Pancerna pięść uderza. Działania fińskiego batalionu czołgów w 1941 roku

Zbigniew Lalak

2 lipca 1941 roku dowódca batalionu czolgów otrzymał rozkaz natychmiastowego wymarszu, batalion został przydzielony do IV Korpusu Armijnego. Następnego dnia o 15.30 sowieckie samoloty zaatakowały pociąg z czołgami należącymi do 3./Pans.P, który znajdował się na stacji w Lappeenranta w ten sposób dla batalionu pancernego ppłk. Björkmana rozpoczęła się tzw. wojna kontynuacyjna (Finlandia po atakach sowieckiego lotnictwa 25 czerwca ogłosiła, że znajduje się w stanie wojny z ZSRR).

W rejonie Lappeeranty batalion pozostawał do 10 lipca. Sztab IV Korpusu Armijnego zamierzał sformować zespół bojowy, którego trzonem byłby batalion pancerny. W skład brygadowego zespołu szybkiego miał wejść batalion strzelców lekkich, dwie kompanie przeciwpancerne oraz kompania inżynieryjna. Zadaniem zespołu było osłanianie północnego kierunku natarcia 12. Dywizji Piechoty, w kierunku na Viipuri (Wyborg), oś tego natarcia przebiegała pomiędzy Myräjärvi a Kemppilänjärvi. Na dowódcę zespołu wyznaczono płk. Matti Tiiainen. 10 lipca  na wschód od Lauristala zaczęła się koncentracja batalionu pancernego, do północy wszystkie pododdziały batalionu osiągnęły wyznaczone rejony zgrupowania. Niestety od samego początku współpraca między ppłk. Björkmanem a płk. Tiiainenem nie układała się dobrze. Dowódca batalionu pancernego zwracał uwagę, że należy przeprowadzić ćwiczenia we współpracy pomiędzy piechotą a czołgami, co nie znajdowało uznania u dowódcy zgrupowania. 23 lipca załogi czołgów wspierały piechotę z JP1 w lokalnym natarciu na pozycje sowieckie. Jak było do przewidzenia, oficerowie piechoty nie wiedzieli, jak mają wykorzystywać obecność czołgów. Na szczęście od akcji na większą skalę nie doszło. 24 lipca nadszedł rozkaz podporządkowujący batalion pancerny VI Korpusowi Armijnemu gen. por. Taveli, jednostka miał zostać włączona w skład Grupy Bojowej „L”, której dowódcą był płk Ruben Lagus.

26 lipca o 19.00 ze Väsrisilä wyruszył ostatni pododdział batalionu. Marszruta batalionu biegła przez Soanlahti–Leppäsyrjä–Kittilä–Koirinoja–Pitkäranta–Salmi do stacji Vitele, co dało trasę o długości 190 km. Marsz odbywał się siłami własnymi zgodnie z zasadą „godzina marszu: pół godziny postoju”. W trakcie przerwy załogi dokonywały niezbędnych przeglądów sprzętu. Przed kolumną główną poruszali się pionierzy (dowódca por. Vartia), których zadaniem było dokonywanie niezbędnych napraw mostów lub zasypywanie lejów po bombach. Długi przemarsz był przyczyną wielu awarii technicznych, 29 lipca dowódcą 1./Pans.P zgłosił, że na 27 czołgów w jego kompanii aż 7 jest uszkodzonych, w tym 1 wóz należy odesłać do Varkaus, ponieważ jego naprawa nie jest możliwa siłami kompanii warsztatowej. W południe 29 lipca batalion osiągnął wyznaczone miejsce koncentracji, którym było Vitelessä, w tej wiosce czołgiści pozostali przez miesiąc. 

Pełna wersja artykułu w magazynie TW Historia 3/2017