Prognozowane wykonanie Planu Modernizacji Technicznej 2013-2022 [1]

Tomasz Dmitruk

W tym roku mija już siódmy rok realizacji 10-letniego „Planu Modernizacji Technicznej Sił Zbrojnych RP na lata 2013-2022”, a jednocześnie przyjęto jego nową wersję na lata 2017-2026. To dobra okazja do weryfikacji, co udało się zrobić, a czego niestety nie. Już dziś z dużym prawdopodobieństwem można określić, co jeszcze zostanie wykonane do 2022 roku, ponieważ wynika to z zawartych dotąd umów. Jeśli nawet zostaną podpisane kolejne, dla ciężkiego sprzętu wojskowego i uzbrojenia ze względu na czas potrzebny na produkcję, dostawy zostaną zrealizowane już po 2022 roku. Dzięki znanej wartości umów i czasu ich realizacji, można także pokusić się o prognozę wykonania finansowego.

Założenia

„Plan Modernizacji Technicznej Sił Zbrojnych RP na lata 2013-2022” (PMT) zatwierdzony został w dniu 11 grudnia 2012 roku. Jest to dokument niejawny o klauzuli „poufne”. W artykule przedstawiono jedynie dane, które zostały ujawnione przez MON i są dostępne publicznie. W PMT zadania mające największe znaczenie dla poprawy zdolności Sił Zbrojnych RP zostały zgrupowane w ramach 14 Programów Operacyjnych (PO). W 2016 roku ustanowiono kolejny - piętnasty PO - obejmujący cyberobronę i narodową kryptologię. PMT obejmuje także liczne, mniej istotne zadania realizowane poza PO. Ze względu na obszerność tematu analiza została podzielona na dwie części. W pierwszej omówiono wykonanie pięciu najbardziej obszernych i kosztownych PO. Dodatkowo w załączonych tabelach zaprezentowano najważniejsze umowy związane z procesem unowocześniania polskiej armii podpisane w latach 2013-2019 oraz zrealizowane i planowane do 2022 roku dostawy sprzętu wojskowego i uzbrojenia (w I części analizy dla pięciu omówionych PO).

Początkowy planowany zakres rzeczowy i finansowy PMT przyjęto na podstawie:

• komunikatu MON z 12 grudnia 2012 roku;
• uchwały nr 164 Rady Ministrów z dnia 17 września 2013 roku w sprawie ustanowienia programu wieloletniego „Priorytetowe Zadania Modernizacji Technicznej Sił Zbrojnych RP w ramach programów operacyjnych” (nazywanego dalej Programem Wieloletnim);
• uchwały nr 123 Rada Ministrów z dnia 23 czerwca 2014 roku, aktualizującej Program Wieloletni;
• prezentacji MON z 12 grudnia 2012 roku dotyczącej założeń PMT;
• opublikowanego 12 grudnia 2012 roku na stronie internetowej MON wykazu kilku najważniejszych zadań zaplanowanych do realizacji w ramach PMT.

Planowany budżet PMT

Zgodnie z założeniami PMT, na wydatki obronne w latach 2013-2022 zaplanowano 408,7 mld PLN, w tym na wydatki związane z finansowaniem PMT zamierzano przeznaczyć 139,9 mld PLN (czyli 34,2% całości budżetu).

W celu zapewnienie elastycznego finansowania PMT w dniu 17 września 2013 roku Rada Ministrów przyjęła wspomnianą już uchwałą nr 164 w sprawie ustanowienia Programu Wieloletniego. Wydatki na jego realizację zaplanowano w horyzoncie 9 lat, od 2014 do 2022 roku. Zakładano wówczas, że na realizację PMT w latach 2014-2022 przeznaczone zostanie 131,4 mld PLN, w tym 91,5 mld PLN na określone w Programie Wieloletnim 14 priorytetowych PO. Jeśli do tego dodamy kwotę 2,288 mld PLN wydatkowaną na PO w 2013 roku wychodzi, że na finansowanie wszystkich PO w latach 2013-2022 zamierzano przeznaczyć łącznie 93,8 mld PLN, a na wydatki poza PO 46,1 mld PLN.

Wykonanie rzeczowe i finansowe

W kolejnych rozdziałach omówione zostały najważniejsze działania podjęte w latach 2013-2019 w ramach poszczególnych PO. Pod koniec każdego rozdziału zamieszczono podsumowanie w którym określono prognozowane, procentowe wykonanie rzeczowe i finansowe PMT dla danego PO. Prognozowane wykonanie rzeczowe określa ile sprzętu i uzbrojenia powinno udać się pozyskać do końca 2022 roku w stosunku do początkowych planów zawartych w PMT, z uwzględnieniem jako wagi wartości poszczególnych zadań. W kolejnych latach wskaźnik ten nie powinien ulec już istotnemu zwiększeniu, bowiem ewentualne nowe umowy które zostaną zawarte w latach 2019-2022 będą dotyczyć głównie dostaw po 2022 roku. Natomiast może on zmaleć w przypadku jeśli do końca 2022 roku nie uda się zrealizować dostaw zaplanowanych w podpisanych kontraktach. Prognozowane wykonanie finansowe określa, jakie wydatki powinny zostać poniesione do końca 2022 roku w ramach omawianego PO w stosunku do początkowo zaplanowanego w PMT budżetu. Określono je na podstawie wartości i harmonogramu realizacji zawartych umów. Wskaźnik ten do 2022 roku może ulec jeszcze zwiększeniu, bowiem udzielone w latach 2019-2022 nowe zamówienia mogą zawierać płatności zaliczkowe, które zostaną wykonane do 2022 roku. Wzrost ten będzie jednak ograniczony i w skali wszystkich zadań ujętych w PMT nie powinien w opinii autora przekroczyć kwoty 9-17 mld PLN, bowiem tyle szacunkowo pozostało wolnych środków (które dotąd nie zostały zaangażowane na podstawie już podpisanych umów) w budżecie PMT do 2022 roku.

System obrony powietrznej       

To najbardziej priorytetowy i najkosztowniejszy PO realizowany w ramach PMT na lata 2013-2022. Na jego finansowanie zaplanowano wydatkowanie 26,6 mld PLN (28,4% kosztów wszystkich PO). Okazało się jednak, że biorąc pod uwagę postawione później wymagania oraz zakres i wielkości planowanych zamówień, była to kwota stanowczo zbyt niska. Według szacunków autora, realna wartość planowanego zakresu rzeczowego dla tego programu powinna wynosi ok. 65,8 mld PLN (247% planowanego budżetu).

Za najważniejsze zadanie programu należy uznać pozyskanie przeciwlotniczych i przeciwrakietowych zestawów rakietowych średniego zasięgu kr. Wisła. Docelowe potrzeby wojska określono w PMT na osiem baterii, w tym sześć do końca 2022 roku. Wartość brutto programu można szacować na ok. 60-70 mld PLN.

Program Wisła ma kluczowe znacznie dla zdolności Sił Zbrojnych RP. Jego celem jest zapewnienie obiektom infrastruktury o strategicznym znaczeniu oraz zgrupowaniom wojsk ochrony przed atakami z powietrza. Pozyskane zestawy mają być zdolne do zwalczania: samolotów (w tym lotnictwa taktycznego z odległości do 100 km), śmigłowców, bezzałogowych systemów powietrznych (BSP), pocisków manewrujących oraz rakiet balistycznych krótkiego zasięgu (SRBM – o zasięgu do 1000 km), takich jak wykorzystywane w rosyjskim systemie 9K720 Iskander-M. Tej ostatniej zdolności nie posiada obecnie żaden system wykorzystywany w polskiej armii. Nowe zestawy mają ponadto charakteryzować się: wielokanałowością, dookólnością i sieciocentrycznością.

Po trwających kilka lat analizach 21 kwietnia 2015 roku Rada Ministrów zadecydowała, że w ramach programu Wisła pozyskany zostanie amerykański system Patriot zakupiony w procedurze FMS (Foreign Military Sales). Następnie na mocy podpisanego 6 lipca 2017 roku „Memorandum Intencji” dokonano podziału zamówienia na dwie części. Przedmiotem dostaw w I fazie miały być dwie baterie systemu IBCS/Patriot w najnowszej konfiguracji PDB-8 z rakietami PAC-3MSE, radarami sektorowymi AN/MPQ-65 oraz sieciocentrycznym systemem dowodzenia IBCS (Integrated Air and Missile Defense Battle Command System). Faza II realizacji zamówienia dotyczyć ma dostawy pozostałych sześć baterii w konfiguracji z niskokosztowymi rakietami SkyCeptor, dookólnymi stacjami radiolokacyjnymi oraz polskimi sensorami tj. radarami wczesnego wykrywania P-18PL i systemami radiolokacji pasywnej PET/PCL.

Pełna wersja artykułu w magazynie NTW 9/2019