Opóźnione parady. Pojazdy rosyjskich defilad z okazji Dnia Zwycięstwa

Michał Buslik

Zgodnie z planem władz Federacji Rosyjskiej z początku roku, obchody jubileuszowej, 75. rocznicy zwycięstwa ZSRR w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej miały charakteryzować się szczególnie dużym rozmachem, z kulminacją w postaci tradycyjnych już defilad wojskowych w dniu 9 maja w kilkudziesięciu miastach Rosji, z udziałem rekordowej liczby żołnierzy, pojazdów i statków powietrznych. Pandemia koronawirusa SARS-CoV-2 zniweczyła te plany, 9 maja odbyły się bowiem tylko niewielkie uroczystości w Moskwie, uświetnione paradą lotniczą nad Placem Czerwonym. Główne uroczystości wraz z pełnoprawnymi paradami zostały przeniesione na okres późniejszy, rozważano ich organizację w czerwcu, sierpniu lub wrześniu. W końcu maja, choć ogólna sytuacja epidemiologiczna pozostawała trudna, prezydent Władimir Putin podjął decyzję o przeprowadzeniu parad w dniu 24 czerwca, a więc w 75. rocznicę moskiewskiej Defilady Zwycięstwa z 1945 roku. Wyznaczona data miała mieć też swoje propagandowe znaczenie w bieżącej polityce rosyjskiej, albowiem defilady odbyły się w przeddzień pierwszego dnia referendum, które zatwierdziło zmiany w konstytucji Federacji Rosyjskiej, skutkujące m.in. możliwością przedłużenia kadencji obecnego prezydenta do 2036 roku.

Oficjalne defilady nie w całej Rosji

Parady zwycięstwa o charakterze oficjalnym, zorganizowane przez MO FR odbyły się w 28 miastach Federacji Rosyjskiej. Tradycyjnie było to dziewięć miast z tytułem Miasta-Bohatera Wielkiej Wojny Ojczyźnianej (Wołgograd, Kercz, Moskwa, Murmańsk, Noworosyjsk, Sankt-Petersburg, Sewastopol, Smoleńsk i Tuła). Pozostałe dziewiętnaście ośrodków miejskich wyznaczonych do przeprowadzenia oficjalnych parad stanowiły siedziby sztabów okręgów wojskowych, flot, armii ogólnowojskowych, korpusów oraz Flotylli Kaspijskiej (Biełogorsk, Władywostok, Władykaukaz, Woroneż, Jekaterynburg, Kaliningrad, Kaspijsk, Nowosybirsk, Nowoczerkask, Rostów nad Donem, Samara, Siewieromorsk, Symferopol, Stawropol, Ułan-Ude, Ussuryjsk, Chabarowsk, Czyta i Jużno-Sachalińsk). Wzięło w nich udział około 64 tys. żołnierzy, 437 samolotów i śmigłowców oraz 2015 pojazdów, co stanowiło rekordową liczbę w historii organizowania defilad zwycięstwa w Federacji Rosyjskiej, przy czym w dziesięciu z nich uroczystości były przeprowadzone bez udziału publiczności. W przypadku pozostałych miast decyzję co do tego, czy zostaną przeprowadzone parady władze centralne pozostawiły w gestii władz regionalnych, które decydowały w zależności od rozwoju sytuacji epidemiologicznej, co ostatecznie doprowadziło do rezygnacji z organizowania defilad z udziałem żołnierzy i techniki wojskowej w ponad dwudziestu większych miastach Federacji Rosyjskiej. Z drugiej strony w szeregu mniejszych miejscowości odbyły się niewielkie uroczystości, niekiedy z udziałem defilujących żołnierzy i techniki lokalnych jednostek wojskowych, lub znajdujących się w prywatnym posiadaniu wojskowych pojazdów zabytkowych. Niewielkie defilady z udziałem techniki wojskowej zostały przeprowadzone także poza terytorium Federacji Rosyjskiej w rosyjskich bazach w Syrii (Hmejmim), Armenii (Erewań), Kirgistanie (Biszkek) oraz Tadżykistanie (Duszanbe).

W tegorocznej defiladzie centralnej na Placu Czerwonym wzięło udział 13 tys. żołnierzy, 216 pojazdów oraz 75 statków powietrznych. Zgodnie z wieloletnią już tradycją próby do parady były prowadzone najpierw na podmoskiewskim poligonie Ałabino. Następnie, po przebazowaniu techniki kolumny zmechanizowanej do parku maszyn w moskiewskiej dzielnicy Niżne Mniewniki, odbyły się w Moskwie w dniach 17 i 18 czerwca dwie nocne próby defilady oraz 20 czerwca dzienna próba generalna.

Kolumna piesza, prowadzona przez komendanta garnizonu moskiewskiego, generała armii Olega Saljukowa, stojącego, w mającym swoją publiczną premierę podczas ubiegłorocznej moskiewskiej defilady, paradnym kabriolecie Aurus-412314, składała się z ponad 40 pododdziałów wystawionych przez wszystkie rodzaje rosyjskich sił zbrojnych (wśród nich dziewięć w mundurach historycznych z czasów Wielkiej Wojny Ojczyźnianej), ale także FSB i Rosgwardię oraz MCzS, jak również paramilitarną organizację młodzieżową Junarmia. W kolumnie pieszej nie zabrakło także pododdziałów honorowych z innych państw. W tym roku w paradzie wzięły udział pododdziały z Azerbejdżanu, Armenii, Białorusi, Uzbekistanu, Indii, Kazachstanu, Kirgizji, Chin, Mołdawii, Mongolii, Serbii, Tadżykistanu i Turkmenistanu. W przypadku tego ostatniego państwa pododdział pieszy był poprzedzony pocztem sztandarowym poruszającym się w dwóch białych, paradnych kabrioletach będących, nawiązującymi w dość luźny sposób do oryginału, replikami pojazdów GAZ M-20 Pobieda.

Plac Czerwony – publiczne i defiladowe premiery kolumny zmechanizowanej

Choć początkowo planowano, że w skład kolumny zmechanizowanej wejdą 24 defilujące pododdziały, to ostatecznie 24 czerwca na Plac Czerwony wjechało jedynie 22 pododdziałów techniki, albowiem z kolumny zostały wyłączone dwa pododdziały czołgów średnich T-34-85, każdy liczący po 10 wozów. Tym samym cześć historyczna kolumny zmechanizowanej składała się z liczącego 11 wozów pododdziału T-34-85 oraz liczącego 7 wozów pododdziału średnich dział samobieżnych SU-100. Oba typy wozów zostały przygotowane do parady przez mieszczące się w Sankt-Petersburgu zakłady remontowe techniki pancernej AO 61. BTRZ, przy czym działa samobieżne pochodziły ze składu rosyjskich sił zbrojnych, natomiast czołgi średnie T-34-85 zostały dostarczone do Federacji Rosyjskiej w początkach ubiegłego roku z dalekiego Laosu, na mocy umowy na dostawę 30 egzemplarzy tych czołgów, zawartej pomiędzy tymi państwami rok wcześniej. Co ciekawe, prawdopodobnie nie są to wozy produkcji wojennej, lecz przekazane do Laosu przez Wietnam w ramach pomocy wojskowej czołgi powojennej, czechosłowackiej produkcji z lat 50. ubiegłego wieku.

W kolejnych defilujących poddziałach znajdowały się już wyłącznie współczesne wzory uzbrojenia. W pierwszym z nich, wystawionym przez 16. Samodzielną Gwardyjską Brygadę Specjalnego Przeznaczenia, prowadzonym przez opancerzony pojazd podwyższonej mobilności ASN 233115 Tigr-M SpN znajdowało się dziewięć pojazdów przeciwminowo wzmocnionych, w tym sześć Tajfun-K 4x4, znanych również pod oznaczeniem K-53949. 

Pełna wersja artykułu w magazynie NTW 7-8/2020