Radzieckie asy pancerne

Przemysław Skulski 

W latach II wojny światowej wielu żołnierzy Armii Czerwonej wsławiło się bohaterstwem. Nie ulega wątpliwości, że największa sława stała się udziałem pilotów myśliwskich. Nazwiska Kożeduba, Pokryszkina czy Safonowa oraz opisy ich wyczynów trafiały na pierwsze strony gazet i do świadomości nie tylko Rosjan. Dużą estymą cieszyli się także dowódcy okrętów podwodnych oraz snajperzy. Pancerniacy praktycznie przez cały okres wojny pozostawali w cieniu. Jest to o tyle trudne do zrozumienia, że czołgiści już w okresie międzywojennym cieszyli się dużym szacunkiem, a „pancerna pięść” Armii Czerwonej odegrała ogromną rolę w rozbiciu sił zbrojnych III Rzeszy. Mimo to o dokonaniach tankistów zaczęto sobie przypominać wiele lat po wojnie. Znamiennym przykładem jest najskuteczniejszy radziecki pancerniak – Dmitrij Fiodorowicz Ławrinienko, który tytuł Bohatera ZSRR otrzymał dopiero w 1990 r., blisko 50 lat po śmierci.

As nie zawsze znaczy do samo

Pojęcie asa pancernego oznacza zazwyczaj dowódcę czołgu lub działa samobieżnego, którego załoga zniszczyła określoną liczbę pojazdów pancernych przeciwnika. Czasem tytuł ten przysługiwał również innym członkom załogi – celowniczym oraz mechanikom-kierowcom. Podobnie jak w przypadku asów myśliwskich, granicą pozwalającą na wstąpienie do tego elitarnego grona jest liczba 5. Tyle tylko, że w okresie Wielkiej Wojny Ojczyźnianej w Armii Czerwonej nie było przyjęte liczenie indywidualnych sukcesów czołgistów. Rosyjski historyk Michaił Bariatynskij dotarł do dokumentów tylko dwóch jednostek pancernych, które nieoficjalnie prowadziły takie zestawienia. Była to 1. Brygada Pancerna Gwardii oraz 10. Korpus Pancerny Gwardii. W obu przypadkach zachowały się nazwiska kilkudziesięciu dowódców czołgów i dział samobieżnych, którzy mieli na kontach zniszczone czołgi niemieckie. W przypadku zdecydowanej większości czołgistów podstawą do ustalenia ich dokonań są wnioski o przyznanie odznaczeń. Przede wszystkim Złotej Gwiazdy Bohatera ZSRR, ale także Orderu Lenina czy Orderu Czerwonego Sztandaru. Często źródłem informacji są materiały, które ukazały się w gazetach z czasów wojny (np. „Krasnaja Zwiezda”) oraz frontowe biuletyny informacyjne. Oczywiście uzasadnione jest pytanie

Pełna wersja artykułu w magazynie Poligon 1/2016