Pokonywanie przeszkód wodnych w armiach NATO

Marek Dąbrowski

Umiejętności, efektywne współdziałanie czy techniczne możliwości posiadanego w wojskach inżynieryjnych sprzętu decydować będą czy sojusznicze siły w ramach NATO zdolne będą do przerzutu wojsk i zaopatrzenia na duże odległości oraz czy umiejętnie wykorzysta się występującą na danym obszarze działań infrastrukturę drogowo-komunikacyjną i całe użyteczne dla prowadzenia operacji militarnych zaplecze. Ważną część tych działań stanowi pokonywanie przeszkód wodnych, bardzo licznych na europejskim teatrze działań wojennych. Poniższy artykuł przybliża wybrane możliwości wojsk NATO właśnie w tym obszarze.

Przemieszczenie wojsk, podobnie jak ich zaopatrywanie, odgrywa współcześnie bardzo dużą rolę. Można z dużym prawdopodobieństwem ocenić, że manewr to nawet ok. 50% czasu działania oraz przemieszczenia wojsk w rejony przewidziane do realizacji zadań. Przy współcześnie wysoko manewrowej walce i czasoprzestrzennym jej charakterze, znaczenie manewru rośnie. Oznacza on bowiem nie tylko dojście na obszar przyszłej walki, ale staje się w zasadzie zasadniczym elementem decydującym o możliwościach wojsk i ich przetrwaniu. Częsta zmiana rejonów postoju, pobytu, rozmieszczenia czy ześrodkowania tak, aby unikać rozpoznania czy ataku, nakazuje ruch. Bez właściwie funkcjonującej logistyki i zaplecza nawet najnowocześniejsza armia szybki ulegnie zagładzie.

Obecnie wojska inżynieryjne w zasadzie wykonują trzy zasadnicze zadania:

• bezpośrednie, taktyczne wsparcie inżynieryjne walczących wojsk;
• wsparcie strategiczno-operacyjne (przygotowanie różnych tras przemarszu i dowozu zaopatrzenia, budowa baz i składów oraz oczyszczanie dróg itp.);
• likwidacja pól minowych, usuwanie niewypałów, wsparcie przy budowie szpitali polowych i innych istotnych dla prowadzenia walki obiektów oraz pomoc ludności w usuwaniu skutków klęsk żywiołowych.

Budowa konstrukcji specjalnych, przeszkód terenowych i bojowych, fortyfikacji, maskowanie terenu, zniszczenia na drogach przemarszu wojsk przeciwnika, zapewnienie warunków do działania własnym siłom czy rozpoznanie terenu walki to główne zadania w ramach bojowego wsparcia własnych oddziałów i pododdziałów. Ponadto wojska inżynieryjne budują/remontują bazy, lotniska polowe, drogi i mosty oraz porty i szpitale.

Współcześnie do tego typu zadań dochodzą jeszcze te związane z zapewnieniem właściwej ochrony przed środkami walki elektronicznej przeciwnika (w tym cyberatakiem) w przewidzianym dla wojsk inżynieryjnych obszarze zainteresowania, efektywne ich działanie w ramach sieciocentrycznego pola walki oraz wpięcie ich możliwości w sojuszniczy komponent sił inżynieryjnych, aby zapewnić współdziałanie i wzajemne wsparcie na polu walki.

Zadań jest więc wiele, ale w tym artykule skupimy się głównie na zapewnieniu manewru wojskom w skali taktycznej i operacyjnej, w szczególności na budowie przepraw przez różnego rodzaju przeszkody terenowe, głównie wodne.

Techniczne aspekty związane z pokonywaniem przeszkód, w tym wodnych

Z manewrem nieodzownie związane jest pokonywanie różnego rodzaju przeszkód występujących na drodze przemieszczających się wojsk, a to z kolei jest obecnie jednym z trudniejszych problemów stawianych przez współczesne pole walki. Od dobrze wykonanego i szybkiego manewru często będzie decydował wynik pojedynczego starcia, być może i całego konfliktu. Dlatego każda armia powinna mieć opracowaną koncepcję działań związanych z pokonywaniem różnych przeszkód (w tym wodnych) oraz odpowiednie zestawy pojazdów budowlanych, naprawczych, układaczy dróg czy mostów/środków przeprawowych, które w sposób skuteczny powinny te działania wspierać.

Jako desantowo-przeprawowe środki znajdujące się w eksploatacji w wielu armiach na świecie występują zarówno te przeznaczone dla lekkiego sprzętu i ludzi oraz wykorzystywane wobec średniej i ciężkiej techniki bojowej (czołgów, artylerii, wyrzutni rakietowych itp.). Do tych pierwszych możemy zaliczyć różnego rodzaju pojazdy amfibijne (desantowe, pływające transportery opancerzone, wozy bojowe jak bwp, samochody pływające) czy łodzie wojskowe (pneumatyczne, o sztywnych burtach itp.) z silnikami zaburtowymi lub napędzane za pomocą wioseł. Do tego dochodzą mosty-kładki dla pieszych, mosty szturmowe i towarzyszące na lekkich i średnich podwoziach kołowych (w tym opancerzonych) oraz lekkie promy przewozowe. Do drugiej grupy przeznaczonej dla sprzętu ciężkiego zaliczamy przede wszystkim parki pontonowe, średnie i ciężkie promy przewozowe oraz mosty towarzyszące na ciężkich podwoziach gąsienicowych i kołowych.

Z kolei sam podział przepraw mostowych wynika ze sposobu ich eksploatacji, a więc mosty szturmowe, bojowe lub towarzyszące stanowią integralny element wysuniętych ugrupowań bojowych walczących wojsk. Inne typy wykorzystywane w głębi ugrupowania lub na tyłach zaliczane są do mostów taktycznych i logistycznych. W zasadzie służą one do budowania stałych lub tymczasowych przepraw na szerszych przeszkodach wodnych w celu zapewnienia przegrupowań wojsk, dowozu zaopatrzenia, ewakuacji ludzi i sprzętu.

Od współcześnie wykorzystywanych taktycznych mostów wojskowych (Wet Support Bridges) wymaga się dużej nośności i mobilności ich użycia, a przy tym zapewnienia wysokiego stopnia automatyzacji oraz mechanizacji wszelkich prac związanych z ich rozkładaniem i składaniem. Mosty (w tym pontonowe) powinny mieć krótki czas ich montażu, minimalną liczbę obsługi, zapewniać unifikację głównych elementów konstrukcji i wysoki stopień standaryzacji oraz być wykonane z materiałów zapewniających odpowiednią nośność, trwałość i ograniczenie zabiegów konserwacyjno-naprawczych.

Już w latach 70. XX wieku w państwach należących do NATO postawiono wymagania wobec ówcześnie projektowanych i do dziś stosowanych środków przeprawowych, w których żądana nośność konstrukcji umożliwiłaby przeniesienie obciążeń według klasyfikacji Military Load Class (MLC) 70 (obciążenie gąsienicowe 700 kN) i MLC 100 (obciążenie kołowe zestawem 1000 kN). MLC 70 oznacza, że zakładamy obciążenie hipotetycznym pojazdem gąsienicowym o masie 63,5 tony i wymiarach – długość 4,57 i szerokość 3,51 metra (w tym gąsienicy 0,79 metra). Natomiast MLC 100 oznacza odpowiednio obciążenie pojazdem kołowym o hipotetycznej masie 104,33 tony, maksymalnym obciążeniu jednej osi 32,66 tony, szerokości osi 3,48 metra i nominalnej szerokości kontaktu z podłożem 0,90 metra.

Na koniec warto zauważyć, że obecnie wykorzystywane środki przeprawowe służą nie tylko podczas prowadzenia operacji w czasie wojny, ale również w trakcie trwania misji pokojowych, stabilizacyjnych czy wsparcia ludności cywilnej podczas usuwania skutków katastrof naturalnych i awarii czy zabezpieczenia potrzeb społeczeństwa/organów państwa w prowadzeniu normalnej działalności (w tym remontu/budowy obiektów cywilnych).

Środowisko a manewr i przemieszczanie się wojsk

Przeszkodą na drodze poruszających się sił lądowych może być każde wzniesienie, las, teren zurbanizowany, wgłębienie terenowe czy np. przeszkoda wodna. Ta ostatnia może występować w postaci rzek, kanałów, jezior, sztucznych zbiorników wodnych czy stawów. I o ile w wypadku uszkodzenia odcinka drogi (nawet o różnej nawierzchni) czy jezdni na terenie zurbanizowanym można stosunkowo szybko ją naprawić, ominąć lub znaleźć alternatywną trasę przemarszu, to w wypadku zburzenia mostu tak łatwo już nie jest.

Od rzeźby terenu zależy jego przekraczalność (zwłaszcza poza drogami), warunki ochrony i obrony, maskowanie, prowadzenie obserwacji i samego ognia, zasięgi różnych systemów przekazywania danych czy efektywne pozycjonowanie. Rzeźba terenu wywiera wpływ na rozmieszczenie wód, kształtowanie się klimatu, pokrycie szatą roślinną, stopień urbanizacji danego obszaru i przygotowanych ciągów drogowo-komunikacyjnych na nim występujących.

Teren wyżynny i górzysty ze względu na gorszą sieć drogowo-kolejową, występowanie przełęczy, wąwozów czy rzek ogranicza manewr wojskom. Potęguje to też oddziaływanie przeciwnika, który wykorzystując przyległe wzniesienia ma ułatwione zadanie w zakresie prowadzenia rozpoznania i bezpośredniego czy też pośredniego oddziaływania na maszerujące wojska.

Pełna wersja artykułu w magazynie NTW 12/2018