Pułk Ułanów Karpackich w obronie Tobruku
Tomasz Wojciechowski
Pułk Ułanów Karpackich
w obronie Tobruku
W obronie Tobruku wziął udział Pułk Ułanów Karpackich, był to ostatni pułk kawalerii Wojska Polskiego, który został sformowany po klęsce wrześniowej. Początkowo w Syrii został sformowany Dywizjon Ułanów Brygady Strzelców Karpackich, który rozwinięto w Pułk Ułanów Karpackich. Ułani Karpaccy przeszli w Egipcie i Palestynie szkolenie pancerno-motorowe i stali się korpuśnym pułkiem rozpoznawczym. Wzięli udział w walkach pod Monte Cassino, Anconą oraz Bolonią.
Powstanie Pułku
W grudniu 1939 r. doszło do spotkania gen. Sikorskiego z gen. Weygandem, który od sierpnia pełnił funkcję głównodowodzącego TOMO (Theatre d’Operation de la Mediterranee Orrientale). Ustalono, że na terenie Syrii zostanie utworzona polska brygada piechoty. W marcu 1940 r. zatwierdzono etat organizacyjny brygady typu górskiego. W składzie brygady miał się także znaleźć dywizjon rozpoznawczy, który jak pokazała przyszłość dał początek Pułkowi Ułanów Karpackich. Na miejsce formowania Brygady Strzelców Karpackich wyznaczono obóz wojskowy „T” położony niedaleko miejscowości Homs. Dywizjon Rozpoznawczy formowano na podstawie etatu (typu konno-motorowego) GDRI (Groupe Reconnaissa Divisionaire d’Infanterie). Etat obejmował trzy szwadrony (konny, motocyklistów oraz zmotoryzowany broni wsparcia) oraz dwa plutony (ciężkich karabinów maszynowych i przeciwpancerny). Dywizjon Rozpoznawczy miał być formowany bez szwadronu broni wsparcia. Na dowódcę wyznaczono mjr Władysława Bobińskiego, a jego zastępcą został rtm. Stanisław Zakrzewski. Formowanie Dywizjonu Rozpoznawczego Kawalerii odbywało się w oparciu o rozkaz Naczelnego Wodza z dnia 2 kwietnia 1940 r. L.dz. 1858/40 i określało skład Dywizjonu Rozpoznawczego Kawalerii na: dowództwo dywizjonu, szwadron gospodarczy, szwadron konny i szwadron motocyklistów. W pierwszej obsadzie personalnej dywizjonu znalazło się: 2 oficerów, 1 podchorąży, 9 podoficerów i 12 ułanów. W maju nastąpił duży napływ ochotników – cywile, którzy samodzielnie przekroczyli granicę polską – oraz żołnierzy ewakuowanych z Rumunii i Węgier. 15 maja 1940 r. władze francuskie przekazały pierwsze uzbrojenie, a było to: 10 karabinów, 1 rkm i 1 ckm. 22 maja dywizjon otrzymał pierwszych 6 koni przeznaczonych do służby w szwadronie konnym. 29 maja oficjalnie zmieniono nazwę dywizjonu na: Dywizjon Ułanów Brygady Strzelców Karpackich. Obsada Dywizjonu była następująca: dowódca – mjr Władysław Bobiński, zastępca dowódcy – rtm. Stanisław Zakrzewski, 1. szwadron konny – po dowódcy ppor. Zdzisław Winogradzki, 2. szwadron motocyklistów – rtm. Wiktor Zaniewski, 3. Szwadron gospodarczy – rtm. Stanisław Zakrzewski. W organizacji Dywizjonu Ułanów Brygady Strzelców Karpackich nie zaszły znaczące zmiany, z wyjątkiem zorganizowania plutonu łączności. Władze francuskie sukcesywnie uzupełniały uzbrojenie i wyposażenie, choć należy zaznaczyć, że nie osiągnięto stanu etatowego. 18 czerwca Dywizjon otrzymał pierwsze samochody, było to pięć samochodów ciężarowych typu Citroën T23 oraz 12 motocykli z przyczepami typu ReneGillet G1. Otrzymano także konie wierzchowe i muły. Obowiązywał polski regulamin kawalerii. Oficerowie przybyli z Francji nosili na kołnierzach i furażerkach proporczyki w barwach ogólno kawaleryjskich: granatowo-amarantowe. Dowódca Brygady zezwolił na przyjecie tych barw Dywizjonowi, w Homms jednak zakupiono płótno w kolorach czerwonym i błękitnym, które stały się barwami Dywizjonu na później najmłodszego pułku kawalerii w Wojsku Polskim (czerwony na górze, błękitny na dole).
W grudniu 1939 r. doszło do spotkania gen. Sikorskiego z gen. Weygandem, który od sierpnia pełnił funkcję głównodowodzącego TOMO (Theatre d’Operation de la Mediterranee Orrientale). Ustalono, że na terenie Syrii zostanie utworzona polska brygada piechoty. W marcu 1940 r. zatwierdzono etat organizacyjny brygady typu górskiego. W składzie brygady miał się także znaleźć dywizjon rozpoznawczy, który jak pokazała przyszłość dał początek Pułkowi Ułanów Karpackich. Na miejsce formowania Brygady Strzelców Karpackich wyznaczono obóz wojskowy „T” położony niedaleko miejscowości Homs. Dywizjon Rozpoznawczy formowano na podstawie etatu (typu konno-motorowego) GDRI (Groupe Reconnaissa Divisionaire d’Infanterie). Etat obejmował trzy szwadrony (konny, motocyklistów oraz zmotoryzowany broni wsparcia) oraz dwa plutony (ciężkich karabinów maszynowych i przeciwpancerny). Dywizjon Rozpoznawczy miał być formowany bez szwadronu broni wsparcia. Na dowódcę wyznaczono mjr Władysława Bobińskiego, a jego zastępcą został rtm. Stanisław Zakrzewski. Formowanie Dywizjonu Rozpoznawczego Kawalerii odbywało się w oparciu o rozkaz Naczelnego Wodza z dnia 2 kwietnia 1940 r. L.dz. 1858/40 i określało skład Dywizjonu Rozpoznawczego Kawalerii na: dowództwo dywizjonu, szwadron gospodarczy, szwadron konny i szwadron motocyklistów. W pierwszej obsadzie personalnej dywizjonu znalazło się: 2 oficerów, 1 podchorąży, 9 podoficerów i 12 ułanów. W maju nastąpił duży napływ ochotników – cywile, którzy samodzielnie przekroczyli granicę polską – oraz żołnierzy ewakuowanych z Rumunii i Węgier. 15 maja 1940 r. władze francuskie przekazały pierwsze uzbrojenie, a było to: 10 karabinów, 1 rkm i 1 ckm. 22 maja dywizjon otrzymał pierwszych 6 koni przeznaczonych do służby w szwadronie konnym. 29 maja oficjalnie zmieniono nazwę dywizjonu na: Dywizjon Ułanów Brygady Strzelców Karpackich. Obsada Dywizjonu była następująca: dowódca – mjr Władysław Bobiński, zastępca dowódcy – rtm. Stanisław Zakrzewski, 1. szwadron konny – po dowódcy ppor. Zdzisław Winogradzki, 2. szwadron motocyklistów – rtm. Wiktor Zaniewski, 3. Szwadron gospodarczy – rtm. Stanisław Zakrzewski. W organizacji Dywizjonu Ułanów Brygady Strzelców Karpackich nie zaszły znaczące zmiany, z wyjątkiem zorganizowania plutonu łączności. Władze francuskie sukcesywnie uzupełniały uzbrojenie i wyposażenie, choć należy zaznaczyć, że nie osiągnięto stanu etatowego. 18 czerwca Dywizjon otrzymał pierwsze samochody, było to pięć samochodów ciężarowych typu Citroën T23 oraz 12 motocykli z przyczepami typu ReneGillet G1. Otrzymano także konie wierzchowe i muły. Obowiązywał polski regulamin kawalerii. Oficerowie przybyli z Francji nosili na kołnierzach i furażerkach proporczyki w barwach ogólno kawaleryjskich: granatowo-amarantowe. Dowódca Brygady zezwolił na przyjecie tych barw Dywizjonowi, w Homms jednak zakupiono płótno w kolorach czerwonym i błękitnym, które stały się barwami Dywizjonu na później najmłodszego pułku kawalerii w Wojsku Polskim (czerwony na górze, błękitny na dole).
Pełna wersja artykułu w magazynie TW Historia 5/2010