Polski transport lotniczy 2013
Jerzy Liwiński
Polski transport lotniczy 2013
W ubiegłym roku na pokładach polskich statków powietrznych przewieziono 7,3 mln pasażerów i 40 tys. ton ładunków. W stosunku do wyników roku poprzedniego przewozy pasażerskie zmniejszyły się o 3%, a tonaż o 7%. Największym przewoźnikiem na rynku pozostają PLL LOT/ EuroLOT, które zrealizowały 65% przewozów pasażerskich i 74% ładunków. Wzrost przewozów pasażerskich odnotowały linie specjalizujące się w czarterach turystycznych i w przewozach klientów biznesowych, a 5% spadek odnotował narodowy przewoźnik. Mniejsze przewozy ładunków stały się głównie za sprawą gorszych wyników uzyskanych przez SprintAir i Exin.
Działalność gospodarcza w zakresie lotniczych przewozów pasażerów i ładunków oraz świadczenie usług lotniczych jest unormowane zapisami ustawy z 3 lipca 2002 r. „Prawo Lotnicze” i stosownymi rozporządzeniami wykonawczymi Unii Europejskiej i ministra właściwego ds. transportu. Na wykonywanie przewozów lotniczych jest wymagane posiadanie Certyfikatu Przewoźnika Lotniczego AOC (Air Operator Certificate), natomiast na działalność usługową – Certyfikatu Usług Lotniczych AWC (Aerial Works Certificate). Dokumenty te są wydawane w formie decyzji administracyjnej przez Prezesa Urzędu Lotnictwa Cywilnego i poprzedzone procesem certyfikacji. Certyfikat AOC uprawnia do świadczenia zarobkowych przewozów: pasażerskich, towarowych, sanitarnych i medycznych lub lotów śmigłowcowej służby ratownictwa medycznego, przy wykorzystaniu statków powietrznych: samolotów, śmigłowców, szybowców lub balonów. Zakresy działalności przewozowej zawarte są w dołączonych do certyfikatu specyfikacjach operacyjnych, które informują o: dozwolonych operacjach, typach użytkowanych statków powietrznych, regionach żeglugi i innych zezwoleniach.
Certyfikat AWC uprawnia do działalności usługowej, w tym lotów: agrolotniczych i rekultywacji środowiska naturalnego; patrolowych i inspekcyjnych z użyciem specjalistycznej aparatury; fotogrametrycznych z użyciem specjalnie zmodyfikowanych statków powietrznych; przeciwpożarowych i gaśniczych, a także innych lotów nie wymagających specjalnego wyposażenia statku powietrznego (np. obserwacyjnych lub na wykonywanie zdjęć aparatami ręcznymi).
Do świadczenia zarobkowych przewozów lotniczych jest konieczne posiadanie koncesji. Jest ona wydawana po analizie dokumentów prawnych i finansowych, dotyczących m.in.: statusu firmy, praw własności sprzętu, planów gospodarczych, płynności finansowej, ubezpieczeń i wpisów do rejestrów. Działalność przewoźnika jest monitorowana pod względem ekonomiczno-finansowym, na podstawie rocznych planów wydatków i przychodów oraz stosownych sprawozdań.
W grudniu 2013 r. do wykonywania przewozów osób lub ładunków (AOC) uprawnionych było 31 firm, a do świadczenia usług (AWC) – 43. Posiadaczami certyfikatu AOC były: PLL LOT, EuroLOT, Enter Air, Small Planet Airlines, Bingo Airways, Travel Service Polska, Exin, SprintAir, SprintAir Cargo, Sky Taxi, Blue Jet, Fly Jet, General Aviation Services, Ibex UL, AD Astra Executive Charter, Aeroklub Warszawski, Sky Adventure, HiFlyer, HiFly, Lotnicze Pogotowie Ratunkowe, Aeroklub Poznański, LPU Heliseco, Salt Aviation, Adriana Aviation, Helicopter. pl., Biernat s.j., Aeroklub Pomorski, Husair, Aeroklub Nowy Targ, Royal Star i Leszczyński Klub Balonowy. W ciągu roku kilku przewoźników zawiesiło swoją działalność (np. operujący na śmigłowcu Mi-2 ASA Heli-Water), ale i certyfikat uzyskało kilku nowych (np. Aeroklub Nowy Targ i Royal Star).
Generalnie rynek przewoźników lotniczych w Polsce jest zdominowany przez małych operatorów, dysponujących kilkoma statkami powietrznymi. Największym są jedynie Polskie Linie Lotnicze LOT (40 szt.) oraz EnterAir (13), SprintAir (16), EuroLOT (16) i Lotnicze Pogotowie Ratunkowe (26). Obszar działania większości operatorów jest ograniczony do terytorium Europy, Afryki oraz Bliskiego Wschodu i Azji, a tylko PLL LOT może wykonywać loty po całym świecie. Kilku przewoźników wykonuje loty o zasięgu lokalnym, w tym: Aerokluby: Warszawski, Poznański, Pomorski i Nowy Targ oraz HiFly, HiFlyer, Adriana Aviation, Biernat s.j., Sky Adventure i Leszczyński Klub Balonowy.
Rynek polskich usług lotniczych (certyfikat przewoźnika AWC) to głównie mali operatorzy świadczący jeden lub dwa rodzaje prac, a tylko trzech (Aeroklub Ziemi Lubuskiej, EADS PZL Warszawa i Lima Sp. z o.o.) wykonuje cztery różne usługi lotnicze. Wszyscy operatorzy (43) mogą realizować loty, które nie wymagają specjalnie wyposażonych statków powietrznych. Najwięcej, bo 16 operatorów może wykonywać loty patrolowe i inspekcyjne, siedmiu usługi agrolotnicze, a sześciu loty przeciwpożarowe. Ich obszar działania w większości ogranicza się do terytorium Polski lub regionu Europy, a tylko jeden z nich (EADS PZL Warszawa) może wykonywać usługi lotnicze w: Afryce, Azji, Bliskim Wschodzie i Ameryce Płd.
Pełna wersja artykułu w magazynie Lotnictwo 6/2014