PSRA Pilica gotowy do wdrożenia
TOMASZ KWASEK
Na tegorocznym Międzynarodowym Salonie Przemysłu Obronnego w Kielcach można było obejrzeć m.in. elementy systemu przeciwlotniczego Pilica, w tym Przeciwlotniczy Zestaw Rakietowo Artyleryjski ZUR-23-2SP Jodek. Nie była to wprawdzie pierwsza prezentacja elementów tego systemu, ale tym razem jej rangę podnosił fakt, że zgodnie z planem do końca tego roku prace nad Pilicą mają dobiec końca. Tym samym będzie ona gotowa do wdrożenia.
Przeciwlotniczy system rakietowo-artyleryjski (PSRA) Pilica powstał w ramach kilku zadań realizowanych przez polskie ośrodki naukowe i przedsiębiorstwa sektora obronnego. Chronologicznie pierwszym był projekt badawczo-rozwojowy nr O R00 0009 pt. „Aparatura wspomagania procesu sterowania ogniem w systemie obrony przeciwlotniczej obiektu punktowego”, realizowany w latach 2008–2009 przez Wojskową Akademię Techniczną we współpracy z Ośrodkiem Badawczo-Rozwojowym Centrum Techniki Morskiej S.A., zgodnie z ustalonymi uprzednio wstępnymi wymaganiami taktyczno-technicznymi dotyczącymi aparatury wspomagania procesu kierowania ogniem (AWPKO) systemu Pilawa. W latach 2008–2009 w WAT i Prexer Sp. z o.o. był realizowany także projekt badawczy nr O N519 001934 pt. „Synteza systemu kierowania ogniem w przeciwlotniczym zestawie artyleryjskim” (był on wykonywany na bazie wniosków z projektu celowego nr 159/BO/B pt. „Opracowanie i wdrożenie do produkcji celownika programowalnego do armat przeciwlotniczych lub zestawów artyleryjsko-rakietowych”, który zawierał badania optymalizacyjne systemu kierowania ogniem dla przeciwlotniczego zestawu artyleryjskiego, wyposażonego w optoelektroniczną głowicę śledzącą i dalmierz laserowy, w zwalczaniu powietrznego celu manewrującego).
POCZĄTEK PROGRAMU PILICA
W tym czasie Szefostwo Wojsk OPL Sił Powietrznych sformułowało wstępne wymagania taktyczno-techniczne dla systemu przeciwlotniczego bardzo krótkiego zasięgu do obrony baz lotniczych kryptonim Pilica. Po dokonaniu analizy wykonalności uznano, że podatność modernizacyjna produkowanego na licencji w Polsce przeciwlotniczego zestawu rakietowo- artyleryjskiego z armatami kal. 23 mm oraz doświadczenia związane z systemami dowodzenia i protokołami transmisji danych, w tym projektem Polip-SP dla zestawów Grom, stosującym protokoły transmisji danych w standardzie Link-11, pozwalają na opracowanie systemu osłony baz lotniczych wykorzystującego nowe rozwiązania techniczne i informatyczne. Kluczowym, jeśli chodzi o powstanie systemu Pilica, był finansowany przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju ze środków na naukę w latach 2010–2013 projekt rozwojowy nr O R00 0136 12 „Przeciwlotniczy zestaw rakietowo-artyleryjski krótkiego zasięgu systemu osłony bazy lotniczej Pilica”. Realizacją prac zajmowało się konsorcjum w składzie: Wojskowa Akademia Techniczna (lider), Zakłady Mechaniczne „Tarnów” S.A. oraz Bumar Sp. z o.o. Podstawą realizacji projektu były zatwierdzone przez wojsko wstępne wymagania taktyczno-techniczne na 23-mm przeciwlotniczy zestaw rakietowy bliskiego zasięgu systemu Pilawa (ZUR-23-2SP). Rozpoczynając prace uznano, że zestaw ma określone właściwości, które pozwalają na jego dalsze rozwijanie, takie jak sprawdzona integracja ze stołem startowym dla dwóch pocisków rakietowych Grom (dwukrotnie większy zasięg rakiet niż armat oraz wyższe prawdopodobieństwo trafienia), krótki czas reakcji, odporność na zakłócenia, brak bliższej granicy strefy ognia, możliwość zwalczania celów naziemnych, tania amunicja oraz funkcjonalność umożliwiająca pełnienie dyżurów z wyrzutnią w położeniu bojowym, relatywnie mała masa i wymiary. Szczególny nacisk położono na minimalizację czasu przetwarzania danych i czynności wykonywanych przez operatora przy wymogu zapewnienia maksymalnego poziomu bezpieczeństwa własnych statków powietrznych.
Mimo że system Pilica powstał jako odpowiedź na zapotrzebowanie Sił Powietrznych RP, jest planowane jego zaoferowanie odbiorcom zagranicznym – w związku z tym jako platformę bazową prototypu przeciwlotniczego zestawu rakietowo-artyleryjskiego (PZRA) zastosowano armatę licencyjną (ZU-23-2), a nie jej polską modyfikację (ZUR-23-2KG). Zwiększa to szanse eksportu rozwiązań opracowywanych w ramach projektu PSRA, ponieważ stosować je można będzie nie tylko w nowych zestawach, ale także jako pakiet modernizacyjny. O tym, że Pilica ma potencjał eksportowy świadczy np. to, że zbliżony pod względem możliwości bojowych system ZU-23-2/ZOM1, w którego skład wchodzi PZRA ZU-23-2M1 z rakietami Igła-S, został opracowany przez rosyjski zakład OAO „PEMZ”.
W 2014 roku zakończono badania demonstratora technologii przeciwlotniczego zestawu rakietowo artyleryjskiego (PZRA) ZUR-23-2SP Jodek-SP, który jest efektorem Pilicy. Wyniki wspomnianych prac zostały wykorzystane przez Inspektorat Uzbrojenia Ministerstwa Obrony Narodowej przy realizacji fazy analityczno-koncepcyjnej dla wymagań operacyjnych pt. „Przeciwlotniczy system rakietowo-artyleryjski bliskiego zasięgu (PSRA) Pilica”, którego efektem było sformułowanie wymagań taktyczno-technicznych i studium wykonalności. Jednocześnie w 2014 roku MON zakwalifikowało nabycie systemu do kategorii zadań istotnych z punktu widzenia podstawowych interesów bezpieczeństwa państwa, a w br. zakończono fazę analityczno-koncepcyjną oraz są prowadzone prace w zakresie określenia gotowości potencjalnego wykonawcy, tj. Zakładów Mechanicznych „Tarnów” S.A., do realizacji dostaw oraz przegląd krytyczny projektu rozwojowego dofinansowanego ze środków Ministerstwa Skarbu Państwa. Próby zakładowe PSRA Pilica, w tym strzelania rakietowo-artyleryjskie, mają się zaś odbyć w okresie wrzesień–listopad 2015 roku, a wszystkie zadania mają zakończyć się jeszcze w 2015 roku.
Według oficjalnych informacji, po zakończeniu analiz i badań zostanie zweryfikowany termin uruchomienia postępowania, prawdopodobnie jeszcze w br. Zgodnie z najnowszym (z maja br.) harmonogramem realizacji „Planu Modernizacji Technicznej Sił Zbrojnych w latach 2013–2022” przewiduje się zakup dla Sił Powietrznych sześciu baterii zestawów typu Pilica z dostawami od 2017 do 2020 roku.
Pełna wersja artykułu w magazynie NTW 10/2015