Red Tails. Czarnoskórzy piloci myśliwców z czerwonymi ogonami

Szymon Tetera

Od czerwca 1943 r. w zmaganiach na śródziemnomorskim teatrze działań wojennych brały udział jednostki lotnicze, których personel w całości składał się z Afroamerykanów. Ich historia została niedawno przypomniana na ekranach kin, w filmie Red Tails. Wiele spraw z dziejów czarnoskórych lotników opowiedzianych zostało tam jednak w sposób uproszczony lub zgoła ahistoryczny.

Po wojnie secesyjnej służba czarnoskórych obywateli USA w siłach zbrojnych tego państwa miała wiele ograniczeń. Otóż Afroamerykanie nie mogli liczyć na przydział do jednostek bojowych i pełnili jedynie funkcje pomocnicze. Nic dziwnego zatem, że kiedy 27 grudnia 1938 r. prezydent Franklin D. Roosevelt ogłosił rządowy program szkolenia pilotów cywilnych CPTP (The Civilian Pilot Training Program), w ramach którego zaplanowano przeszkolenie przy szkołach wyższych niższego szczebla (college) 20 tys. obywateli rocznie, żadna z wytypowanych placówek nie kształciła Afroamerykanów. Szybko miało się to jednak zmienić, jako że 3 kwietnia 1939 r. F.D. Roosevelt podpisał ustawę o rozbudowie sił zbrojnych (Army Expansion Act of 1939), która zobowiązywała Departament Wojny m.in. do rozpoczęcia treningu czarnoskórych pilotów na potrzeby Army Air Corps.

W styczniu 1939 r. w Stanach Zjednoczonych było zaledwie 25 czarnoskórych pilotów, wyłącznie w lotnictwie cywilnym. W maju dwóch z nich, Chauncey Spencer i Dale White, wykonało przelot z Chicago do Washingtonu, zatrzymując się po drodze w dziewięciu miastach i popularyzując lotnictwo wśród czarnoskórej społeczności. Miało to związek z jej walką o uczestnictwo w programie CPTP. Poparcia idei udzielił m.in. przyszły prezydent USA, senator Harry S. Truman. W rezultacie w związku z rozszerzeniem programu CPTP zadecydowano, że Afroamerykanie będą mogli odbywać szkolenie lotnicze przy sześciu swoich uczelniach wyższych. Ci spośród nich, którzy mieli zostać kadetami Air Corps, mieli przechodzić szkolenie w certyfikowanej do tego celu jednej z owych sześciu uczelni – Tuskegee Institute – który współpracować miał z odległą o 40 mil prywatną szkołą pilotów Alabama Air Service w Montgomery. W listopadzie do pierwszego rocznika szkolenia cywilnego przy Tuskegee Institute zakwalifikowano 14 mężczyzn i dwie kobiety.

16 września 1940 r. F. D. Rosevelt podpisał ustawę Burke-Wadswortha o wojskowym przeszkoleniu obywateli, która m.in. znosiła ograniczenia rasowe we wszystkich rodzajach siłach zbrojnych. 15 stycznia 1941 r. Departament Wojny zadecydował o utworzeniu afroamerykańskiego dywizjonu myśliwskiego. Jednostka ta utworzona została 19 marca jako 99. Pursuit Squadron (99. Dywizjon Pościgowy) na lotnisku Chanute w stanie Illinois, pod dowództwem Capt. Harolda R. Madduxa, który podobnie jak dwóch kolejnych oficerów na tym stanowisku, był człowiekiem rasy białej.

12 lipca 1941 r. rozpoczęła się budowa lotniska armijnego w Tuskegee, na którym miało się odbywać przeszkolenie wojskowe kadetów, którzy ukończyli cywilny kurs pilotażu na budowanym od czerwca na terenie Tuskegee Institute lotnisku Moton.

19 lipca 1941 r. szkolenie wojskowe rozpoczęła klasa 42-C składająca się 13 czarnoskórych lotników. Wśród nich znalazł się jeden oficer US Army – absolwent West Point Capt. Benjamin O. Davis Jr. Był on synem generała brygady Benjamin O. Daviesa Seniora, dowódcy 369. Pułku Gwardii Narodowej stanu Nowy York, który był pierwszym czarnoskórym generałem amerykańskich sił zbrojnych. Ojciec i syn byli w swoim czasie jedynymi czarnoskórymi oficerami US Army, niebędącymi równocześnie kapelanami.

Z pierwszej klasy tuzina Afroamerykanów 7 marca 1942 r. szkolenie ukończyło pięciu – wspomniany Capt. Davis oraz 2/Lt (Second Lieutenant – podporucznik) Lemuel R. Custis, 2/Lt Charles De Bow, 2/Lt George S. Roberts i 2/Lt Mac Ross. Z klasy drugiej 29 kwietnia szkolenie ukończyło trzech lotników, a z klasy trzeciej 20 maja czterech kolejnych.

Po ukończonym szkoleniu kadeci byli przydzielani do 99. Fighter Squadron (99. Dywizjon Myśliwski, dawny 99. PS), który jeszcze 10 listopada 1941 r. został przeniesiony do Tuskegee i w kwietniu otrzymał pierwsze myśliwce Curtiss P-40. Drugim „czarnoskórym” dywizjonem stał się 100. FS, którego formowanie rozpoczęto w Tuskegee 19 lutego na podstawie rozkazu wydanego 27 grudnia 1941 r.

 1 czerwca 1942 r. 99. FS otrzymał pierwszego czarnoskórego dowódcę w osobie 1/Lt George S. Robertsa, który 22 sierpnia przekazał dowództwo w ręce Capt. Daviesa. Tymczasem 3 lipca szkolenie ukończyło 14 pilotów z czwartej klasy, a 5 sierpnia ośmiu kolejnych z klasy piątej. To pozwoliło na osiągnięcie przez 99. FS pełnego stanu etatowego 33 pilotów. 12 września jednostka odnotowała pierwszą ofiarę śmiertelną w osobie Lt Faythe A. McGinnisa.

Po ukończeniu we wrześniu szkolenia strzeleckiego, które odbyło się w bazach Eglin i Dale na Florydzie, 99. FS osiągnął gotowość bojową. W okresie 22 grudnia–13 stycznia 1943 r. jednostka uczestniczyła w manewrach.

99. Dywizjon Myśliwski wchodzi do walki

2 kwietnia 1943 r. 99. FS opuścił bazę Tuskegee, by 16 kwietnia wypłynąć z Nowego Jorku na pokładzie statku Mariposa. Celem rejsu była Casablanca w Maroko. Jednostka została przydzielona do 12. Armii Powietrznej, co oznaczało, że weźmie udział w zmaganiach na śródziemnomorskim teatrze działań wojennych. Zanim dywizjon mógł wziąć udział w walce, wojska Osi w Afryce zostały pokonane i udział jego personelu jednostki w kampanii afrykańskiej ograniczył się do parady zwycięstwa w Fez.

29 maja 1943 r. 99. FS został podporządkowany 33. Fighter Group, następnego dnia rozpoczynając przebazowanie na lotnisko Fardjouna w Tunezji, skąd miał operować nad Morzem Śródziemnym.

Pierwsze misje bojowe 99. FS wykonał w dniach 2–9 czerwca, kiedy wykonywał dwie misje dziennie, zarówno biorąc udział w eskorcie bombowców nad wysepkę Pantelleria, jak i ostrzeliwując cele naziemne. 9 czerwca stoczono pierwszą walkę powietrzną, kiedy czwórka P-40 odgoniła od eskortowanych bombowców A-20 klucz myśliwców Messerschmitt Bf 109. 18 czerwca w czasie kolejnego starcia z niemieckimi myśliwcami uszkodzony został jeden P-40.

29 czerwca 99. Fighter Squadron został podporządkowany 324. Fighter Group, rozpoczynając działania nad Sycylią. 2 lipca dywizjon eskortował 16 bombowców B-25 nad lotnisko Castelvetrano. Te zrzuciły bomby dopiero za drugim podejściem i startujące Bf 109 z Jagdgeschwader 77 zdołały zaatakować ich osłonę, zestrzeliwując dwa P-40L, w których zaginęli 1/Lt Sherman H. White i 2/Lt James L. McCullin. Jednak 1/Lt Charles B. Hall uzyskał pierwsze zwycięstwo powietrzne dla jednostki, kiedy zaskoczył parę podążających za bombowcami myśliwców Focke-Wulf Fw 190 i usadowiwszy się za jednym z nich, oddał długą serię, po której niemiecka maszyna weszła w łagodny wiraż przechodzący w gwałtowne nurkowanie i rozbiła się na ziemi w obłoku dymu. Dodatkowo Lt W.I. Lawson zgłosił prawdopodobne zestrzelenie innego Fw 190 oraz uszkodzenie Bf 109. 8 lipca meldowano uszkodzenie kolejnych dwóch nieprzyjacielskich myśliwców. 11 lipca dywizjon odgonił 12 Fw 190 usiłujących zaatakować alianckie okręty, które bratobójczo zestrzeliły P-40L pilotowanego przez 1/Lt George R. Bollinga, który został podjęty z wody przez niszczyciel.

Pełna wersja artykułu w magazynie Lotnictwo 7/2016