Polskie wojska pancerne...
Jerzy Kajetanowicz
Polskie wojska pancerne i zmechanizowane
w latach 1955-1990
Z chwilą utworzenia Układu Warszawskiego w maju 1955 roku, polskie wojska pancerne i zmechanizowane znajdowały się w trakcie intensywnej rozbudowy. Proces ten był w następnych latach kontynuowany, gdyż według ówczesnych opinii wojska te w największym stopniu spełniały wymagania współczesnego pola walki, umożliwiając prowadzenie skutecznych działań bojowych zarówno w warunkach użycia broni masowego rażenia, jak i w konflikcie konwencjonalnym. Takie założenie spowodowało, że należały one do najliczniejszych rodzajów wojsk, stanowiąc podstawę siły uderzeniowej polskich wojsk lądowych.
Rozwój organizacyjny wojsk pancernych i zmechanizowanych w okresie istnienia Układu Warszawskiego można podzielić na trzy zasadnicze etapy. W pierwszym, w latach 1955- 1965, przy ogólnej redukcji sił zbrojnych sojuszu, następuje ich dynamiczny rozwój, głównie poprzez przekształcanie dywizji zmechanizowanych w pancerne oraz dywizji piechoty w zmechanizowane. Kolejny etap, obejmujący lata 1966-1985, to okres stabilizacji organizacyjnej wojsk pancernych i zmechanizowanych. Zachowany zostaje ich ogólny skład bojowy. Przeprowadzane zmiany organizacyjne mają charakter doskonalący wcześniej wypracowane struktury i związane są głównie z wprowadzaniem nowszych typów wozów bojowych. Ostatni etap, obejmujący lata 1986- 1990, cechują stopniowe redukcje związków taktycznych, spowodowane względami oszczędnościowymi, mającymi podłoże w trudnej sytuacji gospodarczej kraju, a następnie względami polityczno-militarnymi, wynikającymi z postępującego procesu odprężenia na arenie międzynarodowej.
Na początku 1955 roku, przed utworzeniem Układu Warszawskiego, polskie wojska pancerne i zmechanizowane składały się z: siedmiu dywizji zmechanizowanych (8., 10., 11., 15., 16., 19. i 20.), dwóch pułków czołgów ciężkich (4. i 6.), dwóch samodzielnych pułków czołgów (11. i 13.), czterech pułków czołgów i artylerii pancernej (16., 18., 20. i 22.) i jednego szkolnego pułku czołgów (15.). Cztery dywizje zmechanizowane i dwa pułki czołgów ciężkich znajdowały się w składzie dwóch korpusów zmechanizowanych, a trzy dywizje wchodziły do korpusów armijnych. Ogólny stan osobowy wojsk pancernych i zmechanizowanych wynosił 58 800 żołnierzy, co stawiało je pod względem liczebności na pierwszym miejscu w wojskach lądowych. Na uzbrojeniu tych wojsk znajdowały się: 1263 czołgi, w tym 1083 średnich typu T-34/85 i 180 ciężkich typu IS-2, 450 dział pancernych, w tym 399 ciężkich typu ISU-122 i ISU-152 oraz 51 średnich typu SU-85 i SU- 100, 206 dział samobieżnych SU-76, 97 samochodów pancernych BA-64 i 6 transporterów opancerzonych BTR-152.
Pełna wersja artykułu w magazynie Poligon 3/2010