Program Tukan – dokończenie historii
Robert Rochowicz
W numerze specjalnym MSiO 2/2014 zaprezentowaliśmy historię tworzenia projektu kutra artyleryjsko-rakietowego oznaczonego numerem 665. W poniższym artykule przedstawimy kilka uzupełniających faktów z okresu, gdy podejmowano ostateczne decyzje o wyglądzie nowej jednostki oraz z etapu, kiedy z okrętu uderzeniowego pozostał jedynie patrolowiec.
Tworzenie projektu kutra artyleryjsko-rakietowego opisanego we wspomnianym tekście miało wiele wątków pobocznych, których dokumentacja przechowywana jest do dziś w Archiwum MW w Gdyni. Projekty wstępne z połowy lat 70. miały swoich konkurentów. Rozważania teoretyczne dotyczyły m.in. obniżenia kosztów budowy, czy unifikacji kadłuba z jednostkami innych klas.
W pierwszych miesiącach 1976 r. Biuro Projektowo-Konstrukcyjne i Technologiczne Stoczni Północnej w Gdańsku, zgodnie z sugestiami przesłanymi z Dowództwa Marynarki Wojennej (DMW), wykonało trzy warianty projektu kutra rakietowo-artyleryjskiego ze zmniejszoną liczbą przenoszonych wyrzutni rakiet przeciwokrętowych systemu P‑20. Punktem wyjścia do tych rozważań była chęć zmniejszenia kosztów produkcji okrętów, a także zakupu wyposażenia sprowadzanego ze Związku Radzieckiego.
Pamiętajmy, że DMW konsekwentnie, od chwili wydania pierwszych wymagań taktyczno-technicznych, starało się ukierunkować prace konstruktorskie na stworzenie kutra artyleryjsko-rakietowego. Mimo przygotowywanych kolejnych analiz porównawczych wskazujących na brak możliwości połączenia niewielkich wymiarów i małej wyporności jednostki z sugerowanym zestawem uzbrojenia Komitet Techniczny przy DMW w ocenach przedstawianych im wstępnych projektów konsekwentnie wskazywał na konieczność ich „odchudzenia”.
Porównując ze sobą te trzy projekty z początków 1976 r. wskazać trzeba, że projektanci częściowo poszli drogą „na skróty”, w dwóch z nich wykorzystując, nieco zmodyfikowane tylko, przygotowane już wcześniej rysunki.
Pierwszy wariant uproszczonego kutra (oznaczony jako alternatywny 665.1) miał dokładnie taki sam kadłub jak ten zaprezentowany DMW w projekcie wstępnym przygotowanym w Biurze Projektowo‑Konstrukcyjnym i Technologicznym Stoczni Północnej we wrześniu 1975 r. Widoczne różnice zewnętrzne to tylko jedna para wyrzutni rakiet przeciwokrętowych, brak na szczycie masztu anteny stacji radiolokacyjnej dalekiego zasięgu i stacji rozpoznawczo-ostrzegającej.
Wariant drugi przygotowano na kadłubie o niemal identycznych liniach teoretycznych, ale o zmienionych wymiarach głównych. Pokładówka otrzymała nieco inny kształt (z cofniętą ścianą czołową drugiej kondygnacji z GSD).
W obu wersjach proponowano ten sam zestaw uzbrojenia i wyposażenia, a mianowicie: 1 × II armata AK‑725 kal. 57 mm, 1 × II AK‑230 kal. 30 mm z celownikiem Kołonka, 1 poczwórna wyrzutnia rakiet plot. Strzała‑2M, radar nawigacyjny TRN‑823, radar kierowania ogniem artylerii MR‑103 Bars, radar MR‑331 Rangout dla systemu rakietowego P‑20 oraz urządzenia identyfikacji „swój-obcy” Nichrom.
Trzecia propozycja różniła się całkowicie od wszystkich do tej pory przedstawianych w trakcie programu Tukan, nie tylko tych alternatywnych, ale i wykonywanych w ramach prac głównych. Wymiarami i wypornością najbardziej odpowiadała pierwotnym wymaganiom taktyczno-technicznym, jednak skromny zestaw uzbrojenia był daleki od wyobrażeń planistów z DMW, przede wszystkim w kwestii artylerii lufowej.
Projekt ten wyróżniało założenie budowy kutra na kadłubie wypornościowo-ślizgowym. Przedstawiona propozycja była jednak mocno niedopracowana. Był to w zasadzie szkic koncepcyjny, który mógłby być rozwijany po „zapaleniu zielonego światła” dla dalszych prac. W przesłanych do DMW dokumentach zwracano uwagę, że na przedstawienie alternatywnych konstrukcji było bardzo mało czasu i obliczenia teoretyczne bazowały na znanych już podobnych jednostkach...
Pełna wersja artykułu w magazynie MSiO 3-4/2015