał się sukcesem komercyjnym – sprzedano setki egzemplarzy tego śmigłowca. Obecnie, ponad 40 lat później, maszyny tego typu wciąż są produkowane. Nadzór nad rozwojem A.109 prowadzili konstruktorzy Agusta Bruno Lovera i Paolo Bellavita.
W międzyczasie fabryka nadal produkowała setki innych śmigłowców, takich jak licencyjne Bell AB-204, AB-205, AB-206, AB-212, AB-412, Sikorsky SH-3D/HH-3F oraz Boeing CH-47C dla odbiorców cywilnych i wojskowych, w tym krajowych i zagranicznych.
Kilka lat później na zamówienie armii włoskiej w Agusta zaczęto opracowywać śmigłowiec bojowy A.129 Mangusta. Był to pierwszy śmigłowiec szturmowy, który w całości została zaprojektowany i zbudowany w Europie. Pierwszy lot prototypu odbył się 11 września 1983 roku.
Dzięki własnym projektom A.109 i A.129 Agusta przebojem weszła w ekskluzywne szeregi wiodących firm śmigłowcowych świata.
Pełna wersja artykułu w magazynie Lotnictwo 7-8/2017