Samoloty Militaire Luchtvaart w 1940 roku
Jacek Pukropp
Początki lotnictwa holenderskiego
Przez mniej więcej sto lat, do 1940 roku, kolejne rządy holenderskie utrzymywały politykę ścisłej neutralności. Wraz z nią opracowano ogólną strategię wojskową „zbrojnej neutralności”, zgodnie z którą utrzymywane miały być siły zbrojne wystarczające w przypadku ataku przez jedno z wielkich mocarstw do ochrony suwerenności tak długo aż inne mocarstwo przyjdzie z pomocą. Strategia ta polegała na przekonaniu, że podczas ogólnoeuropejskiego konfliktu jedno mocarstwo nie będzie chciało wepchnąć Holandii w ramiona innego. Na lądzie polityka ta przełożyła się na szereg rozległych fortyfikacji: Vesting Holland oraz później zbudowanych Grebbelinie, Peel-Raamstelling i Waterlinie.
Dla uzupełnienia fortyfikacji i ich garnizonów pod koniec XIX wieku utworzono stałe wojsko, Veldleger (Armię Polową).W zamierzeniu siły te mogły zostać szybko zmobilizowane, a następnie rozmieszczone na obszarach konfliktu, poza Vesting Holland, uszczelniając zewnętrzną linię obronną.
Po okresie pionierskim 1 lipca 1913 roku na podstawie dekretu królowej Wilheminy w ramach Wojsk Lądowych utworzono Luchtvaartafdeeling der Koninklijke Landmacht (LVA; pol. Departament Lotnictwa Królewskiej Armii Holandii). Już 28 marca 1913 roku zakupiono teren wrzosowiska w pobliżu miasta Soesterberg, który przekształcono w bazę lotniczą. Pierwszym dowódcą LVA został Kapt Walaardt Sacré. LVA dysponowała samochodem Spyker dla dowódcy oraz dwupłatowcem Farman (nazwanym „Brik”) wypożyczonym od Marinusa van Meela. Pierwszych czterech pilotów wojskowych uzyskało licencję pilota za granicą na własny koszt. W 1915 roku rozpoczęto szkolenie ochotników na pilotów wojskowych, początkowo tylko oficerów, a od 1916 roku także podoficerów. Głównym instruktorem został pilot Kapt Willem Versteegh. Początkowo dysponowano kilkoma samolotami typu Farman, potem kupiono też maszyny produkcji Nieuporta. Na stan LVA weszły też samoloty walczących stron podczas I wojny światowej, które przymusowo lądowały w Holandii.
Podczas I wojny światowej rola LVA była ściśle defensywna, miał on chronić holenderskie niebo, aby nie można było oskarżać Holandii o zgodę na wykorzystywanie jej przestrzeni powietrznej przez jedną lub drugą stronę. Spotkało się to z dużymi problemami, ponieważ Holandia nie miała jeszcze odpowiedniego krajowego przemysłu lotniczego i w kwestii pozyskiwania statków powietrznych była uzależniona od zakupów za granicą, a do służby wcielano także internowane maszyny bojowe, które lądowały na jej terytorium.
Rozwój LVA rozpoczął się dopiero po 1920 roku, kiedy zakupiono nowoczesne samoloty produkcji Fokkera.LVA miał faktycznie organizację szkoleniową i stanowił zalążek formacji na czas wojny, która miała być obsadzona głównie przez personel rezerwowy. LVA składał się ze Szkoły Lotniczej, czterech wyspecjalizowanych dywizjonów szkolenia operacyjnego (VA – Vliegtuig Afdeeling) oraz służb pomocniczych [1]. Od 1922 roku planowano organizację wojenną dla LVA, który docelowo miał mieć 150–175 samolotów pierwszej linii i tym samym struktura ta wymagała stanu około400 maszyn wszelkich typów.Oprócz dywizjonów myśliwsko-rozpoznawczych i bombowych, te ostatnie z samolotami pochodzącymi z Koninklijke Luchtvaart Maatchappij (KLM – Królewskie Towarzystwo Lotnicze), w planach zawsze były też cztery Vliegtuiggroepen (grupy lotnicze) do współpracy z wojskiem, po 20 samolotów każda. W skład Vliegtuiggroepen miały wchodzić:
- Ver(kennings) VA z ośmioma samolotami rozpoznawczymi (taktycznego rozpoznania);
- Ar(tillerie) VA z sześcioma samolotami obserwacyjnymi artylerii;
- Bes(cherming) VA z sześcioma samolotami do zadań eskortowych.
[1] Afdeeling w bezpośrednim tłumaczeniu znaczy oddział. Używam określenia dywizjon, można też spotkać tłumaczenie eskadra.
Pełna wersja artykułu w magazynie TW Historia 4/2022