Pierwsze walki armijnych japońskich myśliwców

Dla osiągnięcia tych celów Japonia skoncentrowała ogromne siły morskie, lądowe i powietrzne. W pierwszym etapie wojny Lotnictwu Armii Cesarskiej przypadło w udziale zadanie wsparcia inwazji na Malaje i Filipiny, potem na Singapur i Birmę, a wreszcie na Sumatrę i zachodnią część Jawy. W chwili wybuchu wojny na Dalekim Wschodzie w skład Lotnictwa Armii wchodziły: 1. i 4. Hikoshidan (dywizje lotnicze) rozlokowane na Wyspach Japońskich, 2. Hikoshidan w Mandżurii, 3. Hikoshidan w Indochinach i 5. Hikoshidan na Formozie. Wsparcie jednostkom 25. i 15. Armii, działającym na Malajach i w Birmie, miała zapewnić 3. Hikoshidan, a na rzecz 14. Armii atakującej Filipiny działała 5. Hikoshidan. Oprócz tego na obszarach „zarezerwowanych” dla Lotnictwa Armii działało Lotnictwo Marynarki Wojennej, którego głównym zadaniem w pierwszej fazie operacji była osłona flot inwazyjnych, obrona Formozy, zwalczanie nieprzyjacielskich okrętów oraz naloty na Filipiny i Singapur. W grudniu 1941 r. Lotnictwo Armii dysponowało 17 myśliwskimi Hiko Sentai (grupami lotniczymi), mającymi w sumie 47 Chutai (eskadr), a także trzema myśliwskimi Dokuritsu Hiko Chutai (samodzielnymi eskadrami lotniczymi). Ich dyslokacja była następująca (zob. tabela): 1., 11., 59., 64. i 77. Sentai oraz 47. i 84. Dokuritsu Chutai stacjonowały w Indochinach, 24. i 50. Sentai oraz dwie Chutai z 4. Sentai na Formozie, 9. Sentai w Korei, 33., 70., 85. i 87. Sentai w Mandżurii, 54. Sentai i 10. Dokuritsu Chutai w Chinach, natomiast 5., 13. i 144. Sentai oraz jedna Chutai z 4. Sentai w Japonii.

Wyposażenie
Podstawowym typem myśliwca Lotnictwa Armii był w tym czasie Nakajima Ki-27 Otsu (Ki-27b), który znajdował się w uzbrojeniu aż 15 z 17 Sentai i dwóch z trzech Dokuritsu Chutai. Ten zgrabny wolnonośny dolnopłat o całkowicie metalowej konstrukcji, z zakrytą kabiną pilota i stałym podwoziem został skonstruowany w 1936 r. Wersja Ki-27 Otsu była produkowana od 1939 r., do chwili wybuchu wojny praktycznie wypierając z jednostek bojowych wcześniejszą wersję Ki-27 Ko (Ki-27a). Samolot był uzbrojony w dwa karabiny maszynowe Typ 89 kal. 7,7 mm, umieszczone po bokach kadłuba między silnikiem a kabiną pilota. Osiągał prędkość maksymalną 470 km/h na wysokości 3500 m. Był bardzo zwrotny i lubiany przez pilotów.

Następcą Ki-27 został nowocześniejszy Nakajima Ki-43 Hayabusa, skonstruowany w 1938 r. w tym samym zespole konstrukcyjnym, który stworzył Ki-27. Nowy myśliwiec był bezpośrednim rozwinięciem Ki-27 i w jego konstrukcji wykorzystano wiele gotowych rozwiązań technicznych z poprzednika. Był jednak nieco większy, miał mocniejszy silnik i chowane podwozie, większy zasięg, ale równie znakomitą zwrotność. Produkowane od kwietnia 1941 r. samoloty pierwszej wersji seryjnej (później oznaczonej Ki-43-I) osiągały prędkość maksymalną 495 km/h na wysokości 4000 m. Ich uzbrojenie początkowo pozostało bez zmian i składało się z dwóch karabinów maszynowych Typ 89 kal. 7,7 mm, umieszczonych w górnej części kadłuba przed kabiną pilota. W toku produkcji (a być może także w jednostkach liniowych) jeden z karabinów Typ 89 (czasem oba) zaczęto zastępować nowym Ho-103 (Typ 1) kal. 12,7 mm. Wadami obu głównych typów japońskich myśliwców było słabe uzbrojenie oraz lekka i wrażliwa na uszkodzenia konstrukcja. Ki-27 i Ki-43 nie miały jakiegokolwiek opancerzenia ani ochrony zbiorników paliwa. Myśliwce Ki-43 dopiero wchodziły do uzbrojenia Lotnictwa Armii – do grudnia 1941 r. zdołano w nie wyposażyć zaledwie dwie grupy lotnicze. Jako pierwsza nowe myśliwce otrzymała 59. Sentai (dowódca Shosa Reinosuke Tanimura) – grupa, która trzy lata wcześniej również jako pierwsza przezbroiła się w Ki-27. W czerwcu 1941 r. jednostka przybyła z Hankow w Chinach do Akeno w Japonii, gdzie odebrała około 30 fabrycznie nowych Ki-43. W tym czasie 59. Sentai składała się tylko z dwóch Chutai. Po krótkim pobycie w Akeno, w sierpniu grupa powróciła do Hankow w celu kontynuowania szkolenia na nowym typie. Zarówno podczas przelotu do Chin, jak i później podczas lotów treningowych, jednostka utraciła kilka maszyn wraz z pilotami na skutek problemów z wytrzymałością skrzydeł. Próby naprawienia sytuacji siłami mechaników jednostki nie powiodły się i w październiku 59. Sentai ponownie przybyła do Japonii, tym razem do Tachikawa. Po remontach i wymianie sprzętu jednostka wróciła do Hankow. 24 października dziewięć Ki-43 wykonało swój pierwszy lot bojowy nad Hengyang. 59. Sentai pozostawała w Hankow do początku grudnia, kiedy to w trybie pilnym przebazowała się na wysunięte lotnisko w Kompong Trach w Kambodży, gdzie przybyła dzień przed rozpoczęciem przez Japonię działań wojennych. W tym momencie na stanie 59. Sentai znajdowało się 21 myśliwców Ki-43. Drugą grupą myśliwską przezbrojoną w Ki-43 była złożona z trzech Chutai 64. Sentai (dowódca Shosa Tateo Kato). We wrześniu jednostka przybyła z Kantonu w Chinach do Fussa w Japonii, gdzie otrzymała swoje Ki-43. Wypadki spowodowane niedostateczną wytrzymałością skrzydeł zmusiły także tę grupę do przelotu do Tachikawa w październiku, w celu remontu posiadanych samolotów i częściowej wymiany sprzętu. Na początku listopada jednostka powróciła do Kantonu, a następnie, w ramach przygotowań do wojny, przebazowała się do Duong Dong na wyspie Phu Quoc, leżącej w Zatoce Syjamskiej w Indochinach. W przededniu wojny 64. Sentai dysponowała 35 myśliwcami Ki-43.

Trzecim typem myśliwca, użytym w bardzo ograniczonym zakresie w pierwszej fazie wojny, był Nakajima Ki-44 Shoki. Samolot ten skonstruowano w 1940 roku jako silnie uzbrojony myśliwiec przechwytujący, charakteryzujący się dużą prędkością maksymalną i dużą prędkością wznoszenia. Uzbrojenie składało się z dwóch karabinów maszynowych Typ 89 kal. 7,7 mm, umieszczonych w górnej części kadłuba przed kabiną pilota oraz dwóch karabinów maszynowych Ho-103 kal. 12,7 mm w skrzydłach. W momencie wybuchu wojny Ki-44 nie były jeszcze nawet produkowane seryjnie – do sierpnia 1941 r. zbudowano tylko 10 maszyn doświadczalnych, które poddawano intensywnym próbom w locie. W ich wyniku w kolejnych egzemplarzach wprowadzano różne poprawki. W pełni wyposażone doświadczalne Ki-44 osiągały prędkość maksymalną 580 km/h. Mimo że osiągi Ki-44 nie spełniały pierwotnych oczekiwań, postanowiono wypróbować nowe myśliwce w warunkach bojowych w Chinach. W tym celu 15 września w Fussa sformowano tymczasową jednostkę doświadczalną pod dowództwem Shosa Toshio Sakagawy (późniejszego asa z około 15 zwycięstwami na koncie), którą nazwano nieoficjalnie Kawasemi-tai (Grupa „Zimorodek”) lub Shinsengumi (nazwa oddziału samurajów z okresu Edo, powołanego do obrony Kioto). Eskadrze przydzielono dziewięć z dziesięciu wyprodukowanych egzemplarzy doświadczalnych Ki-44. W listopadzie Grupę „Zimorodek” uznano za zdolną do działań bojowych, przeniesiono do Tachikawa i nazwano oficjalnie 47. Dokuritsu Chutai. 9 grudnia, dzień po rozpoczęciu działań zbrojnych, jednostka przybyła do Sajgonu, gdzie podporządkowano ją bezpośrednio dowództwu 3. Hikoshidan.