Pancerniki typu Dunkerque

 

 

 

Podpisanie układu rozbrojeniowego w Waszyngtonie spowodowało zamrożenie prac budowlanych nad dużymi okrętami pancernymi. Z tego też powodu wysiłki konstruktorów skoncentrowały się na mniejszych jednostkach – ciężkich krążownikach. Ich rozwój stał się istotnym problemem dla Francji: potencjalni przeciwnicy, Japonia i Włochy, zagrażali morskim szlakom komunikacyjnym biegnącym z kolonii do metropolii. Z tego też względu, w 1926 r., dowództwo Marine Nationale skoncentrowało swoje wysiłki na projektowaniu jednostek bojowych mających głównie zwalczać krążowniki. Pierwsze przymiarki zakładały powstanie konstrukcji o wyporności standardowej 17 500 ton, prędkości maksymalnej 35 węzłów, długości całkowitej 205 m, szerokości 24,5, opancerzeniu odpornym na ostrzał pociskami 203 mm oraz uzbrojeniem głównym, składającym się z ośmiu armat 305 mm rozmieszczonych w dwóch czterolufowych wieżach. W 1927 r. do Paryża zaczęły dochodzić pierwsze dane wywiadowcze, dotyczące niemieckich planów budowy nowych  okrętów artyleryjskich uzbrojonych w armaty 280 mm. Z tego też względu (a także po analizie danych, dotyczących zagrożenia ze strony Włoch) dowództwo Marine Nationale podjęło decyzję o wstrzymaniu prac nad jednostkami zwalczającymi krążowniki na korzyść większych o wyporności dochodzącej do 35 000 ts. Pierwsze przymiarki zakładały budowę krążowników liniowych z kadłubem o wymiarach 250 x 30,5 m, 12 armatami kalibru 305 mm w trzech czterolufowych wieżach, prędkością maksymalną 33 w. Koncepcja charakteryzowała się zastosowaniem rozwiązań pochodzących z krążowników ciężkich Colbert i Foch – artyleria rozmieszczona w sposób „tradycyjny” tj. dwie wieże na dziobie i jedna na rufie, wyposażenie lotnicze na śródokręciu (z hangarem dla czterech wodnosamolotów), dwa kominy oraz artyleria przeciwlotnicza składająca się z ośmiu pojedynczych stanowisk armat 90 mm. Co ciekawe, wzorem lżejszych jednostek, nowe krążowniki liniowe miały otrzymać wyrzutnie torped kalibru 550 mm.


W lipcu 1928 r. rozpoczęto analizy nad zmianą uzbrojenia głównego – poza armatami 305 mm rozważano możliwość instalacji broni następującego kalibru: 330 mm, 380 mm oraz 406 mm. Wraz z tym zaczęto myśleć o usunięciu rufowej wieży, co pozwoliłoby na lepsze rozplanowanie rozmieszczenia mechanizmów maszynowni i wyposażenia lotniczego. Poza tym planowano podniesienie mocy maszynowni z 120 000 do 180 000 KM, tak aby można było osiągnąć zakładane 33 w. Cały czas planowano mieszany układ paliwowy – węgiel oraz ropa. Nowością była chęć zastosowania uniwersalnej artylerii średniego kalibru 130 mm, rozmieszczonej w czterolufowych wieżach. Pod koniec lat 20. XX w, dowództwo floty francuskiej zaczęło analizować wady, dotyczące zamówienia pancerników o wyporności 35 000 ts – głównym argumentem przeciw były względy techniczne. W ówczesnym czasie, porty francuskie nie dysponowały odpowiednią infrastrukturą do budowy i eksploatacji tej wielkości jednostek. Żadna stocznia realizująca zamówienia dla floty  nie mogła podjąć się budowy z prostego powodu, braku pochylni o odpowiedniej wielkości. Poza tym ilość suchych doków była ograniczona do czterech – dwóch w Breście i w Tulonie. Dodatkowo obok problemów technicznych pojawił się problem powiązany z finansami, przełom lat 20. i 30. XX w. był etapem koncentracji środków budżetowych na seryjnej budowie krążowników ciężkich, jednostek eskortowych oraz okrętów podwodnych. Katalizatorem nowych prac były obrady w czasie konferencji w Londynie, w 1930 r., Francuzi zaczęli planować wówczas mniejsze jednostki pancerne, które stanowiłyby odpowiedź na brytyjskie propozycje ograniczenia wielkości okrętów pancernych. Zdawano sobie sprawę, że w przypadku wojny stare pancerniki Royal Navy skupiłyby się na eskortowaniu konwojów – czyli szachowałyby budowane wówczas w Niemczech jednostki typu Deutschland. Brytyjska flota nie dysponowała za to odpowiednią ilością szybkich okrętów, które mogłyby swobodnie polować i zwalczać przeciwnika (Hood, Repulse, Renown). Po przeprowadzeniu analiz dotyczących budowy jednostek o wyporności 17 000, 23 300 oraz 26 500 ts, 4 maja1931 r. rząd Francji wydał zgodę na rozpoczęcie szczegółowych prac projektowych. Docelowa konstrukcja miała charakteryzować się wypornością 25 000 ts, uzbrojeniem składającym się z ośmiu armat kal. 330 mm umieszczonych w dwóch czterolufowych wieżach w dziobowej części kadłuba i uniwersalnej artylerii kal. 130 mm, opancerzeniem odpornym na trafienie pociskami kalibru 280 mm lub bombą przeciwpancerną o masie 500 kg zrzuconą z wysokości 3000 m, ochroną podwodną zdolną do wytrzymania eksplozji głowicy bojowej o masie 300 kg. Cztery warianty  projektowe nowych jednostek zostały zaprezentowane decydentom w pierwszej połowie 1932 r. Ostateczny wybór koncepcji zapadł 27 kwietnia 1932 r. Zamówienie na pierwszy z okrętów, przyszły Dunkerque, zostało złożone 26 października 1932 r. Kontrakt na drugi został opóźniony, do lipca 1934 r., z powodu wydarzeń we Włoszech – ogłoszenia (24 maja 1934 r.) budowy dwóch pancerników o wyporności 35 000 ts i uzbrojeniu złożonym z armat kal. 381 mm. Zwłoka była spowodowana analizą modernizacji projektu w celu zainstalowania cięższej (niż protoplasta) artylerii – obliczenia wykazały, że opóźni to budowę o około piętnaście miesięcy. Wobec tego Francuzi zdecydowali się na opracowanie nowego projektu, dopasowanego do armat kalibru 381 mm, a budowę przyszłego Strasburga pozostawiono bez większych zmian.

 

Pełna wersja artykułu w magazynie TW Historia 2/2011