Okręty programu „Dywizjon 2020” – nowa jakość w siłach morskich Finlandii

Tomasz Kwasek

Fińska marynarka wojenna (Merivoimat) realizuje obecnie jeden z najważniejszych programów okrętowych w swojej historii. Projekt Laivue 2020, czyli „Dywizjon 2020”, ma na celu wdrożenie do służby czterech nowoczesnych wielozadaniowych okrętów bojowych, które będą stanowić trzon Merivoimat. Omawiane okręty staną się największymi i najnowocześniejszymi jednostkami bojowymi fińskiej floty. Jednym z głównych realizatorów projektu jest szwedzki koncern Saab.

Wstępne analizy na temat nowych okrętów wielozadaniowych dla fińskiej marynarki wojennej na lata 20. XXI wieku (Monitoimialus 2020) rozpoczęto jeszcze w 2008 r. Wnioski wskazywały, że najlepszym wyborem będą okręty wielozadaniowe – większe niż te dotychczas eksploatowane przez flotę. Początkowe koncepcje wskazywały na jednostki o wielkości korwety, tj. o wyporności ok. 2000 t, późniejsze deklaracje mówiły o okrętach o wyporności ponad 3500 t, w zasadzie odpowiadające fregatom. Jednostki tej wielkości uznano za optymalne pod względem kosztów pozyskania i eksploatacji oraz możliwości bojowych. Wskazano również, że należy zwiększyć odporność na uszkodzenia nowych platform i ich dzielność morską, pozwalającą na skuteczne operowanie przy wyższych stanach morza i w różnych warunkach atmosferycznych, w tym w zalodzeniu.

Założenia i zadania

We wrześniu 2015 r. fiński minister obrony Jussi Niinistö podjął decyzję o formalnym rozpoczęciu programu, który otrzymał nazwę „Dywizjon 2020” (Laivue 2020). Oficjalna klasyfikacja okrętów typu Laivue 2020 to korwety wielozadaniowe, mające stać się największymi i najnowocześniejszymi jednostkami Merivoimat.Podstawowym obszarem ich operacyjnego wykorzystania będzie Morze Bałtyckie, w tym w trudnych warunkach zimowych i w oblodzeniu. Do zasadniczych zadań okrętów ma należeć prowadzanie nadzoru określonego obszaru odpowiedzialności, a w przypadku wystąpienia konfliktu zbrojnego – obrona wód terytorialnych i prowadzenie działań bojowych w zakresie: zwalczania celów powietrznych (Anti Air Warfare), zwalczania celów nawodnych (Anti Surface Warfare), zwalczania celów podwodnych (Anti Submarine Warfare), walki radioelektronicznej (Electronic Wafare), stawiania min – z wykorzystaniem uzbrojenia artyleryjskiego, rakietowego, torpedowego i minowego oraz systemów walki radioelektronicznej. Działania te mają przybierać postać skoordynowanych akcji we współdziałaniu z innymi jednostkami marynarki wojennej, siłami przybrzeżnymi, lotnictwem i jednostkami brzegowymi. Korwety będą przystosowane do dowodzenia zespołami okrętów oraz innych jednostek i platform w ramach sieciocentrycznego pola walki.

Poza misjami typowo wojskowymi nowe okręty mają w czasie pokoju i kryzysu realizować zadania: ochrony granic państwowych Finlandii (w tym obszaru wielu wysp, z których słynie ten kraj), bezpieczeństwa żeglugi na Morzu Bałtyckim oraz policyjne i reprezentacyjne. Będą mogły również współdziałać z innymi zagranicznymi okrętami w międzynarodowych zespołach morskich.

Projekt i jego realizacja

Po pozytywnym zweryfikowaniu założeń operacyjnych i projektu koncepcyjnego jednostek Dowództwo Logistyki Sił Obronnych Finlandii – PvLogl (Puolustusvoimien logistiikkalaitos) –podpisało we wrześniu 2016 r. ze stocznią Rauma Marine Constructions Oy z Rauma porozumienie (list intencyjny) dotyczące analizy możliwości budowy nowych okrętów w Finlandii. Pozytywna ocena stoczni Rauma Marine Constructions spowodowała, że podmiot ten został wskazany zarówno jako wykonawca dokumentacji, jak i budowniczy samych okrętów. Dostawca i integrator systemu walki miał zostać wybrany w ramach oddzielnego zamówienia. W kwietniu 2017 r. stocznia w Rauma uzyskała kontrakt od armii na zaprojektowanie nowych okrętów.

W październiku 2018 r. podpisano porozumienie (list intencyjny) pomiędzy departamentem PvLogl a stocznią Rauma Marine Constructions dotyczący budowy czterech korwet typu Pohjanmaa (taką nazwę nadano nowemu typowi okrętów). We wrześniu 2019 r. w obecności przedstawicieli departamentu PvLogl, stoczni Rauma Marine Constructions oraz koncernu Saab podpisano umowę na budowę czterech jednostek typu Pohjanmaa –które będą największymi i najnowocześniejszymi okrętami fińskiej floty – oraz zintegrowanie na nich systemu walki.

Głównym wykonawcą projektu Laivue 2020 jest stocznia w Rauma, a kluczowym partnerem przemysłowym koncern Saab AB, odpowiedzialny za dostarczenie i zintegrowanie systemu zarządzania walką, który obejmuje skonstruowanie masztu zintegrowanego z systemami radiolokacyjnymi. W grudniu 2016 r. departament PvLogl wystosował zapytanie o informację RFI (Request for Information) dotyczącą dostawy zaawansowanego systemu dowodzenia i zarządzania walką dla nowych okrętów. Po analizie ofert złożonych przez różne przedsiębiorstwa z całego świata rozpoczęto przetarg, w którym kilku wiodących producentów złożyło oferty ostateczne. W kwietniu 2019 r. wybrano ofertę szwedzkiego koncernu Saab Group AB, który zaproponował sprawdzony system 9LV w najnowszej wersji. Stocznia Rauma Marine Constructions oraz Saab zawarły dodatkową umowę o współpracy przemysłowej. Szwedzki koncern zrealizuje pakiet dotyczący współpracy z lokalnym przemysłem, zgodny z fińskimi wymaganiami w sprawie zabezpieczenia bazy technologicznej i przemysłowej sektora obronnego, a także priorytetami marynarki wojennej Finlandii. W ramach realizacji pakietu współpracy z lokalnymi firmami Saab będzie kooperował z firmą Patria, co obejmie obsługę oraz integrację systemu dowodzenia i zarządzania walką, tworzenie oprogramowania oraz współpracę w zakresie systemów podwodnych dla tych jednostek. Kontrakt na dostawę i integrację systemów walki dla nowych korwet Pohjanmaa w ramach programu Squadron 2020 koncern Saab otrzymał we wrześniu 2019 r.

Zgodnie z obowiązującymi ustaleniami w 2021 r. zakończyć się powinny prace dotyczące projektowania jednostek i tworzenia dokumentacji oraz przygotowania firm przemysłowych do wykonania wszystkich umów. Stępka prototypowego okrętu Pohjanmaa ma być położona w 2022 r., a jego ukończenie i wejście do służby oczekiwane jest w 2025 r. Równolegle mają być budowane pozostałe trzy okręty, tak aby w końcu 2028 r. był gotowy cały „Dywizjon 2020”.

Pełna wersja artykułu w magazynie MSiO 1-2/2021