Otto Fönnekold - as z nad Kerczu. Cz. I

Iwan Ławrinienko

Oficjalne wojenne konto zwycięstw powietrznych porucznika Ottona Fönnekolda wskazuje 137 zestrzeleń. Obecnie możliwa weryfikacja niemieckich zwycięstw w stratach lotnictwa radzieckiego wskazuje, że łupem Niemca faktycznie padło około stu radzieckich samolotów. Jest to doskonały wynik, co więcej – na obecnym etapie badań pewne jest, że Niemiec zestrzelił dużo więcej radzieckich samolotów niż większość sławnych pilotów Luftwaffe z oficjalnym dorobkiem opiewającym na ponad 200 zestrzeleń.

Szczegółowa analiza walk powietrznych z udziałem niemieckich asów myśliwskich pokazuje często, że oficjalne osiągnięcia uchodzących za najwybitniejszych z nich są dalekie od rzeczywistości. Pod względem wiarygodności meldowanych sukcesów znacznie lepiej wypadają ich skromniejsi koledzy – frontowi wyrobnicy, którzy nie przedstawiali w meldunkach spektakularnych sukcesów polegających na częstym zestrzeliwaniu kilku samolotów w jednym locie. Jednym z myśliwców Luftwaffe nienależących do ścisłej czołówki tzw. Experten był porucznik Otto Fönnekold, pilot dywizjonu myśliwskiego (Gruppe) II./JG 52, który rozpoczął karierę bojową na froncie wschodnim w drugiej połowie 1942 r. W czasie późniejszych walk Niemiec pokazał się z jak najlepszej strony. Tyczy się to zwłaszcza walk o Półwysep Kerczeński, trwających od listopada 1943 do kwietnia 1944 roku, kiedy zameldował zestrzelenie 51 radzieckich samolotów. Niniejszy artykuł jest próbą opisu działalności bojowej tego mało znanego, ale wybitnego pilota. Szczególna uwaga zostanie zwrócona na operacje lotnicze na niebie wschodniej części Krymu, w czasie których Fönnekold okazał się najlepszym niemieckim „snajperem powietrznym”. Choć na oficjalnej liście zwycięstw niemieckich pilotów walczących nad tym obszarem znalazł się za swoimi dowódcami, dużo bardziej znanymi Hauptmannem Gerhardem Barkhornem (72 zwycięstwa w tym okresie; ogółem 301) i Leutnantem Wilhelmem Batzem (63 zwycięstwa, ogółem 237), w istocie był od nich skuteczniejszy.

Początek drogi

Po przybyciu na front latem 1942 roku Unteroffizier Otto Fönnekold został przydzielony do eskadry 5./JG 52 z grupy II./JG 52, którą dowodził Oberleutnant Siegfried Simsch. Grupa II./JG 52 w tym czasie wspierała natarcie jednostek Wehrmachtu pod Stalingradem, a wkrótce potem ofensywę na Kaukazie. Młody pilot dość szybko zgłosił pierwsze zwycięstwo, zestrzeliwując 7 września 1942 r. o godzinie 10.27 (w całym tekście podano czas moskiewski) jednego „ŁaGG-a” w rejonie na północny zachód od miasta Grozny. Na następne zwycięstwo Fönnekold musiał czekać prawie miesiąc. 6 października na niebie Kaukazu piloci Luftwaffe spotkali się w walce z lotnikami 236. Dywizji Lotnictwa Myśliwskiego – IAD (ros. Istriebitielnaja Awiacjonnaja Diwizja). Cztery samoloty szturmowe Ił-2 z tej jednostki w osłonie pięciu myśliwców atakowały wojska niemieckie w rejonie Tuapse. Po ataku radziecka formacja została zaatakowana przez dużą grupę niemieckich myśliwców. Ofiarą Fönnekolda padł poległy dowódca eskadry 502. Pułku Lotnictwa Szturmowego – SzAP (ros. Szturmowyj Awiacjonnyj Połk) 34-letni kapitan Astimur Kocojew (pochowany w masowym grobie we wsi Georgiewskoje, w rejonie Tuapse, na terytorium Kraju Krasnodarskiego) lub ciężko uszkodzona maszyna, którą odesłano na tyły, w celu wykonania remontu. Chociaż nie od razu osiągnął spektakularne sukcesy, Fönnekold swoimi działaniami pokazał, że został dobrze wyszkolony i ma talent myśliwca.

29 października w sporej bitwie powietrznej zestrzelił jednego ŁaGG-a-3 z 269. lub 518. IAD. Kolejny sukces odnotował po kilkunastu dniach – 15 listopada. Jego łupem padł prawdopodobnie jeden z zestrzelonych wówczas nad Kaukazem ŁaGG-ów-3 z 246. i 518. IAP. Niemieccy piloci zgłosili pięć zwycięstw, w rzeczywistości straty strony sowieckie wynosiły trzy myśliwce. 19 listopada przyszły as zgłosił swoje ostatnie zwycięstwo na kaukaskim niebie. Od grudnia 1942 do lutego 1943 roku Fönnekold zgłosił zestrzelenie w rejonie Stalingradu i Rostowa sześciu kolejnych radzieckich myśliwców różnych typów: ŁaGG-3, Ła-5 i Jak-1 (patrz: tabela). Już w połowie lutego część grupy II./JG 52, w tym Fönnekold, została przeniesiona do Kubania, gdzie ponownie walczyła z sowieckimi lotnikami z 5. Armii Powietrznej – WA (ros. Wozdusznaja Armija). 14 lutego na koncie Fönnekolda pojawiły się dwa zestrzelone I-16; jeden z nich był pilotowany przez nawigatora 116. IAP, mł. lejtnanta Wasilija Baszmakowa, który zginął w rozbitej maszynie. Coraz skuteczniejszy niemiecki as 27 lutego zestrzelił nad Kubaniem dwupłatowiec I-153 Czajka.

Pełna wersja artykułu w magazynie Lotnictwo 4-5/2020