Piewszy bojowy desant spadochronowy

Michał Fiszer Jerzy Gruszczyński

Pierwszy bojowy desant spadochronowy

Norwegia, kwiecień 1940 r.
 

Pierwsza wojna światowa przyniosła szerokie zastosowanie karabinów maszynowych, lotnictwa, broni masowego rażenia (bojowych środków chemicznych), a pod koniec konfliktu także czołgów. Podczas drugiej wojny światowej po raz pierwszy użyto broni jądrowej oraz na szerszą skalę zastosowano wojska powietrzno-desantowe i specjalne. Użycie wojsk powietrzno-desantowych, które dziś przekształciły się w aeromobilne, pozwoliło siłom lądowym na dokonywanie manewru w trzecim wymiarze pionowym, tak jak wcześniej wojska pancerne i zmechanizowane dały możliwość dokonywania szerokich manewrów oskrzydlających na powierzchni ziemi i uderzenia na zaplecze przeciwnika.

 

Co prawda teoretyczne rozważania nad desantami powietrznymi podjęto jeszcze podczas pierwszej wojny światowej, ale pierwsze praktyczne do świadczenia związane najpierw z przerzutem wojsk drogą powietrzną, a następnie z ich desantowaniem na spadochronach, zaczęły się dopiero w latach 20. XX wieku. Pierwszy w historii bojowy przerzut wojsk drogą powietrzną miał miejsce w Iraku, w kwietniu 1923 r. W czasie tłumienia powstania w Kurdystanie, brytyjskie samoloty transportowe Vickers Vernon z 45. Dywizjonu RAF przewiozły z Kingarban do Kirkuku dwie kompanie Sikhów, łącznie 230 żołnierzy, którzy dzięki temu błyskawicznie weszli do akcji. Dziewięć lat później miał miejsce pierwszy strategiczny przerzut wojsk drogą powietrzną, z jednego teatru działań wojennych na drugi. Od 22 do 27 czerwca 1932 r. samoloty transportowe Vickers Victoria z 70. Dywizjonu RAF z Iraku i 216. Dywizjonu RAF z Egiptu przerzuciły 1. batalion pułku Northamptonshire z Ismailia w Egipcie do Hinaidi w Iraku, wzmacniając siły brytyjskie walczące z kolejną rebelią w tym kraju. Doświadczenia z desantowaniem na spadochronach dużych formacji wojskowych przeprowadzono w pierwszych latach 30. XX wieku w ZSRR. W sierpniu 1930 r. w czasie ćwiczeń pod Woroneżem – dwunastu spadochroniarzy wyskoczyło z samolotu transportowego Farman Goliath. W marcu 1931 r. w Leningradzkim Okręgu Wojskowym utworzono 3. Zmotoryzowany Oddział Spadochronowo-Desantowy, w składzie 164 ludzi, pod dowództwem Jewgienija D. Łukina. Był to pierwszy na świecie oddział wojskowy wyspecjalizowany w prowadzeniu działań powietrzno-desantowych. Oddział był w pełni zmotoryzowany, dysponował lekkimi ciężarówkami i motocyklami. Wsparcie stanowił pluton pancerny z dwiema tankietkami i trzema samochodami pancernymi. Miał on też dwa działa bezodrzutowe; była to pierwsza tego typu broń na świecie. We wrześniu 1934 r. w czasie ćwiczeń na Białorusi wysadzono duży desant w sile około 900 żołnierzy, z zadaniem zdezorganizowania marszu sił przeciwnika, w oparciu o dogodne rubieże terenowe. We wrześniu 1935 r. podobne ćwiczenia przeprowadzono w Kijowskim Okręgu Wojskowym. W ciągu jednej godziny i pięćdziesięciu minut na lotnisku pod Browarami wylądowało – skacząc ze spadochronami albo lądując na pokładach samolotów – około 3000 (1200 + 1800) żołnierzy, którzy wkrótce odparli nacierającego „przeciwnika” w pozorowanej walce. Niemal jednocześnie z kijowskimi manewrami radzieckie lotnictwo przerzuciło ponad 5000 żołnierzy z Moskiewskiego Okręgu Wojskowego do Władywostoku.

Ostatecznie, w marcu 1938 r., w ZSRR na bazie zebranych doświadczeń oraz istniejących trzech brygad i samodzielnych batalionów zaczęto formowanie sześciu regularnych brygad powietrzno-desantowych (201., 202., 204., 211., 212. i 214.). W Niemczech pierwsze oddziały spadochronowe powstały nie w siłach zbrojnych, lecz w policji. W lutym 1933 r. w Berlinie powstał oddział Polizeiabteilung „Wecke”, w którym utworzono sekcję specjalną, wyszkoloną m.in. w skokach spadochronowych. Sekcja powstała z inicjatywy Hermanna Göringa, który w tym czasie był także gubernatorem Prus i z tego tytułu nadzorował pruską policję. W lipcu 1934 r. sekcję rozbudowano w oddział specjalny policji krajowej (kraju Prus) – Landpolizeigruppe „Wecke”. W marcu 1935 r. nazwę grupy zmieniono z „Wecke” na „Hermann Göring”. W tym momencie Luftwaffe była już jawną organizacją, a Niemcy łamiąc Traktat Wersalski przystąpili do odbudowy lotnictwa wojskowego. Landpolizeigruppe „Hermann Göring” przekazano pod kontrolę Luftwaffe. Na czele tego oddziału spadochronowego stanął ppłk Friedrich Jakoby, a jednostkę przeniesiono z Berlina do Altergrabow. W styczniu 1936 r. nastąpiła jego dalsza rozbudowa i powstał pułk o nazwie Regiment „Hermann Göring”. Jego 1. batalion był wyszkolony w skokach spadochronowych i przystosowany do desantowania.