SAAB prezentuje Gripena nowej generacji
Jacek Gryzik
18 maja br. w zakładach produkcyjnej szwedzkiej firmy SAAB w Linköping zaprezentowano pierwszy ukończony prototyp wielozadaniowego samolotu bojowego Gripen E, znanego wcześniej jako Gripen NG (New Generation). Maszyna jest praktycznie nowym samolotem – zachowuje jedynie koncepcję aerodynamiczną poprzednich wariantów Gripena, tj. układ „kaczka” z przednim usterzeniem poziomym, skrzydła oraz jednosilnikowy układ napędowy.
Zaprezentowany 18 maja prototypowy egzemplarz o numerze 39-8 jest pierwszym z trzech prototypów, które mają brać udział w programie prób i testów. Maszyna ma być przekazana latem br. do działu koncernu odpowiedzialnego za próby w powietrzu. Według przedstawicieli SAAB samolot powinien odbyć pierwszy lot przed końcem roku. Prototyp ten zostanie użyty do prób wytrzymałościowych i zmęczeniowych płatowca, testów aerodynamicznych i układu sterowania lotem, sprawdzenia poprawności funkcjonowania głównych agregatów i instalacji pokładowych. Kolejny samolot, o numerze fabrycznym 39-9, przeznaczony do badania systemów awioniki i wyposażenia, w tym łączności taktycznej, powinien rozpocząć próby w przyszłym roku. Ostatni płatowiec, o numerze fabrycznym 39-10, będzie docelowym prototypem, wyposażonym we wszystkie podsystemy płatowca oraz awioniki jako zgodny z wariantem produkcyjnym E. W ramach programu z przebudowy używanej maszyny powstał także nielotny egzemplarz o numerze fabrycznym 39-83, który służy do prób statycznych.
Nowe rozwiązania konstrukcyjne i podsystemy wyposażenia były testowane na starszej maszynie dwumiejscowej JAS-39D, przebudowanej na samolot doświadczalny o numerze fabrycznym 39-7. Prace nad tym płatowcem, tj. samolotem testowym dla różnych modyfikacji w ramach projektu Gripen Demo rozpoczęto w 2007 roku. Samolot był napędzany silnikiem F414G z myśliwca F/A-18E/F Super Hornet. Inauguracyjny lot maszyna odbyła w maju 2008 roku, a w styczniu 2009 roku osiągnęła w jednym z lotów prędkość naddźwiękową około Ma=1,2 bez dopalania. Projekt Gripen Demo stanowił podstawę dla czteroletniego programu Gripen NG (Next Generation) rozpoczętego w marcu 2010 roku. Trzy miesiące później koncern poinformował, że Szwecja będzie pierwszym użytkownikiem myśliwców nowej generacji, który otrzymał oznaczenie Gripen E/F. Początkowo samoloty miały być przebudowane ze starszych egzemplarzy wariantu Gripen C w latach 2017–2023, jednak w trakcie realizacji projektu podjęto decyzję o wyprodukowaniu nowych płatowców, w których użyte zostaną tylko niektóre elementy z używanych maszyn. Montaż wspomnianego pierwszego egzemplarza prototypowego 39-8 rozpoczęto w czerwcu 2013 roku.
Uzyskanie niezbędnych certyfikatów przez samolot, w tym wojskowego certyfikatu typu, jest planowane w 2018 roku; od tego czasu możliwe będzie rozpoczęcie produkcji seryjnej – w 2019 roku mają rozpocząć się odbiory pierwszych myśliwców. Czas od złożenia zamówienia do zrealizowania dostaw ma być nie dłuższy niż 18 miesięcy dla nowo wyprodukowanych myśliwców (proces wytwarzania samolotu przebudowywanego ze starszej wersji, z ponownym użyciem elementów układu paliwowego i klimatyzacji, fotela wyrzucanego, owiewki kabiny oraz sterlotek ma trwać około 12 miesięcy), producent przewiduje w tym czasie rozwiązanie pomostowe dla nowych kontrahentów, czyli m.in. wypożyczenie maszyn w starszych wariantach C i D.
Nowy JAS-39E Gripen to jednomiejscowy (powstanie również wersja dwumiejscowa Gripen F) wielozadaniowy samolot bojowy. Kadłub w stosunku do poprzedniej wersji został powiększony i wzmocniony w celu umożliwienia pomieszczenia powiększonego zapasu paliwa i nowego wyposażenia. Powiększono boczne wloty powietrza do silnika, zamontowano wzmocnione podwozie główne i przednie, z większymi kołami. Inna jest również kinematyka chowania podwozia głównego – golenie chowają się w skrzydła, co pozwoliło wygospodarować dodatkową objętość, którą przeznaczono na powiększenie zapasu paliwa. Tylna część kadłuba została przekonstruowana w celu pomieszczenia nowego silnika, u podstawy statecznika pionowego zabudowano również nowy wlot powietrza do chłodzenia radiolokatora oraz wyposażenia elektronicznego. Jak deklaruje producent, w konstrukcji nowego Gripena praktycznie nie użyto podzespołów ze starych wersji, jednak w prototypie wykorzystano m.in. elementy płatowca starszej wersji C.
Pełna wersja artykułu w magazynie Lotnictwo 6/2016