Siły Powietrzne Grecji

Leszek A. Wieliczko

Greckie lotnictwo wojskowe ma ponad stuletnią historię. Od 1952 r. Grecja jest ważnym członkiem NATO, broniącym południowej flanki Sojuszu. Z powodu nie najlepszych relacji z sąsiednią Turcją Greckie Siły Powietrzne dysponują jedną z najliczniejszych w Europie flotą myśliwców. Samoloty bojowe stanowią połowę wszystkich posiadanych statków powietrznych.

Greckie Siły Powietrzne (Polemikí Aeroporía, PA – Hellenic Air Force, HAF) są jednym z trzech rodzajów Greckich Sił Zbrojnych (Ellinikés Énoples Dynámeis, EED – Hellenic Armed Forces), obok wojsk lądowych i marynarki wojennej. Ich historia sięga 1911 r., kiedy to grecki rząd poprosił Francuzów o pomoc w utworzeniu lotnictwa wojskowego. W sierpniu 1913 r. w Salonikach w strukturze armii greckiej utworzono Kompanię Lotniczą (Lóchos Aeroporías – Aviation Company), którą we wrześniu 1915 r. przekształcono w Służbę Lotniczą Wojsk Lądowych (Aeroporikí Ypiresía Stratoú, AYS – Army Air Service). Z kolei w 1914 r. przy pomocy Brytyjczyków utworzono Korpus Lotniczy Marynarki Wojennej (Naftikoú Aeroporikoú Sómatos, NAS – Navy Aviation Corps). W grudniu 1929 r. powstało Ministerstwo Lotnictwa, a w następnym roku pod jego patronatem obie służby lotnicze zostały połączone i przekształcone w samodzielny rodzaj sił zbrojnych – Siły Powietrzne. W okresie monarchii w latach 1935–1973 nazywane były Królewskimi Greckimi Siłami Powietrznymi (Ellinikí Vasilikí Aeroporía, EVA – Royal Hellenic Air Force, RHAF).

Obecnie Greckie Siły Powietrzne liczą około 33 tys. osób personelu wojskowego i cywilnego oraz ponad 450 samolotów, śmigłowców i bezpilotowych statków latających, rozlokowanych w kilkunastu bazach lotniczych (aeroporikí vási – air bases) na terenie kontynentalnej części kraju i wyspach na Morzu Śródziemnym i Egejskim. Ich głównymi zadaniami są: obrona przestrzeni powietrznej kraju, wywalczenie i utrzymanie przewagi powietrznej, ochrona i wsparcie operacji prowadzonych przez pozostałe rodzaje greckich sił zbrojnych, transport ludzi i ładunków, poszukiwanie i ratownictwo nad lądem i morzem, pomoc w likwidacji skutków katastrof i klęsk żywiołowych (przede wszystkim walka z pożarami – z tego powodu w wyposażeniu HAF znajdują się liczne samoloty gaśnicze) oraz udział w międzynarodowych operacjach pokojowych i misjach pomocy humanitarnej.

Struktura organizacyjna

Organem zarządzającym Siłami Powietrznymi jest Sztab Generalny Sił Powietrznych (Genikó Epiteleío Aeroporías, GEA – Hellenic Air Force General Staff, HAFGS). Podlega on Sztabowi Generalnemu Obrony Narodowej (Genikó Epiteleío Ethnikís Ámynas, GEETHA – Hellenic National Defence General Staff, HNDGS), który z kolei podlega Ministerstwu Obrony Narodowej (Ypourgeío Ethnikís Ámynas, YETHA – Ministry of National Defence, MND). Pracami GEA kieruje szef sztabu (Archigós GEA, A/GEA – Chief of Air Force General Staff) oraz jego zastępca (Yparchigós GEA, Y/GEA – Deputy Chief of Air Force General Staff). Odpowiadają oni za organizację, zarządzanie, nadzór, szkolenie personelu (wojskowego i cywilnego) oraz wyposażenie sił powietrznych. Od 27 lutego 2015 r. szefem Sztabu Generalnego Sił Powietrznych jest Antiptérarchos (Lt Gen) Christos Vaitsis. Siedziba GEA znajduje się w Filothei-Psychiko na przedmieściach Aten.

GEA dzieli się na cztery wydziały (kládous – divisions) i kilka dyrekcji (diefthýnseis – directorates). Wydział A (Alfa Kládos – Division A) odpowiada za działalność operacyjną i szkolenie sił powietrznych, obronę powietrzną oraz informację i bezpieczeństwo; Wydział B (Beta Kládos – Division B) za sprawy personalne; Wydział C (Gamma Kládos – Division C) za wyposażenie, infrastrukturę, łączność, informatyzację i uzbrojenie; Wydział D (Delta Kládos – Division D) za sprawy organizacyjne, programy szkolenia personelu, finanse i zaopatrzenie. W strukturze Wydziału A funkcjonuje Centrum Operacyjne (Kéntro Epicheiríseon, KEPICH – Operations Center).

W skład Greckich Sił Powietrznych wchodzą trzy duże zgrupowania (dowództwa) operacyjne (meízon schimatismós – major formations) – Taktyczne Siły Powietrzne (Archigeío Taktikís Aeroporías, ATA – Tactical Air Force, TAF), Dowództwo Wsparcia Sił Powietrznych (Dioíkisi Aeroporikís Ypostírixis, DAY – Air Force Support Command, AFSC) i Dowództwo Szkolenia Lotniczego (Dioíkisi Aeroporikís Ekpaídefsis, DAE – Air Training Command, ATC) – oraz kilkadziesiąt samodzielnych jednostek organizacyjnych.

Pełna wersja artykułu w magazynie Lotnictwo 10-11/2016