Pluton Lotniczy Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej
Andrzej Olejko
Pluton Lotniczy Warszawskiej Brygady
Pancerno-Motorowej we wrześniu 1939 r.
Warszawska Brygada Pancerno-Motorowa – była wielką jednostką pancernomotorową Wojska Polskiego, za której początek uznaje się decyzję Ministra Spraw Wojskowych, gen. dyw. Tadeusza Kasprzyckiego, z 6 czerwca 1939 r. o zmotoryzowaniu 1. pułku strzelców konnych, który miał być podstawową jednostką warszawskiej brygady. 10 czerwca 1939 r. płk dypl. Stefan Rowecki (wcześniej dowódca piechoty dywizyjnej 2. Dywizji Piechoty Legionów) został mianowany dowódcą WBPM i ten dzień należy uznać za datę powstania warszawskiej brygady. Była ona polską brygadą zmotoryzowaną, drugą i ostatnią z brygad tego typu w składzie Wojska Polskiego we wrześniu 1939 r.
W skład WBPM jako podstawowe jednostki weszły: 1. pułk strzelców konnych (psk) zmotoryzowany, 1. pułk strzelców pieszych (psp) zmotoryzowany, 2. dywizjon artylerii motorowej (dam), dywizjon artylerii przeciwpancernej (dappanc), dywizjon rozpoznawczy (drozp), 12. kompania czołgów lekkich (12 kczl), 11. kompania czołgów rozpoznawczych (11 kczrozp), batalion saperów zmotoryzowany (bsap), szwadron łączności (szłączn) oraz 9. bateria artylerii przeciwlotniczej (9. baplot). 1. pułk strzelców konnych z Garwolina i 1. pułk strzelców pieszych powstały na bazie batalionu manewrowego Centrum Wyszkolenia Piechoty (CWP) w Rembertowie; dywizjon rozpoznawczy sformowany w Garwolinie tak jak i dywizjon artylerii przeciwpancernej, batalion saperów sformowano w Puławach, organizowany zaś w Stryju 2. dywizjon artylerii motorowej dołączył do WBPM w czasie walk 6 września 1939 r. jak i inne mniejsze pododdziały (w tym 12. kompania czołgów lekkich). Brygada nie posiadała w swej strukturze pokojowej jednostki lotniczej. Niemieckie jednostki tego typu w swej strukturze miały natomiast eskadry bliskiego rozpoznania (tzw. H – Heres): Niemieckie W[ielkie] J[ednostki] Panc.[erno]- mot.[orowe] posiadały Eskadry Obserwacyjne wyposażone w Henschle Hs 126. Jednostki te towarzyszyły oddziały nawet w najgłębszych zagonach. Zaopatrywane były przez samoloty [Junkers] Ju 52. Te ostatnie dostarczały również zaopatrzenie i oddziałom odciętym, bądź to lądując przy nich, bądź zrzucając materiał na spadochronach. Lotniska zaopatrzeniowe rozpoznano pod Rawą Ruską i Lipskiem. (IPMS, kpt. obs. Łagowski Julian, załącznik do zeszytu ewidencyjnego, Paryż 25 czerwca 1939 r., Lot. A. I. 14/1F.)
Swą jednostkę lotniczą WBPM otrzymała dopiero w trakcie wrześniowych walk 1939 r., a jej dowódcą został kpt. obs. Julian Łagowski, przed wybuchem wojny p.o. Kierownika Wyszkolenia Taktycznego Centrum Wyszkolenia Lotnictwa (CWL) nr 1 w Dęblinie. W czasie od 4 do 18 września 1939 r. był on dowódcą Plutonu Lotniczego Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej. 1 września 1939 r. WBPM wyszła z garnizonów i skoncentrowała się w rejonie Garwolina, gdzie przebywała do 3 września 1939 r., będąc w dyspozycji Naczelnego Wodza (NW). W tym dniu otrzymała rozkaz zorganizowania obrony na linii Wisły na odcinku od Dęblina do Solca, 4 września 1939 r. zaś weszła w skład nowo utworzonej Armii „Lublin”, dowodzonej przez gen. dyw. Tadeusza Piskora: W dniu 4 września 1939 r. zostałem wyznaczony dowódcą Plutonu Lotniczego, sformowanego przez CWL nr 1... W dniu 4 września 1939 r. w rej.[on] Dęblin–Puławy– Solec–Kurów przybyła Warszawska Brygada Pancerno-Motorowa z zadaniem zorganizowania obrony Wisły na przestrzeni od Wieprza do Sanu (około 100 km). Brygada rozpoczynając swe działania znajdowała się jeszcze w okresie formowania. Ze względu na olbrzymi odcinek obrony i prawdopodobną obecność nieprzyjacielskich oddziałów pancernych w rej.[onie] Radom–Kielce koniecznym było zapewnienie jej współpracy lotnictwa. W dniu 4 września 1939 r. około godz. 1–2 [chodzi o noc z 3 na 4 września 1939 r.] Komendant Grupy Szkół Lotniczych płk. pil. [Franciszek] Wieden wydał rozkaz sformowania przez CWL nr 1 2-samolotowego plutonu i oddania go do dyspozycji dowódcy Warsz.[awskiej] Bryg.[ady] Panc.[erno] Mot[orowej]. (IPMS, kpt. obs. Łagowski Julian, załącznik do zeszytu ewidencyjnego, Paryż 25 czerwca 1939 r., Lot. A. I. 14/F.)
Swą jednostkę lotniczą WBPM otrzymała dopiero w trakcie wrześniowych walk 1939 r., a jej dowódcą został kpt. obs. Julian Łagowski, przed wybuchem wojny p.o. Kierownika Wyszkolenia Taktycznego Centrum Wyszkolenia Lotnictwa (CWL) nr 1 w Dęblinie. W czasie od 4 do 18 września 1939 r. był on dowódcą Plutonu Lotniczego Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej. 1 września 1939 r. WBPM wyszła z garnizonów i skoncentrowała się w rejonie Garwolina, gdzie przebywała do 3 września 1939 r., będąc w dyspozycji Naczelnego Wodza (NW). W tym dniu otrzymała rozkaz zorganizowania obrony na linii Wisły na odcinku od Dęblina do Solca, 4 września 1939 r. zaś weszła w skład nowo utworzonej Armii „Lublin”, dowodzonej przez gen. dyw. Tadeusza Piskora: W dniu 4 września 1939 r. zostałem wyznaczony dowódcą Plutonu Lotniczego, sformowanego przez CWL nr 1... W dniu 4 września 1939 r. w rej.[on] Dęblin–Puławy– Solec–Kurów przybyła Warszawska Brygada Pancerno-Motorowa z zadaniem zorganizowania obrony Wisły na przestrzeni od Wieprza do Sanu (około 100 km). Brygada rozpoczynając swe działania znajdowała się jeszcze w okresie formowania. Ze względu na olbrzymi odcinek obrony i prawdopodobną obecność nieprzyjacielskich oddziałów pancernych w rej.[onie] Radom–Kielce koniecznym było zapewnienie jej współpracy lotnictwa. W dniu 4 września 1939 r. około godz. 1–2 [chodzi o noc z 3 na 4 września 1939 r.] Komendant Grupy Szkół Lotniczych płk. pil. [Franciszek] Wieden wydał rozkaz sformowania przez CWL nr 1 2-samolotowego plutonu i oddania go do dyspozycji dowódcy Warsz.[awskiej] Bryg.[ady] Panc.[erno] Mot[orowej]. (IPMS, kpt. obs. Łagowski Julian, załącznik do zeszytu ewidencyjnego, Paryż 25 czerwca 1939 r., Lot. A. I. 14/F.)
Pełna wersja artykułu w magazynie Lotnictwo 1/2010