Pociągi pancerne w armii estońskiej 1918-1940

Zbigniew Lalak

W okresie I wojny światowej pociągi pancerne stały się ważnym środkiem bojowym wykorzystywanym przez armię rosyjską. Podobnie było w okresie wojny domowej oraz walk armii bolszewickiej z wojskami państw powstałych po rozpadzie imperium rosyjskiego. Pociągi pancerne używane były na Łotwie, Litwie, w Estonii czy Finlandii (nie wspominając o Polsce). W trakcie walk o niepodległość armia estońska z powodzeniem wykorzystywała ten środek bojowy, który pozostawał na uzbrojeniu aż do 1940 roku.

Zaledwie kilka dni po uzyskaniu przez Estonię kruchej niepodległości, co wiązało się z klęską Niemiec, których wojska w 1918 roku okupowały jej terytorium, młoda armia estońska musiała stawić czoła rozpoczętej przez bolszewików wojnie. Już 23 listopada 1918 roku rozpoczęły się zacięte walki o stację Rakvere. W boju piechota estońska wspierana była przez pociąg pancerny nr 1, który zaledwie kilka dni wcześniej stał się własnością Estończyków, a stało się to przez przypadek. Jeden z patroli odnalazł w połowie listopada na stacji towarowej Kopii w Tallinie improwizowany pociąg pancerny, który został zbudowany przez Niemców i miał posłużyć do obrony tego ważnego węzła komunikacyjnego. Pociąg składał się z dwóch dwusiowych wagonów artyleryjskich, z których każdy miał jedno stanowisko dla armaty polowej kalibru 76,2 mm. Były to rosyjskie armaty produkcji zakładów Putiłowskich. Stanowiska były otwarte, wagony miały 25-centymetrowe podwójne drewniane ściany wypełnione piaskiem. Dodatkowo skład posiadał także dwa wagony szturmowe (Estończycy nazywali je liniowymi), w których znajdowały się stanowiska dla dwóch (z każdej strony) ciężkich karabinów maszynowych (razem było osiem cekaemów) i stanowiska dla strzelców. W późniejszym okresie Estończycy zmodyfikowali stanowiska strzeleckie, obkładając je workami z piaskiem. W skład pociągu wchodził jeszcze nieopancerzony parowóz z tendrem, dwa samochody ciężarowe oraz dwa wagony desantowe dla przewozu piechoty. Załogę pociągu po obsadzeniu go przez Estończyków stanowiło 120 żołnierzy, pierwszym dowódcą został kpt. Johan Pitka.

Pełna wersja artykułu w magazynie TW Historia nr specjalny 5/2018