Salon MAKS 2013

Piotr Butowski

Salon MAKS 2013

Mieżdunarodnyj Awiacjonno-Kosmiczeskij Sałon (MAKS) odbywa się co dwa lata w Żukowskim pod Moskwą, na terenie ośrodka prób w locie LII (Liotno- Issledowatielskij Institut im. Gromowa), i jest dobrą okazją do podsumowania stanu rosyjskiego przemysłu lotniczego.

Pod względem wartości zawartych umów tegoroczny salon MAKS (27 sierpnia-1 września) był rekordowy: łącznie podpisano kontrakty i porozumienia o wartości 21,2 mld USD, w tym Połączona Korporacja Lotnicza (OAK) – ponad 12 mld USD. Największa część to kontrakty na samoloty pasażerskie Superjet i MC-21 (9 mld USD) i Bombardier Q400 (3,4 mld). W pokazach w powietrzu uczestniczyło 116 aparatów latających, a na wystawie statycznej pokazano ich 176 (niektóre były i tu, i tu; łącznie w MAKS uczestniczyło 254 aparatów latających). Wystawę odwiedziło 350 tys. ludzi (o 200 tys. mniej, niż dwa lata temu, ale w dni dla szerokiej publiczności w tym roku niemal bez przerwy padał deszcz); akredytowanych było 3500 dziennikarzy.

Wiele komentarzy wywołała nieobecność Władimira Putina na otwarciu salonu. Zamiast niego przybył premier Dmitrij Miedwiediew, co w Rosji oznacza zlekceważenie tej imprezy przez władze. Putin otwierał wszystkie wystawy MAKS począwszy od 1999 r., kiedy przyszedł do władzy. Komentatorzy bardziej życzliwi obecnemu kierownictwu Połączonej Korporacji Lotniczej uważają, że po prostu nie było na wystawie nowości, dostojnych dla Putina. Mało życzliwi prognozują niedługą dymisję Michaiła Pogosjana, szefa OAK. Moim zdaniem, było to ostrzeżenie dla Pogosjana, ale dymisji nie będzie. Wcześniejszy bardzo pozytywny stosunek Putina do Pogosjana zmienił się po katastrofie Superjeta w Indonezji 9 maja 2012 r., w najbardziej świąteczny dzień dla Rosjan. Nie pomogła też niedawna awaria Superjeta 21 lipca 2013 r. w Islandii.

Zamówienia na samoloty cywilne
Wystawa przyniosła całą serię zamówień na nowe rosyjskie samoloty pasażerskie. Firma Cywilne Samoloty Suchoja (Grażdanskije Samoloty Suchogo, GSS) dostała od firmy leasingowej Iljuszyn Finans (IFC) zamówienie na 20 Superjetów, w tym 15 w wersji bazowej oraz 5 w wersji wydłużonego zasięgu (LR) z „gęstą” kabiną dla 103 pasażerów (typowo Superjet zabiera do 98 pasażerów w konfiguracji ekonomicznej). Rosyjskie linie lotnicze UTair zamówiły sześć Superjetów w wersji LR z dostawą od 2014 r. Sberbank Leasing także złożył wstępne zamówienie na 20 Superjetów, a AwiaAM Leasing podpisał wstępne porozumienie na pięć Superjetów w wersji bazowej. Rosyjska centrala handlu bronią Rosoboronexport zamówiła też jeden Superjet w konfiguracji VIP z kabiną dla 19 pasażerów. Samolot ten, 97009 wystąpił już na wystawie z herbem Rosoboronexportu na kadłubie; ma on być przekazany klientowi do końca roku.

Prezentacja Superjeta SSJ 100-95B VIP dla Rosoboronexportu miała swoją intrygę. Pod koniec lipca amerykańska firma Aero Management wniosła do sądu okręgowego w Nowym Jorku pozew przeciwko GSS o naruszenie praw autorskich dotyczących projektu kabiny tego samolotu i zażądała zakazu jego prezentacji na MAKS 2013. Równo rok wcześniej Aero Management dostała od GSS warty 6,3 mln USD kontrakt na zaprojektowanie i wykonanie wnętrza samolotu VIP dla Rosoboroneksportu. W styczniu 2013 r. Suchoj zapłacił zaliczkę w wysokości 950 tys. USD. W marcu Aero Management przekazała wstępny projekt urządzenia kabiny pasażerskiej. Jednakże wtedy też okazało się, że kabina nie będzie gotowa przed MAKS 2013, w związku z czym GSS zatrudniła inną firmę do wykonania makiety salonu, którą pokazano by na MAKS-ie. Przebieg rozmów między stronami sporu jest nieznany, ale w końcu doszło do ugody i 27 sierpnia, czyli pierwszego dnia MAKS 2013, Aero Management wycofała pozew z sądu. Przy okazji, samolot 97009 (seryjny 95009) dla Rosoboroneksportu był oryginalnie przeznaczony dla linii lotniczych Armawia z Armenii, jednakże klient go nie odebrał z powodu kłopotów finansowych.

Pełna wersja artykułu w magazynie Lotnictwo 10/2013