Rudolf „Rudo” Božik – przeciwko wszystkim

Przemysław Skulski

W czasie II wojny światowej losy pilotów pochodzących z Czechosłowacji układały się bardzo różnie, często w zaskakujący sposób. Dotyczyło to zarówno Czechów, jak i Słowaków. Jedną z najbardziej barwnych postaci był Rudolf „Rudo” Božik – słowacki pilot, który uzyskał status asa myśliwskiego. Walczył na froncie wschodnim przeciwko samolotom z czerwonymi gwiazdami, a potem bronił słowackiego nieba przed amerykańskimi bombowcami. W czasie Słowackiego Powstania Narodowego (SNP) na liście jego zestrzeleń znalazły się samoloty Luftwaffe. Oficjalnie w czasie II wojny światowej uzyskał 11 zwycięstw indywidualnych i jedno zespołowe. On sam uważał, że jego dorobek był większy, ale kilka zestrzeleń nie zostało potwierdzonych. Po wojnie Božik kontynuował służbę w lotnictwie czechosłowackim, ale pod koniec lat 50. XX wieku został zwolniony z wojska za to, że walczył przeciwko ZSRR. Musiał więc szukać nowego zawodu – najpierw krótko pracował jako górnik, a następnie został maszynistą. Przeżył tyle, że starczyłoby na kilka życiorysów.

Lotnik czesko-słowacki

Rudolf Božik urodził się 10 lipca 1920 roku w Hrnčiarovcach nad Parnou, wsi w zachodniej części Słowacji, w powiecie trnawskim. Był jednym z sześciorga dzieci w rodzinie kolejarza. W latach 1931–1934 uczęszczał do szkoły miejskiej w Trnawie (Trnava), a następnie do trzyletniej szkoły zawodowej działającej przy oddziale niemieckiej firmy Mannesmann-Coburg w tym samym mieście, gdzie zdobył kwalifikacje jako ślusarza. Przez kilka miesięcy był zatrudniony w tej firmie, ale w marcu 1938 roku został zwolniony. Wrócił więc do rodzinnej wsi, gdzie pracował jako robotnik rolny i pomocnik kowala.

Ponieważ od dzieciństwa lotnictwo było jego pasją, to właśnie w tym kierunku młody Słowak zamierzał się kształcić. 1 października 1938 roku został przyjęty do szkoły lotniczej w Prościejowie (Prostějov). Tyle tylko, że ze względu na napiętą sytuację polityczną Božik oraz inni kandydaci na lotników zostali odesłani do domów. Podobno otrzymali zapewnienie, że już niedługo rozpoczną naukę. Tak się jednak nie stało, a na wiosnę 1939 roku Czechosłowacja przestała istnieć.

14 marca utworzone zostało Państwo Słowackie (Pierwsza Republika Słowacka), politycznie i militarnie całkowicie uzależnione od III Rzeszy. Nowa sytuacja nie zamknęła Božikowi drogi do lotnictwa. Stało się wręcz przeciwnie. Na podstawie wyników egzaminów wstępnych do szkoły w Prościejowie został przyjęty do aeroklubu w Pieszczanach (Piešt’any), gdzie rozpoczął szkolenie lotnicze. 23 maja odbył swój pierwszy lot z instruktorem na dwupłatowcu Praga E.39, a pierwszy samodzielny lot wykonał miesiąc później, na tym samym typie samolotu. Co ciekawe, niewiele brakowało, aby ten lot nie doszedł do skutku. Otóż 7 czerwca z lotniska w Pieszczanach wystartowały trzy samoloty Letov Š-328 i jeden Aero Ab-101. Nie był to jednak lot treningowy, ale ucieczka do Polski, której inicjatorem był L. Ivanič. Pierwsza dezercja i to aż osiem słowackich lotników skutkowała natychmiastowym zakazem lotów, który jednak dość szybko został zniesiony, i Božik mógł wykonać swój pierwszy samodzielny start.

Pełna wersja artykułu w magazynie TW Historia 4/2024