Rosyjski myśliwiec wielozadaniowy Su-30M2
Marek Furtak
W ciągu ostatniej dekady Siły Powietrzne Federacji Rosyjskiej (ros. WWS FR: Wojenno-Wozduszne Siły Rossijskoj Fiederacji), od niedawna przekształcone w Siły Powietrzno-Kosmiczne FR (ros. WKS RF: Wozduszno-Kosmiczeskije Siły Worużonnych Sił Rossijskoj Fiederacji), wskutek wprowadzonych w życie od 2009 roku kolejnych reform, notują znaczącą poprawę swojego potencjału bojowego. Na szczególną uwagę zasługuje trend zwiększenia dostaw nowych bojowych statków powietrznych. Rosjanie rokrocznie odbierają z fabryk łącznie kilkadziesiąt nowych samolotów bojowych, wśród których prym wiodą dostawy zaawanasowanych myśliwców wielozadaniowych Su-35S i Su-30SM oraz nowe bombowce frontowe Su-34. Na tle tych zakupów pozyskiwano jednak również inne typy maszyn, a wśród nich znalazł się zamówiony w niewielkiej liczbie dwumiejscowy myśliwiec Su-30M2, opracowany na bazie przeznaczonego na eksport Su-30MK2.
Samolot Su-30M2 jest kolejną odmianą rozwojową samolotów typoszeregu T10 (Su-27) i jego licznych wariantów pochodnych. Jest to dwumiejscowy myśliwiec wielozadaniowy, powstały na bazie doświadczeń zakładów lotniczych z Komsomolska nad Amurem (Komsomolskie Zjednoczenie Przemysłu Lotniczego im. Jurija Gagarina, ros. KnAAPO: Komsomolskoje-na-Amurie Awiacjonnoje Proizwodstwiennoje Objedinienije imieni J.A. Gagarina, obecnie КnAAZ: Komsomolskij-na-Amurie Awiacjonnyj Zawod) przy produkcji na eksport maszyn Su-30MKK i Su-30MK2 kolejno dla Chin, Indonezji, Wietnamu Wenezueli i Ugandy. Zgodnie z oznaczeniem Su-30M2 jest odpowiednikiem Su-30MK2, ale w wersji dla lotnictwa wojskowego Federacji Rosyjskiej. Mimo że jest pełnoprawną maszyną bojową, oficjalnie samolot przeznaczony jest do zadań szkolnych, bywa więc traktowany jak klasyczna maszyna szkolno-bojowa. Od kilku lat zwyczajowo po kilka egzemplarzy znajduje się na stanie baz lotniczych, najczęściej użytkujących na co dzień jednomiejscowe samoloty myśliwskie Su-27SM i SM3, bądź bardziej zaawansowane Su-35S. Dzieje się tak ze względu na pochodzenie wszystkich wymienionych konstrukcji od tego samego producenta oraz idące za tym podobieństwo elementów wyposażenia pokładowego, którego integratorem jest w tym wypadku zwyczajowo firma RPKB. Pomimo swojej drugorzędnej roli z perspektywy parku maszynowego WKS Federacji Rosyjskiej oraz tego, że pozyskanie tych maszyn, jak i same okoliczności temu towarzyszące są nieco zawiłe i niejasne, warto te kwestie nieco szerzej naświetlić.
Po zakończeniu w 2008 roku realizacji zamówienia na rzecz Wenezueli, która w latach 2006–2008 otrzymała 24 maszyny wielozadaniowe Su-30MK2 pochodzące z 86. serii produkcyjnej, nastąpił zastój w produkcji maszyn bojowych ww. typoszeregu trwający aż do 2010 roku, kiedy to wznowiono proces budowy samolotów celem realizacji nowych zamówień dla kolejnych klientów. W międzyczasie jedynie pod koniec 2008 r. ostatnie trzy samoloty z 86. serii otrzymała Indonezja (łącznie 86. seria objęła 27 wyprodukowanych samolotów dla dwóch zamawiających). Nadzieje na kontynuację produkcji samolotów typoszeregu Su-30MK2 pojawiły się w styczniu 2009 roku, kiedy Wietnam postanowił zamówić kolejną partię , która miała dołączyć do czterech Su-30MK2 pozyskanych jeszcze w 2004 roku i użytkowanych obok tuzina Su-27SK/UBK (patrz: „Lotnictwo” 12/2018)
Ku niemałemu zaskoczeniu części analityków kolejnym użytkownikiem niewielkiej liczby samolotów rodziny Su-30MKK/MK2 stały się ówczesne Siły Powietrzne Federacji Rosyjskiej, które w roku 2009 znajdowały się u progu poważnej reformy oraz zasadniczej reorganizacji, ukierunkowanej na poprawę efektywności funkcjonowania rosyjskiego lotnictwa wojskowego poprzez wdrożenie kompleksowego programu technicznej i organizacyjnej modernizacji sił zbrojnych. Jednym z istotnych elementów reformy było pozyskanie oraz przyjęcie na uzbrojenie szeregu nowych statków powietrznych. Zgodnie z oświadczeniem ówczesnego naczelnika ds. uzbrojenia WWS FR, gen. mjr. Olega Barmina, zaplanowano zasadnicze zwiększenie liczby nowo kupowanych statków powietrznych. W tym samym okresie na potrzeby WWS przyznano środki finansowe na pierwsze większe zakupy. 19 sierpnia 2009 roku podczas międzynarodowego salonu lotniczo-kosmicznego MAKS 2009 odbywającego się na terenie lotniska w Żukowskim (Rammienskoje) ogłoszono zawarcie dużego kontraktu z holdingiem PAO „Kompania Suchoj” oraz zakładami lotniczymi KnAAPO w Komsomolsku nad Amurem na dostawę 48 nowych myśliwców Su-35S, 12 nowo wyprodukowanych myśliwców Su-27SM(3) oraz czterech dwumiejscowych myśliców Su-30M2. Ostatni z zamawianych typów był ni mniej ni więcej odmianą proponowanej przez KnAAPO wersji Su-30MK2 przeznaczonej dla rodzimych sił zbrojnych.
Pełna wersja artykułu w magazynie Lotnictwo 4-5/2019