Siły Powietrzne Tajwanu

Leszek A. Wieliczko

Siły Powietrzne Republiki Chińskiej (Tajwanu) kontynuują tradycję utworzonych w 1923 roku w Kantonie Chińskich Sił Powietrznych (Chinese Air Force; Zhongguo Kongjun). Ich najważniejszym zadaniem jest obrona Tajwanu przed ewentualną agresją ze strony Chińskiej Republiki Ludowej. Z tego powodu aż 3/5 posiadanych statków powietrznych to myśliwce. Większość sprzętu pochodzi ze Stanów Zjednoczonych, ale wśród wielu różnych typów użytkowanych samolotów są też maszyny własnej konstrukcji – myśliwskie F-CK-1 i szkolno-treningowe AT-3.

Tajwan – oficjalnie Republika Chińska (ang. Republic of China, ROC; chiń. Chung-hua Min-kuo [Zhonghua Minguo]) – to terytorium o nieustalonym statusie politycznym. Formalnie pozostaje częścią Chin, ale de facto jest od nich niezależny i funkcjonuje jako samodzielne państwo. Władze w Tajpej, powołując się na kontynuowanie tradycji Republiki Chińskiej, proklamowanej 29 grudnia 1911 roku, uznają się za jedyne legalne władze całych Chin, z nominalną stolicą w Nankinie, jedynie tymczasowo rezydujące na wyspie (m.in. z tego powodu powstrzymują się od ogłoszenia niepodległości Tajwanu, mimo silnych nacisków ze strony niektórych środowisk i organizacji). Z kolei władze Chińskiej Republiki Ludowej uznają Tajwan za zbuntowaną prowincję i nie uznają jej władz. Taki stan utrzymuje się od 1949 roku, kiedy to członkowie i zwolennicy Chińskiej Partii Narodowej (Kuomintangu) pod przewodnictwem Czang Kaj-szeka uciekli na Tajwan, po przegranej wojnie domowej z komunistami Mao Zedonga.

Do 1971 roku Republika Chińska reprezentowała Chiny w Organizacji Narodów Zjednoczonych. Zbliżenie ChRL i USA na początku lat 70. oraz naciski Pekinu sprawiły jednak, że 15 października 1971 roku, na mocy rezolucji nr 2758 Zgromadzenia Ogólnego ONZ, Republika Chińska straciła prawa członkowskie. Obecnie uznawana jest tylko przez 18 państw (głównie z rejonu Pacyfiku, Ameryki Środkowej i Afryki), co nie przeszkadza wszakże wielu innym krajom utrzymywać relacji handlowych i kulturalnych z Tajwanem.

Pod względem geograficznym Republika Chińska obejmuje główną wyspę Tajwan (o powierzchni 35,8 tys. km2) oraz pobliskie niewielkie archipelagi Peskadory (Penghu), Kinmen (Jinmen) i Mazu. Od kontynentalnych Chin oddziela je szeroka na około 160 km Cieśnina Tajwańska. Tajwan sąsiaduje od północnego-wschodu z Japonią (Wyspy Yaeyama), a od południa z Filipinami. W sensie politycznym Republika Chińska aż do śmierci syna Czang Kaj-szeka w 1988 roku była rządzona autorytarnie przez Kuomintang. Dopiero w 1991 roku prezydent Lee Teng-hui [Li Denghui] zniósł stan wyjątkowy i anulował zmiany w konstytucji, wprowadzone w 1948 roku przez Czang Kaj-szeka, co przywróciło swobody demokratyczne w kraju.

Od ucieczki na Tajwan w 1949 roku władze w Tajpej uważają, że głównym zagrożeniem dla bezpieczeństwa i suwerenności kraju jest Pekin, który może podjąć próbę zbrojnej inwazji w celu włączenia siłą Tajwanu do ChRL. Choć oficjalnie Pekin zaprzestał agresywnej retoryki wobec Tajwanu, to rozbudowa potencjału militarnego ChRL budzi poważne zaniepokojenie w Tajpej. Republika Chińska opiera swoją politykę bezpieczeństwa na rozbudowie zdolności do odstraszania i samoobrony. Wcześniej, na mocy zawartego 2 grudnia 1954 roku traktatu o wzajemnej obronie, Stany Zjednoczone zobowiązały się do obrony Tajwanu i Peskadorów. Sytuacja uległa zmianie 1 stycznia 1979 roku, po nawiązaniu stosunków dyplomatycznych między Waszyngtonem a Pekinem i uznaniu komunistycznego rządu za jedynego reprezentanta Chin. W kwietniu tego samego roku Kongres USA przyjął ustawę Taiwan Relations Act, w której wprawdzie nie zagwarantował obrony Tajwanu przed ewentualną agresją ze strony ChRL, ale zgodził się na dostawy uzbrojenia w zakresie i ilości „koniecznej do umożliwienia Tajwanowi utrzymania wystarczających zdolności do samoobrony”.

Obronę Tajwanu zapewniają Narodowe Siły Zbrojne Republiki Chińskiej (Republic of China National Armed Forces; Zhonghua Minguo Guojun). W ich skład wchodzą Wojska Lądowe (Republic of China Army, ROCA; Zhonghua Minguo Lujun), Marynarka Wojenna (Republic of China Navy, ROCN; Zhonghua Minguo Haijin), Siły Powietrzne (Republic of China Air Force, ROCAF; Chung-hua Min-kuo Kong-jun [Zhonghua Minguo Kongjun]), Korpus Piechoty Morskiej (Republic of China Marine Corps, ROCMC; Zhonghua Minguo Haijunlu Zhanduì) i Żandarmeria (Republic of China Military Police, ROCMP; Zhonghua Minguo Xianbing). Narodowe Siły Zbrojne kontynuują tradycję Narodowej Armii Rewolucyjnej (Guomin Gemingjun), utworzonej przez Sun Jat-sena i Czang Kaj-szeka 16 czerwca 1924 roku. Swoją obecną nazwę dostały 25 grudnia 1947 roku, po przyjęciu nowej konstytucji Republiki Chińskiej. Zgodnie z nią najwyższym zwierzchnikiem tajwańskich sił zbrojnych jest prezydent Republiki.

Podstawowym zadaniem Sił Powietrznych Republiki Chińskiej jest obrona przestrzeni powietrznej Tajwanu i otaczających go mórz, ze szczególnym uwzględnieniem Cieśniny Tajwańskiej. Zgodnie z przyjętą strategią ROCAF jako pierwsze mają odpowiedzieć na ewentualną agresję. W tym celu utrzymują stałe dyżury bojowe oraz prowadzą patrole i ćwiczenia, aby osiągnąć i utrzymać gotowość do natychmiastowej reakcji. W sytuacji zagrożenia i wojny ROCAF mają zarówno działać samodzielnie w zakresie powietrze-powietrze i powietrze-ziemia/woda, jak i ściśle współpracować z siłami lądowymi i morskimi w celu odparcia i zniszczenia nieprzyjacielskich sił inwazyjnych. W okresie pokoju do zadań ROCAF należy także wsparcie operacji likwidacji skutków katastrof i klęsk żywiołowych oraz udział w misjach pomocy humanitarnej. Wśród zrealizowanych zadań tego rodzaju można wymienić pomoc po trzęsieniu ziemi i tsunami na Oceanie Indyjskim w grudniu 2004 roku, po trzęsieniu ziemi na Haiti w styczniu 2010 roku czy po przejściu tajfunu Haiyan na Filipinach w listopadzie 2013 roku. Obecnie ROCAF mają około 35 tys. osób personelu i ponad 520 samolotów i śmigłowców.

W celu skutecznego wypełniania swojego głównego zadania, 25 września 2014 roku ROCAF zdefiniowały siedmiopunktową wizję rozwoju, której realizacja ma zapewnić zdolność do – jak to określono – „wczesnego ostrzegania, odparcia ataku i długotrwałej walki”. Chodzi o: (1) zwiększenie zdolności w zakresie wczesnego wykrywania i ostrzegania; (2) zintegrowanie elementów systemów dowodzenia, kierowania, łączności, komputeryzacji, zwiadu, obserwacji i rozpoznania (Command, Control, Communications, Computers, Intelligence, Surveillance, and Reconnaissance, C4ISR) w celu zwiększenia elastyczności i efektywności działania na polu bitwy; (3) samodzielny rozwój precyzyjnego uzbrojenia dalekiego zasięgu w celu zwiększenia zdolności do przeciwuderzenia; (4) wdrożenie samolotów myśliwskich nowej generacji i zwiększenie posiadanej siły ofensywnej; (5) integrację zasobów naukowych, państwowych i prywatnych w procesie rozwoju techniki lotniczej w celu uzyskania przewagi technologicznej; (6) wdrożenie zmian organizacyjnych w celu zwiększenia elastyczności i efektywności operacyjnej; (7) zintensyfikowanie szkolenia i treningu w celu poprawy zdolności personelu do realizacji powierzonych zadań.

Pełna wersja artykułu w magazynie Lotnictwo 1-2/2019