J. A. Rabinierzon
Okręt doświadczalny OS-24
Autor tego artykułu w latach 1963-1966 brał udział w projektowaniu i budowie kompleksu rakietowego M-11 Sztorm, zamontowanego na okręcie doświadczalnym OS-24, oraz przy prowadzeniu strzelań próbnych. Niestety, w archiwum leningradzkiego Newskiego Biura Projektowego-Konstrukcyjnego, gdzie przygotowano przebudowę tej jednostki, materiały dotyczące proj. 33M zniszczono. Część zachowanych dokumentów w listopadzie 1986 roku przekazano na przechowanie do Centralnego Muzeum Marynarki Wojennej w Leningradzie. Znalazło się wśród nich kilka dosyć wartościowych materiałów: notatka służbowa, specyfikacje oraz tabela podstawowych danych taktyczno-technicznych, które udało się wykorzystać i dzięki nim uściślić po latach podstawowe kierunki prac dotyczących przebudowy.
Po wejściu w życie 30 grudnia 1954 roku uchwały rządu ZSRR „O rozpoczęciu prac dotyczących stworzenia okrętów rakietowych WMF2”, do prób z uzbrojeniem rakietowym zaproponowano wykorzystać „bałtycki” krążownik Maksim Gor'kij (proj. 26bis). W tym celu w 1957 roku w Centralnym Biurze Konstrukcyjnym Nr 57 (CKB-57) opracowano proj. 33 jego przebudowy. Nie został on zrealizowany, jednak na początku lat 60. opracowano go na nowo, przewidując przebudowę na okręt doświadczalny „czarnomorski” krążownik Woroszyłow (proj. 26). Ideą była instalacja nowych, perspektywicznych wzorów broni rakietowej w celu ich dopracowania i wypróbowania w warunkach morskich. W pierwszej połowie lat 50. okręt, wymagający remontu głównego, zacumowano do nabrzeża stoczni Nr 497 w Sewastopolu (później Sewastopolskiej Stoczni Morskiej im. Sergo Ordżonikidze).
Pod koniec 1962 roku, wkrótce po zakończeniu opracowywania proj. 33, CKB-57 (kier. biura T. L. Dżelowmanow) zostało zlikwidowane i wszelkie zagadnienia związane z przebudową Woroszyłowa przekazano do CKB-17 i CKB-56. Zostały one podzielone w następujący sposób:
- CKB-17 (obecnie „Newskie” PKB) zlecono prace związane z instalacją i próbami doświadczalnego modelu przeciwlotniczego kompleksu rakietowego bliskiego zasięgu M-11 Sztorm;
- CKB-56 (obecnie CKB „Czernomoriec”) zlecono prace związane z remontem okrętu, a także z instalacją i wypróbowaniem przeciwlotniczego rakietowego kompleksu samoobrony (ZRK SO) Osa-M z dwuprowadnicową wyrzutnią ZIF-122.
Taki podział robót uwarunkowany był tym, że wówczas w CKB-17 projektowano krążownik ZOP proj. 1123 Kondor – Moskwa, który miał być uzbrojony w dwa kompleksy Sztorm. Założono, że prace związane z opracowaniem i wypróbowaniem Sztorma na okręcie doświadczalnym OS-24 powinny być bardzo przydatne przy projektowaniu Moskwy. Natomiast zlecone CKB-56 roboty związane z remontem głównym okrętu były przez nie prowadzone już wcześniej i odpowiadały profilowi prac tego biura. Zamiarem dowództwa WMF, po zakończeniu prób zamontowanych na OS-24 wzorów uzbrojenia rakietowego, było jego wykorzystanie do samoobrony oraz w celach szkoleniowych – staży czy praktyk oficerów działów okrętowych nr 2 (BCz-2, Bojewaja Czast’ 2) innych jednostek, mających analogiczne uzbrojenie. Projekt 33 przewidywał wykonanie dużego zakresu prac demontażowych i budowlanych dotyczących kadłuba, mechanizmów, systemów i urządzeń oraz prawie całego uzbrojenia i jego środków obserwacji technicznej i kierowania.
