Siły Powietrzne Jordanii

Leszek A. Wieliczko

Od chwili uzyskania niepodległości Jordania utrzymuje dobre relacje z Zachodem, a po podpisaniu traktatu pokojowego z Izraelem nie ma wrogów w najbliższym sąsiedztwie. Jordańskie Siły Powietrzne zostały utworzone w 1950 roku i przy pomocy zaprzyjaźnionych krajów stopniowo budowały swój potencjał. W ostatnich kilku latach przeszły poważną restrukturyzację. Oprócz zmian organizacyjnych wycofano ze służby większość starych lub zbędnych statków powietrznych, a w ich miejsce zakupiono nowoczesne, lepiej przystosowane do lokalnych warunków i potrzeb operacyjnych.

Jordania (arab. Al-Urdunn) – oficjalnie: Jordańskie Królestwo Haszymidzkie (Al-Mamlaka al-Urdunnijja al-Haszimijja) – to kraj leżący na Bliskim Wschodzie na obszarze historycznego Lewantu. Graniczy na lądzie z Arabią Saudyjską, Irakiem, Syrią, Izraelem i Autonomią Palestyńską, a przez wody zatoki Akaba z Egiptem. Jest to unitarna monarchia konstytucyjna. Głową państwa jest król Abdullah II ibn al-Husajn. Jordania jest członkiem m.in. Organizacji Współpracy Islamskiej (Organisation of Islamic Cooperation) i Ligi Państw Arabskich (League of Arab States). W polityce międzynarodowej, w tym także w zakresie obrony i bezpieczeństwa, blisko współpracuje ze Stanami Zjednoczonymi, Wielką Brytanią i Unią Europejską. Jest jednym z trzech państw arabskich, które podpisały traktaty pokojowe z Izraelem, co unormowało stosunki pomiędzy tymi krajami.

Królewskie Jordańskie Siły Powietrzne (arab. Silah al-Dżawwi al-Malaki al-Urdunni; ang. Royal Jordanian Air Force, RJAF) są jednym z trzech rodzajów Jordańskich Sił Zbrojnych – Armii Arabskiej (Al-Kuwwat al-Musallaha al-Urdunnijja – Al-Dżejsz al-Arabi; Jordanian Armed Forces – Arab Army) obok Wojsk Lądowych i Marynarki Wojennej (oraz kilku niezależnych formacji i służb). Ich głównymi zadaniami są: ochrona i obrona suwerenności i integralności kraju, wsparcie wojsk lądowych (w tym sił specjalnych) i sił bezpieczeństwa wewnętrznego (m.in. w zakresie ochrony granic oraz zwalczania przemytu i terroryzmu) oraz realizacja misji wraz z sojusznikami i partnerami przeciwko wspólnym wrogom. Zadania dodatkowe obejmują: przewóz ludzi (w tym najważniejszych osób w państwie) i ładunków, poszukiwanie i ratownictwo, ewakuację medyczną, a w sytuacjach nadzwyczajnych (np. katastrof, klęsk żywiołowych, ataków terrorystycznych, konfliktów zbrojnych) także wsparcie służb ratunkowych i ewakuację ludności cywilnej. Obecnie RJAF mają około 15 tys. osób personelu i około 225 samolotów, śmigłowców i bezzałogowych statków powietrznych (BSP).

Struktura organizacyjna

Najwyższym zwierzchnikiem i naczelnym dowódcą sił zbrojnych jest król. Cywilny nadzór administracyjny sprawuje Ministerstwo Obrony (Wizarat al-Difae al-Urdunnijja; Jordanian Ministry of Defense). Najwyższym wojskowym organem dowodzenia i kierowania jest Główne Dowództwo Jordańskich Sił Zbrojnych – Armii Arabskiej (Al-Kajadat al-Amat lil-Kuwwat al-Musallaha al-Urdunnijja – Al-Dżejsz al-Arabi; General Command of the Jordanian Armed Forces – Arab Army) z siedzibą w stolicy kraju Ammanie, które odpowiada za wdrażanie wytycznych politycznych w zakresie obrony i bezpieczeństwa, bezpośrednie dowodzenie i kierowanie siłami zbrojnymi, osiągnięcie i utrzymanie gotowości bojowej oraz rozwój zdolności operacyjnych. Dowódcą sił zbrojnych jest przewodniczący Kolegium Szefów Sztabów (Chairman of the Joint Chiefs of Staff).

Dowódcą Królewskich Jordańskich Sił Powietrznych (Kajid Silah al-Dżawwi al-Malaki al-Urdunni; RJAF Commander) jest od 24 lipca 2019 roku generał brygady (amid) pilot Zajd Ali Al-Nagresz. Wspierają go Wydział Operacji Powietrznych (Mudiriat al-Amaliat al-Dżawwit; Air Operations Directorate, AOD) i Wydział Obrony Powietrznej (Mudiriat al-Difae al-Dżawwi; Air Defense Directorate, ADD). Zadaniem AOD jest koordynowanie i nadzorowanie działalności eskadr lotniczych, kierowanie operacjami lotniczymi, współpraca z innymi rodzajami sił zbrojnych i utrzymanie gotowości bojowej jednostek. ADD odpowiada za dozór radiolokacyjny i obronę przestrzeni powietrznej kraju. W tym celu koordynuje działalność jednostek i pododdziałów obrony powietrznej.

Podstawową jednostką lotniczą RJAF samodzielną pod względem administracyjnym i taktycznym jest eskadra (al-sarab; squadron). Jej wyposażenie tworzy od kilku do kilkunastu statków powietrznych, w zależności od przeznaczenia i typu. Niektóre eskadry są zgrupowane w skrzydłach (al-dżanah; wings), a trzy podlegają Wyższej Szkole Lotniczej. Na co dzień stacjonują w czterech bazach lotniczych (kaida al-dżawwijja; air bases) na terenie kraju. Dwie inne pełnią obecnie funkcję rezerwową i wykorzystywane są głównie podczas ćwiczeń lotniczych oraz przez pododdziały obrony powietrznej.

Pełna wersja artykułu w magazynie Lotnictwo 2/2021