Siły Powietrzne Hiszpanii

Leszek A. Wieliczko

Siły Powietrzne Hiszpanii mają długą i bogatą historię. Dziś należą do największych w Europie. Pomimo cięć budżetowych od kilkunastu lat sukcesywnie wymieniają przestarzałe typy samolotów i śmigłowców na nowe, nowoczesne i lepiej dostosowane do współczesnych wymagań. Rozbudowują również swoje zdolności w zakresie rozpoznania, dowodzenia i kierowania. Ich potencjał wciąż jednak nie zaspokaja wszystkich potrzeb operacyjnych, wynikających z głównego zadania obrony kraju i zaangażowania hiszpańskich sił zbrojnych w różne operacje międzynarodowe.

Hiszpania (hiszp. España) – oficjalnie Królestwo Hiszpanii (Reino de España) – to państwo leżące w południowo-zachodniej Europie, głównie na Półwyspie Iberyjskim, a także na Balearach na Morzu Śródziemnym, Wyspach Kanaryjskich na Oceanie Atlantyckim, wielu mniejszych wysepkach oraz enklawach w północnej Afryce (Ceuta i Melilla). Na zachodzie graniczy z Portugalią, na północnym wschodzie z Francją i Andorą, na południu z brytyjskim Gibraltarem, a przez Cieśninę Gibraltarską oraz Ceutę i Melillę z Marokiem. Jest członkiem m.in. Unii Europejskiej i Sojuszu Północnoatlantyckiego. Przynależność do NATO jest fundamentem hiszpańskiej polityki bezpieczeństwa.

Wojska Lotnicze (Ejército del Aire, EA) – na arenie międzynarodowej znane również jako Hiszpańskie Siły Powietrzne (Fuerza Aérea Española, FAE; ang. Spanish Air Force, SAF) – są jednym z trzech rodzajów Sił Zbrojnych Hiszpanii (Fuerzas Armadas de España; Spanish Armed Forces) obok Wojsk Lądowych (Ejército de Tierra; Spanish Army) i Marynarki Wojennej (Armada; Spanish Navy). Ich głównym zadaniem jest ochrona i obrona przestrzeni powietrznej kraju przed zagrożeniem zewnętrznym oraz terrorystycznym w celu zapewnienia suwerenności i niezależności Hiszpanii, ochrony jej interesów i życia ludności. Siły Powietrzne wspierają inne rodzaje sił zbrojnych oraz służby bezpieczeństwa i porządku publicznego poprzez realizowanie misji poszukiwawczo-ratowniczych na morzu i lądzie, gaszenie pożarów, przewóz bardzo ważnych osobistości, żołnierzy i ładunków, ewakuację rannych i chorych, nadzór celny, kalibrację naziemnych urządzeń radionawigacyjnych, wykonywanie zdjęć kartograficznych. Ponadto współpracują z innymi organizacjami państwowymi w celu ochrony bezpieczeństwa i dobrobytu obywateli Hiszpanii za granicą, a w sytuacjach poważnego zagrożenia (np. katastrof, klęsk żywiołowych) lub innych potrzeb publicznych wspierają działania prowadzone przez inne organizacje, instytucje i służby państwowe.

Hiszpańskie Siły Powietrzne działają aktywnie również poza granicami kraju. Uczestniczą w różnych operacjach wojskowych, pokojowych, szkoleniowych i humanitarnych pod egidą NATO, Unii Europejskiej i ONZ. Myśliwce Hornet i Typhoon kilkakrotnie brały udział w misjach ochrony przestrzeni powietrznej krajów bałtyckich – Litwy, Łotwy i Estonii (Baltic Air Policing, BAP). Od 2009 roku samoloty patrolowe P-3M lub CN-235 VIGMA stacjonują rotacyjnie w Dżibuti, skąd wspierają prowadzoną przez European Union Naval Force (EU NAVFOR) operację antypiracką „Atalanta” u wybrzeży Somalii i w Zatoce Adeńskiej. Od września 2015 roku CN-235 VIGMA niemal stale stacjonuje w bazie Sigonella na Sycylii we Włoszech (Destacamento Aero Táctico [DAT] „Grappa”) w ramach prowadzonej przez European Union Naval Force Mediterranean (EU NAVFOR Med) operacji „Sophia”, mającej na celu monitorowanie i powstrzymanie nielegalnej imigracji oraz zwalczanie zorganizowanego przemytu ludzi przez Morze Śródziemne. P-3M lub CN-235 VIGMA uczestniczą rotacyjnie również w natowskiej operacji antyterrorystycznej „Sea Guardian” (wcześniej „Active Endeavour”) na Morzu Śródziemnym.

Od stycznia 2013 roku samolot transportowy C-295M lub C-130H stacjonował w Dakarze w Senegalu (DAT „Marfil”), a od marca 2014 roku także w Libreville w Gabonie (DAT „Mamba”) jako wsparcie operacji prowadzonych w zachodniej i środkowej Afryce przez siły zbrojne Francji („Barkhane”), Unię Europejską (European Training Mission in Central African Republic, EUTM RCA i European Union Training Mission in Mali, EUTM Mali) i ONZ (Mission multidimensionnelle intégrée des Nations unies pour la stabilisation en Centrafrique, MINUSCA i Mission multidimensionnelle intégrée des Nations unies pour la stabilisation au Mali, MINUSMA). DAT „Mamba” został rozwiązany w marcu 2020 roku, za to siły DAT „Marfil” zwiększono do dwóch C-295M.

Hiszpania jest uczestnikiem kilku międzynarodowych porozumień i programów wojskowych, których celem jest współdzielenie własnych i korzystanie ze wspólnych zasobów lotniczych oraz szkolenie pilotów i członków załóg: Movement Coordination Centre Europe (MCCE), European Air Transport Command (EATC), NATO Airborne Early Warning & Control Programme Management Organization (NAPMO) i Tactical Leadership Programme (TLP). W ramach MCCE kraje członkowskie udostępniają swoje środki transportowe, w tym samoloty. EATC poprzez system ATARES (Air Transport & Air-to-Air Refuelling and other Exchange of Services) zarządza samolotami transportowo-tankującymi udostępnionymi przez kraje członkowskie. NAPMO to organizacja polityczna powołana w celu zarządzania NATO Airborne Early Warning & Control Force (NAEW&C), które dzięki samolotom E-3A Sentry zapewniają członkom Sojuszu wsparcie w zakresie powietrznego ostrzegania, obserwacji i kierowania operacjami bojowymi. TLP to natowski program zaawansowanego szkolenia taktycznego pilotów i członków załóg, realizowany w bazie Albacete w Hiszpanii.

Pełna wersja artykułu w magazynie Lotnictwo 3/2021