Osa wciąż młoda
Miroslav Gyűrösi
Osa wciąż młoda
Pierwszy seryjny wariant Osy został oficjalnie przyjęty do uzbrojenia w 1972 r. W kolejnych latach uruchamiana była produkcja nowych wersji, w których modernizacji poddawano elektronikę, a także wprowadzano nowe odmiany pocisków rakietowych. Produkcja seryjna zakończyła się w drugiej połowie lat 80., a ostatnimi wersjami były 9K33M2 Osa-AK i 9K33M3 Osa-AKM. Do dziś setki przeciwlotniczych rakietowych wozów bojowych zestawów (PRWB) Osa różnych wersji bronią nieba nad kilkunastoma krajami całego świata. Oczywiście postępu technicznego nie da się powstrzymać, elektronika zastosowana w Osach w naturalny sposób starzała się, a wiek eksploatowanych zestawów dawno przekroczył pierwotnie zaplanowaną żywotność, stąd nie może dziwić, że utrzymanie ich w pełnej sprawności stawało się coraz trudniejsze i bardziej kosztowne. W wielu krajach, które z Os z różnych przyczyn nie chciały zrezygnować zaczęto się zastanawiać, jak te problemy rozwiązać. W kilku z nich opinie o Osach były na tyle dobre, że podjęto w nich studia nie tylko nad przedłużeniem żywotności, ale także zwiększeniu efektywności bojowej poprzez modernizację. Pionierem na tym polu stała się Polska, w której zdecydowano o zmodernizowaniu części spośród posiadanych 64 Os-AK i AKM do standardu Osa-AKM-P1 Żądło. Autorem i wykonawcą tej modernizacji są Wojskowe Zakłady Uzbrojenia S.A. z Grudziądza (dawniej WZU nr 2). Kolejną firmą, która w poważny sposób podeszła do modernizacji Osy jest białoruskie prywatne przedsiębiorstwo Tetraedr, oferujące zestaw ulepszeń dla Osy oznaczony Osa-1T. Rosyjscy twórcy zestawu, a także przedsiębiorstwa zajmujące się obrotem uzbrojeniem bynajmniej nie zignorowały potencjału – w tym handlowego – Osy. Także Rosja, która przez wiele lat skupiała się na marketingu następców Os – zestawów rodziny Tor – przygotowała pakiet modernizacyjny dla starszego zestawu, ale Grecja, która była uznawana za głównego potencjalnego klienta nie przejawiła większego zainteresowania nim i tym samym „postawiła krzyżyk” na tym projekcie. Na Białorusi prace nadmodernizacją Osy są kontynuowane i nie widać żadnych przesłanek, by miały one zostać wstrzymane. Firma, mająca swą siedzibę w Mińsku, obecnie nosząca nazwę MNCzUP Tetraedr (Mnogoprofilnoje nauczno-proizwodstwiennoje czastnoje unitarnoje predprijatje), pracuje nad modernizacją Os-AK i AKM od dłuższego czasu i obecnie oferuje potencjalnym klientom kilka różnych rozwiązań w tym zakresie. Oprócz koncepcji, w której przewiduje się zachowanie pierwotnego podwozia BAZ-5937, konstruktorzy Tetraedra pracują także nad koncepcją zainstalowania modułu bojowego zestawu na nowym niepływającym nośniku kołowym MZKT-6922-1T.