Pancerni Wikingowie – broń pancerna w armii duńskiej 1918–1940
Zbigniew Lalak
W 1908 roku armia duńska ogłosiła, że zamierza kupić kilka samochodów ciężarowych. Oficerowie z Hæres Tekniske Korps (HTK – Wojskowy Korpus Techniczny) otrzymali zgłoszenia od kilku przedsiębiorstw, oferty napłynęły miedzy innymi od firm Daimler, FIAT, Büssing-NAG, Scheibler oraz Armstrong&Hally. Po wstępnym zapoznaniu się z nimi do prezentacji technicznej zaproszono firmy FIAT i Daimler. 16 października 1908 roku decyzją ministra wojny wyasygnowano sumę 14 600 koron na samochód FIAT 18/24, który otrzymał rejestrację „HtK 1” i od 1909 roku był pierwszym pojazdem mechanicznym na wyposażeniu armii królewskiej. W następnym roku nabyto za to samochód osobowy, Napier 1910, który miał służyć do transportu wyższych oficerów. Z kolei w 1912 roku wojsko zakupiło pierwszy motocykl, był to Elleham MC, wytwarzany w zakładach J.C. Ellehammera od 1904 do 1914 roku, łącznie zdołano wyprodukować ich tam aż 1045 sztuk.
Pojazdy te eksportowano od 1906 roku do Belgii, Holandii oraz Francji, a w 1907 roku kilkanaście sztuk sprzedano do Wielkiej Brytanii. W 1914 roku zakupiono drugi motocykl tego typu. W tym samym roku kupiono 2-tonowy samochód ciężarowy De Dion-Bouton, który służył do 1920 roku, a dwa lata później kolejny samochód tego typu został nabyty przez wojsko. W 1915 roku kupiono samochód ciężarowy Thrige 1914, który był budowany w zakładach o tej samej nazwie w Odense. Co interesujące pierwszy model samochodu, który został zaprojektowany i zbudowany w 1909 roku w zakładach Thrige miał mieć silnik… elektryczny. Drugi model z 1910 roku wyposażony został w benzynowy motor firmy Ballot, a w seryjnych samochodach montowano silniki Daimlera i White&Poppe. W 1918 roku zakłady połączyły się z fabryką Anglo Dane&Jan i utworzyły De forenede Automobilfabrikker. Rok wybuchu I wojny światowej przyniósł pierwsze seryjne zakupy samochodów dla wojska. Może dziwić fakt, że nie kupiono samochodów ciężarowych, ale osobowe dla przewozu oficerów. Prezes firmy Nordisk Film, pan Ole Olsem za cenę 5000 koron sprzedał dwa samochody Paige-Detriot, za 7500 koron dwa pojazdy firmy Aubrun Automobile Co. z Indiany oraz dwa firmy Chandler Car Co. z Clevland, za które zapłacono 8000 koron. Samochody znajdowały się na wyposażeniu armii do początku lat 20. (ostatni samochód Chandler został skreślony ze stanu w 1922 roku). W 1916 roku zakupiono wreszcie także samochody ciężarowe, były to 3-tonowy Garford za cenę 14 500 koron, 2-tonowy FIAT 1916 oraz dwa wozy Gideon, które produkowano w duńskiej fabryce R. Kramper & Joergensen w Horsens. Produkcję rozpoczęto w 1913 roku i zakończono w 1920 roku po wyprodukowaniu 160 pojazdów. Co istotne z samochodem Gideon wiąże się początek historii budowy pojazdów pancernych dla armii duńskiej.
Pełna wersja artykułu w magazynie TW Historia nr specjalny 3/2020