Siły Powietrze Litwy
Leszek A. Wieliczko
Litwa jest jednym z trzech krajów bałtyckich, które odzyskały niepodległość na początku lat 90. XX wieku po trwającym ponad 50 lat przymusowym wcieleniu do Związku Radzieckiego, po czym w 2004 roku razem wstąpiły do NATO. Odrodzone w 1992 roku Siły Powietrzne są nieliczne i skromnie wyposażone, ale systematycznie modernizują posiadany sprzęt i podnoszą zdolności operacyjne. Za kilka lat, po otrzymaniu śmigłowców UH-60M Black Hawk, pozbędą się ostatnich statków powietrznych radzieckiej produkcji.
Litwa (lit. Lietuva) – oficjalnie Republika Litewska (Lietuvos Respublika) – to niewielki kraj leżący w północno-wschodniej Europie nad Morzem Bałtyckim. Od północy graniczy z Łotwą, od wschodu i południa z Białorusią, a od południowego zachodu z Polską i rosyjskim obwodem kaliningradzkim. Jest członkiem m.in. Unii Europejskiej i Sojuszu Północnoatlantyckiego. Gwarancja obrony zbiorowej krajów członkowskich NATO jest fundamentem litewskiej polityki bezpieczeństwa.
Siły Powietrzne (Karinės oro pajėgos, KOP; Lithuanian Air Force, LTAF) są integralnym elementem Litewskich Sił Zbrojnych (Lietuvos kariuomenė, LK; Lithuanian Armed Forces) wraz z wojskami lądowymi, siłami morskimi, specjalnymi i ochotniczymi oraz kilkoma samodzielnymi jednostkami organizacyjnymi. Do ich zadań należy: nadzór, ochrona i obrona przestrzeni powietrznej kraju i morskiej wyłącznej strefy ekonomicznej, wsparcie wojsk lądowych, sił morskich i specjalnych, poszukiwanie i ratownictwo (Search and Rescue, SAR), przewóz ludzi (w tym bardzo ważnych osobistości), ładunków i organów do przeszczepów, ewakuacja medyczna, gaszenie pożarów, a w sytuacjach nadzwyczajnych (np. w przypadku ataków terrorystycznych, katastrof lub klęsk żywiołowych) ochrona najważniejszych obiektów infrastruktury oraz udzielanie pomocy ludności, służbom porządkowym i ratowniczym, instytucjom i władzom cywilnym.
Ponieważ LTAF nie mają samolotów myśliwskich, więc od chwili przystąpienia Litwy, Łotwy i Estonii do NATO 29 marca 2004 roku za ochronę i obronę przestrzeni powietrznej tych trzech krajów (Baltic Air Policing, BAP) odpowiada Sojusznicze Dowództwo Lotnictwa (Allied Air Command, AIRCOM) w bazie Ramstein w Niemczech. Misje BAP są realizowane przez kraje członkowskie NATO (w tym Polskę), które rotacyjnie wysyłają na Litwę lub do Estonii swoje kontyngenty lotnicze. Zadaniem LTAF w ramach BAP jest stworzenie i utrzymanie w bazie lotniczej w Szawlach (Šiauliai) odpowiednich warunków organizacyjnych, technicznych, logistycznych i socjalnych do przyjęcia i obsługi sojuszniczych samolotów i personelu. W latach 2012–2013 dzięki wsparciu finansowemu NATO baza została zmodernizowana.
Mimo niewielkiej liczebności Litewskie Siły Zbrojne – w tym Siły Powietrzne – od sierpnia 1994 roku aktywnie uczestniczą w misjach i operacjach zagranicznych pod egidą ONZ, NATO, Unii Europejskiej lub krajów sojuszniczych. Między 4 kwietnia 2001 a 3 lipca 2003 roku samolot transportowy An-26B nr 05 z załogą i personelem pomocniczym (łącznie siedmiu żołnierzy) stacjonował w Neapolu we Włoszech, skąd wspierał natowskie siły stabilizacyjne KFOR (Kosovo Force) w serbskiej prowincji Kosowo i SFOR (Stabilization Force) w Bośni i Hercegowinie. Od 2005 roku w ramach ISAF (International Security Assistance Force) żołnierze LTAF odpowiadali za utrzymanie stanu technicznego i obsługę lotnisk oraz kontrolę lotów w prowincji Ghor w Afganistanie. W latach 2011–2014 specjaliści LTAF z Grupy Szkoleniowej (Oro pajėgų mokymų grupė, OPMG) uczyli afgańskich lotników i mechaników pilotażu i obsługi technicznej śmigłowców Mi-8/17. Od 2 kwietnia do 1 maja 2014 roku samolot transportowy C-27J nr 07 z załogą i personelem pomocniczym (łącznie dziesięciu żołnierzy) wziął udział we francuskiej operacji „Sangaris” w środkowej Afryce. C-27J stacjonował w Ndżamenie w Czadzie, skąd wykonywał loty do Niamey w Nigrze i Libreville w Gabonie oraz między Bangulem a Ndélé w Republice Środkowoafrykańskiej. Wrócił do Szawel 8 maja, po wykonaniu w Afryce 54 lotów.
Pełna wersja artykułu w magazynie Lotnictwo 10/2020