Polska armata plot kal 75 mm wz 26

Zbigniew Moszumański

Polska armata przeciwlotnicza

kalibru 75 mm wz. 26

W pierwszych latach po odzyskaniu niepodległości przez Polskę artyleria przeciwlotnicza dysponowała niewielką liczbą armat przeciwlotniczych, zwanych wówczas zenitowymi lub przeciwaeroplanowymi. Na wiosnę 1920 roku z Francji dostarczono 8 armat przeciwlotniczych kalibru 75 mm: dwie samochodowe na podwoziu samochodu „De Dion-Bouton”, dwie przyczepkowe oraz cztery półstałe na pomostach. Poza armatami francuskimi Wojsko Polskie dysponowało w tym czasie niemiecką armatą przeciwlotniczą kalibru 77 mm wz. 17 oraz trzema austriackimi armatami tego samego kalibru wz. 5/8. W 1922 roku opracowano jeden z pierwszych projektów dotyczących organizacji obrony przeciwlotniczej obszaru Polski oraz struktur organizacyjnych artylerii przeciwlotniczej. Z analizy dokonanej w październiku tegoż roku przez szefa Departamentu IV Żeglugi Powietrznej – gen. bryg. pil. Gustawa Macewicza – wynikało, że do obrony przeciwlotniczej zarówno wojsk, jak i obszaru kraju niezbędne było utworzenie pułku oraz 10 samodzielnych baterii artylerii przeciwlotniczej. Baterie te na wypadek wojny miały być rozwinięte do dwóch dywizjonów. Wymagało to zakupienia około 150 armat przeciwlotniczych, co przekraczało jednak ówczesne możliwości budżetowe państwa. W składach uzbrojenia znajdowało się jednakże sporo zdobycznych rosyjskich armat polowych kalibru 76,2 mm wz. 1900 i 1902. W związku z tym podjęto odpowiednie kroki w celu przystosowania ich do strzelań przeciwlotniczych. W 1922 roku Komitet dla Spraw Uzbrojenia polecił szefowi Departamentu III Artylerii i Uzbrojenia nawet rozpisać konkurs na konstrukcję pomostów do strzelań przeciwlotniczych, a także przyrządów celowniczych i pomiarowych. Jesienią 1923 roku dowódca Dywizjonu Artylerii Zenitowej ppłk dr Eugeniusz Baranowicz powołał zespół do opracowania pomostu oraz niezbędnych przyrządów i tabel do strzelań przeciwlotniczych. Kierowanie zespołem powierzył komendantowi Centrum Wyszkolenia Obrony Przeciwlotniczej mjr. Stanisławowi Abgarowiczowi. Do końca marca 1924 roku zespół w składzie: por. Napoleon Herdan, por. Henryk Hoffman, por. Aleksander Maniszewski i por. Zbigniew Semilski pod kierownictwem por. Jerzego Stelmasiaka wykonał niezbędne prace obliczeniowe. Został opracowany nie tylko pomost (na wzór francuskiego), lecz także nowe przyrządy pomiarowe oraz nowa metoda prowadzenia ognia do celów powietrznych przy wykorzystaniu armaty kalibru 76,2 mm wz.02. Próbny pomost był gotowy do prób ogniowych 13 sierpnia 1924 roku.

Pełna wersja artykułu w magazynie Poligon 4/2009