Siły Powietrzne Bułgarii
Leszek A. Wieliczko
Bułgaria jest jednym z trzech państw NATO wciąż użytkujących radzieckie myśliwce MiG-29 i jedynym mającym samoloty szturmowe Su-25. Od chwili transformacji ustrojowej z powodu niedostatecznego finansowania Bułgarskie Siły Powietrzne mają ciągły problem nie tylko z pozyskaniem nowych, nowoczesnych statków powietrznych, lecz także z utrzymaniem sprawności już posiadanych. Z tych powodów ich stan liczebny uległ znaczącej redukcji, a zrealizowane do tej pory skromne zakupy i ograniczone modernizacje samolotów i śmigłowców nie zaspokajają wszystkich potrzeb operacyjnych.
Bułgaria (oficjalnie: Republika Bułgarii; bułg. Byłgarija, Republika Byłgarija) to państwo leżące w południowo-wschodniej Europie nad Morzem Czarnym. Na zachodzie graniczy z Serbią i Macedonią Północną, na południu z Grecją i Turcją, a na północy z Rumunią. Jest członkiem m.in. Unii Europejskiej i Sojuszu Północnoatlantyckiego. Przynależność do NATO jest fundamentem bułgarskiej polityki w zakresie bezpieczeństwa i obrony.
Bułgarskie Siły Powietrzne (bułg. Byłgarski Woennowyzduszni sili, BWWS; ang. Bulgarian Air Force, BuAF) są jednym z trzech rodzajów sił zbrojnych, nazywanych oficjalnie Armią Bułgarską (Byłgarska armija; Bulgarian Army). Mają 6750 osób personelu i 65 statków powietrznych (samolotów i śmigłowców). Ich podstawową misją jest zapewnienie suwerenności powietrznej i bezpieczeństwa kraju oraz – wraz z pozostałymi rodzajami sił zbrojnych – ochrona jego integralności terytorialnej, a w ramach zobowiązań sojuszniczych zbiorowa obrona członków Sojuszu Północnoatlantyckiego oraz reagowanie w sytuacjach kryzysowych poza granicami kraju poprzez udział w misjach pokojowych, stabilizacyjnych, humanitarnych i innych.
Do zadań Sił Powietrznych, wykonywanych samodzielnie lub wspólnie z innymi rodzajami sił zbrojnych i sojuszniczych, należą: dozór i obrona przestrzeni powietrznej kraju i obiektów o znaczeniu strategicznym, zwalczanie terroryzmu i przestępczości zorganizowanej, poszukiwanie i ratownictwo, ochrona ludności w przypadku katastrof i klęsk żywiołowych, wsparcie innych organów oraz instytucji państwowych i samorządowych w sytuacjach kryzysowych, przygotowanie infrastruktury baz do przyjęcia kontyngentów sojuszniczych sił powietrznych, ochrona środowiska naturalnego. Ich realizacja następuje poprzez zdobycie i utrzymanie przewagi w powietrzu w rejonie prowadzonej operacji, obronę powietrzną obiektów i wojsk na obszarze działania, izolację pola walki i obszaru operacyjnego, bojowe wsparcie lotnicze innych rodzajów sił zbrojnych i służb, wsparcie logistyczne innych rodzajów sił zbrojnych oraz organów i instytucji państwowych w zakresie transportu lotniczego oraz zrzutu żołnierzy, sprzętu, uzbrojenia i zaopatrzenia, poszukiwanie i ratownictwo, ewakuację lotniczą, rozpoznanie i obserwację, wykrywanie skażeń.
Bułgaria jest uczestnikiem kilku międzynarodowych porozumień i programów wojskowych, których celem jest współdzielenie własnych i korzystanie ze wspólnych zasobów lotniczych oraz szkolenie personelu. W ramach Strategic Airlift Capability (SAC) w bazie Pápa na Węgrzech stacjonuje Heavy Airlift Wing (HAW), dysponujące trzema ciężkimi samolotami transportowymi Boeing C-17 Globemaster III. Bułgaria wykupuje 67 godzin lotu rocznie (2,1%). Alliance Ground Surveillance (AGS) to natowski program rozpoznania elektronicznego i obrazowego ziemi, wykorzystujący pięć bezzałogowych statków powietrznych (BSP) Northrop Grumman RQ-4D Phoenix. Ich bazą macierzystą jest Sigonella na Sycylii. W ramach Movement Coordination Centre Europe (MCCE) kraje członkowskie udostępniają swoje środki transportowe, w tym samoloty. Bułgaria przystąpiła do tej inicjatywy w 2017 roku. European Air Transport Fleet (EATF) to wspólny program szkolenia załóg samolotów transportowych koordynowany przez Europejską Agencję Obrony (European Defence Agency, ADA) przy współpracy Europejskiego Dowództwa Transportu Lotniczego (European Air Transport Command, EATC). Bułgaria była dwukrotnie gospodarzem kursów szkoleniowych (European Air Transport Training, EATT) – w 2014 i 2018 roku.
W 2013 roku Bułgaria i Rumunia zawarły porozumienie, zgodnie z którym samoloty myśliwskie obu krajów realizujące misje ochrony przestrzeni powietrznej (Quick Reaction Alert, QRA) mogą wlatywać do obszaru kontrolowanego przez drugi kraj. W tym celu bułgarskie i rumuńskie Centra Operacji Lotniczych nawiązały współpracę w celu wymiany informacji i koordynowania takich działań. W następnym roku Bułgaria podpisała podobne porozumienie z Grecją i rozpoczęła rozmowy na ten temat z Turcją. Ze względu na słabość krajowych systemów obrony powietrznej od września 2016 roku w ochronie przestrzeni powietrznej Bułgarii i Rumunii biorą udział samoloty innych państw NATO (głównie USA i Włoch). W przypadku Bułgarii bazą operacyjną zagranicznych kontyngentów lotniczych w ramach misji Enhanced Air Policing (eAP) jest Graf Ignatiewo
Pełna wersja artykułu w magazynie Lotnictwo 7/2021