Ostatnia wizyta francuskich okrętów w Gdyni przed wybuchem II wojny światowej
Jan Tymiński
8 sierpnia 1938 roku, po siedmioletniej przerwie, przypłynęły do Gdyni okręty francuskiej marynarki wojennej. Była to eskadra trzech bliźniaczych niszczycieli Jaguar, Chacal i Leopard. Dwa pierwsze były w Gdyni już wcześniej w 1926 roku.
W okresie międzywojennym port gdyński gościł bandery innych państw aż 29 razy, w liczbie 70 okrętów. Najwięcej, bo aż siedem wizyt złożyła francuska marynarka wojenna, sześć – brytyjska, trzy – duńska i szwedzka, dwie – włoska oraz po jednej: łotewska, fińska, estońska, amerykańska, holenderska, niemiecka, radziecka i jugosłowiańska.
Najczęściej w Gdyni gościły okręty francuskiej marynarki wojennej, z czego sześć wizyt przypadło na lata 1920-1931. Wynikało to ze szczególnego zbliżenia Polski i Francji. 19 lutego 1919 roku podpisany został sojusz polsko-francuski w Paryżu, a dwa dni później podpisano tajną konwencję wojskową. Wyrazem tej bliskiej współpracy wojskowej był m.in. fakt, że stanowisko attaché morskiego przy Francuskiej Misji Wojskowej w Polsce zostało w 1923 roku zlikwidowane, a na to miejsce powołano Francuską Misję Morską. Na jej czele stanął komandor, późniejszy kontradmirał Charles Jolivet. Zakres jej działalności był zdecydowanie większy, aniżeli misji brytyjskiej, która zresztą kończyła swą działalność w Polsce. Do głównych zadań Francuskiej Misji Morskiej w Polsce należało: pomoc w kształceniu i szkoleniu kadr dla Polskiej Marynarki Wojennej, pomoc w organizacji kształcenia Oficerskiej Szkoły Marynarki Wojennej, pomoc w opracowywaniu regulaminów dla służby okrętowej oraz organizacji służby na okrętach, czy też pomoc w planowaniu ćwiczeń na morzu dla okrętów i w Pińsku dla flotylli rzecznej. Sojusz polsko-francuski w latach dwudziestych był na tyle mocny, że 2 kwietnia 1926 roku, szef Komendy Marynarki Wojennej kmdr. Jerzy Świrski, w imieniu skarbu państwa podpisał w Paryżu umowę ze stocznią Chantiers Navals Francais w Balainville na budowę dwóch kontrtorpedowców dla Polskiej Marynarki Wojennej. Okręty nazwane później ORP Wicher i ORP Burza wzorowane były na francuskich kontrtorpedowcach Orage, Ouragan i Simoun, należących do 12 jednostek typu Bourrasque, które wcielane były do służby w latach 1926-1928. Jednostki te były mniejszą wersją francuskich kontrtorpedowców typu Jaguar, do którego należało sześć okrętów: Jaguar, Panthere, Tigre, Chacal, Leopard i Lynx wprowadzonych do służby w latach 1925-1927. Trzy z nich, kilka lat później, można było oglądać zacumowane przy Nabrzeżu Prezydenta w porcie gdyńskim.
Z początkiem lat trzydziestych, w wyniku niepewnej polityki Francji wobec Niemiec oraz na skutek zbliżenia na linii Paryż-Moskwa, nastąpiło ochłodzenie stosunków polsko-francuskich. Nieprzychylny klimat polityczny spowodował całkowity zanik kurtuazyjnych wizyt okrętów francuskiej marynarki wojennej w Gdyni. W drugiej połowie lat trzydziestych, w konsekwencji coraz bardziej ekspansywnej polityki hitlerowskiej III Rzeszy, strona polska starała się doprowadzić do ponownego zbliżenia z Francją i Wielką Brytanią. Efektem tych politycznych zamierzeń była kolejna, po 7-letniej przerwie, wizyta francuskich niszczycieli w Gdyni. Poprzednio okręty francuskie przebywały w Gdyni w 1931 roku. Wówczas były to najnowsze nabytki francuskiej marynarki wojennej – niszczyciele Bison i Lion pod dowództwem kontradmirała J. de Laborde’a, zbudowane w latach 1929-1930. W tym samym roku przebywał w Gdyni również francuski okręt szkolny Ancre pod dowództwem kpt. Leclerca. W pierwszych dniach sierpnia 1938 roku, po siedmiu latach od poprzedniej wizyty, okręty pod banderą wojenną Francji można było znów podziwiać w Gdyni. Była to ostatnia tak znacząca wizyta okrętów jednego z zachodnioeuropejskich krajów przed wybuchem wojny – jeżeli nie liczyć przybycia 11 lipca 1939 roku jugosłowiańskiego okrętu szkolnego Jarda.
Pełna wersja artykułu w magazynie MSiO 11-12/2017