Projekt Khareef

Sułtanat Omanu, który dysponuje wybrzeżem o długości ok. 2000 km nad Zatoką Omańską, zainwestował w ostatnich dwóch dekadach całkiem spore pieniądze w swoje siły morskie. W 1992 r. wdrożono Projekt Muheet, którego istotą była budowa dwóch 83-metrowych korwet typu Qahir, szkolenie ich załóg, serwis techniczny oraz utrzymanie w gotowości operacyjnej w czasie całego cyklu służby. Okręty zakupione, jakżeby inaczej, w Wielkiej Brytanii, zostały zaprojektowane i zbudowane przez stocznię Vosper Thornycroft Group (VT) w Woolston (Southampton). Jednostki te, w pewnym sensie, stanowiły przełom dla firmy, który objawił się szerokim zastosowaniem technik redukcji pól fizycznych (stealth) i tym samym pozostawił swój ślad w obecnej ofercie eksportowej spadkobierców VT. Typ Qahir opierał się na, opracowanym nieco wcześniej przez biuro VT, eksportowym Vigilance, znanym też jako typ 83. W porównaniu do protoplasty znacznie większą uwagę skupiono na wspomnianym utrudnieniu wykrycia przez środki obserwacji technicznej oraz przystosowaniu do służby w warunkach tropikalnych Oceanu Indyjskiego i Zatoki Omańskiej. Prawdopodobnie nie bez znaczenia dla zwycięstwa Brytyjczyków był fakt, że siły morskie Omanu wykorzystywały już cztery ścigacze typu Province (Dhofar) tego samego producenta, dostarczone w latach 1982–1989. Nic więc dziwnego, że kraj ten kolejne zakupy także ulokował u stałego już dostawcy.

Ze sprawdzonym rodowodem
Na początku minionej dekady Ministerstwo Bezpieczeństwa i Obrony Sułtanatu Omanu rozesłało zaproszenia do udziału w przetargu na serię oceanicznych okrętów patrolowych (Ocean Patrol Vessels, OPV). Spośród stoczni, które nadesłały swoje oferty, do dalszych negocjacji wybrano trzy – holenderską Damen Schelde Naval Shipbuilding, koreańską Daewoo Shipbuilding&Marine Engineering oraz VT. Przedsięwzięcie – projektowanie i budowę okrętów, szkolenie załóg i serwis w początkowym okresie służby – oznaczono jako Program Khareef (arab. monsun, pora monsunowa). W kwietniu 2006 r., po około pięciu latach od zainicjowania projektu, władze Omanu ogłosiły VT jego preferowanym wykonawcą. Po zakończeniu szczegółowych ustaleń, 15 stycznia 2007 r. doszło do podpisania prawomocnego kontraktu. Jego wartość wynosi około 400 mln funtów. Aby uniknąć opóźnień, a także ograniczyć ryzyko i koszty, producent zaproponował dopasowanie istniejącego projektu do potrzeb zamawiającego. Chodzi o Multipurpose Offshore Patrol Vessel (MOPV), czyli wielozadaniowy patrolowiec morski, zaprezentowany po raz pierwszy w październiku 2004 r. Była to uproszczona odmiana International Corvette, znacznie bardziej awangardowego i droższego okrętu, przedstawionego brytyjskiemu MoD w ramach jego poszukiwań opcji na Global Corvette, a więc przyszły (do dziś niesprecyzowany) typ okrętu wielozadaniowego średniej wielkości. MOPV również miał coś z poprzedników, z udanej serii patrolowców typu River, dzierżawionej przez Royal Navy – płaskie burty z ostrymi załamaniami, ostrą dziobnicę oraz wydatną gruszkę dziobową, które zmniejszają opór falowy i poprawiają dzielność morską. Ponieważ wysoka prędkość, a w konsekwencji rozbudowana siłownia, jest cechą platformy pływającej generującą lawinowo koszty, zdecydowano o powieleniu rozwiązania z Riverów, czyli instalacji jedynie dwóch głównych silników wysokoprężnych (na typie Qahir są cztery diesle).

Stępkę prototypu położono w 2007 r. w stoczni marynarki w Portsmouth. 1 lipca następnego roku VT oraz BAE Systems zawiązały spółkę joint venture BVT Surface Fleet, która formalnie przejęła zobowiązania VT m.in. w zakresie Programu Khareef. Do 30 października 2009 r. BAE Systems konsekwentnie wykupywało udziały VT, przez co BVT Surface Fleet stało się wyłączną własnością tego koncernu. Wówczas uległa też zmianie nazwa podmiotu na BAE Systems Surface Ships, dlatego w dalszej części będziemy pisać o BAE Systems jako wykonawcy projektu. Prototyp serii trzech jednostek – Al-Shamikh, zwodowany 28 lipca 2009 r., miał być zgodnie z planem odebrany na początku 2010 r., następne zaś w półrocznych odstępach – tak się jednak nie stało. Nie pomogło zastosowanie sprawdzonych rozwiązań oraz systemów. Po raz kolejny Oman okazał się być trudnym klientem (pierwszą korwetę typu Qahir – Qahir Al Amwaj, również przekazano ze zwłoką). Producent nie podaje oficjalnie przyczyn opóźnienia, ale doniesienia prasowe mówią o niesprecyzowanych problemach natury technicznej, które objawiły się w czasie pierwszych prób morskich prototypu na wodach cieśniny Solent. Obecnie trwają prace nad usuwaniem usterek, wiadomo też, że BAE Systems renegocjował niektóre warunki kontraktu i będzie zmuszony do zapłacenia kar umownych. Z tego powodu, a także woli odbiorcy, koncern nie podaje szczegółowych danych okrętów, jak również informacji o jego wyposażeniu oraz uzbrojeniu. Nieco szczegółów zdradzają za to inni kontrahenci Programu Khareef.