Morskie siły desantowe FB

Morskie siły desantowe ZSRR na Bałtyku po II wojnie światowej
Wśród zadań jakie kierownictwo polityczno-wojskowe państwa radzieckiego stawiało przed siłami morskimi była zdolność do prowadzenia morskich działań desantowych. Desanty w zależności od skali i celu oraz sił do nich zaangażowanych flota miała realizować we własnym zakresie lub we współdziałaniu z wojskami lądowymi. W latach 30. w siłach morskich ZSRR wydano dwa regulaminy – BUMS RKKA-30 i BUMS RKKA-37 (Bojewoj ustaw morskich sił Roboczo-Kriestianskoj Krasnoj Armii), zawierające teorię działań desantowych, zaś dodatkowo w 1940 r. wprowadzono do użytku NMO-40 (Nastawlenije po wiedieniju morskich opieracii). Oprócz opracowań przeznaczonych do użytku służbowego, ukazała się m.in. w 1931 r. praca B. B. Żerwie zatytułowana „Diesantnaja opieracija (Opieratiwno-takticzeskij oczerk)” oraz trzy lata później książka I. S. Isakowa „Diesantnaja opieracija”. Po wybuchu II wojny światowej, wydano w 1940 r. dwutomowe „Wiedienije morskich opieracii (NMO-40)” zawierające teorię morskiej operacji desantowej pióra W. A. Pietrowskiego. Mimo licznych publikacji z zakresu piśmiennictwa i myśli wojskowej, w tym regulacji prawnych w postaci wspomnianych regulaminów wojskowych, aktywność na tym polu nie przełożyła się na praktyczne działania organizacyjne. Nie podjęto prac zmierzających do powołania specjalistycznych sił zdolnych do prowadzenia operacji desantowych. Flota do czasu wybuchu II wojny światowej nie miała w swoim składzie typowych środków desantowych. Piechota morska nie istniała nawet w sferze zamierzeń organizacyjnych. 19 stycznia 1940 r. na podstawie rozkazu głównodowodzącego Wojenno-Morskowo Fłota (dalej WMF) Nikołaja G. Kuzniecowa, we Flocie Bałtyckiej rozpoczęto formowanie 1. Samodzielnej Brygady Piechoty Morskiej. Jednostka podczas wojny z Finlandią brała udział w desantach na Goglandzie i innych wyspach akwenu Zatoki Fińskiej. Brygada dość szybko, mimo krótkiego czasu jaki dzielił ją od sformowania i rozpoczęcia szkolenia do udziału w działaniach wojennych przeciwko Finlandii, osiągnęła zadowalający stan sprawności bojowej. Dalszy rozwój organizacyjny piechoty morskiej nastąpił dopiero latem 1941 r., już po niemieckim ataku, rozpoczynającym Wielką Wojnę Ojczyźnianą – jak propagandowo Rosjanie określają wydarzenia okresu 1941-1945. Błyskawiczne postępy niemieckiej ofensywy z lata 1941 r. obnażyły słabość radzieckich sił zbrojnych. Chaos i brak spójnego dowodzenia po stronie radzieckiej w połączeniu z tempem najazdu oraz precyzyjnym wykonywaniem, przez Niemców i wojska sojusznicze kolejnych faz operacji na całym froncie, stwarzały realne zagrożenie upadku radzieckiego imperium. Na nadmorskich kierunkach działań wojennych dość szybko zaistniało zagrożenie utraty baz morskich, jak i całej portowej infrastruktury na obu skrzydłach frontu. Utrzymanie tych obszarów stanowiło „być albo nie być” dla radzieckiej floty. W zaistniałej sytuacji dysponując dużymi zasobami ludzkimi, wyszkolonymi rezerwistami, dość szybko przystąpiono do mobilizacji, w ramach której tworzono jednostki piechoty morskiej. W początkowym okresie wojny piechota morska brała przede wszystkim udział w obronie baz morskich, wykazując się przy tym dużą sprawnością i nieustępliwością w boju.

Do końca wojny w ramach sił morskich sformowano: Dywizję Piechoty Morskiej, 19 Brygad Piechoty Morskiej, 14 pułków piechoty morskiej i 36 samodzielnych batalionów. Formacje te liczyły około 230 tys. oficerów, podoficerów i marynarzy. Z tej liczby około 120 tys. wojskowych służyło w jednostkach piechoty morskiej Floty Bałtyckiej (dalej FB), na które składały się dywizja, 9 brygad, 4 samodzielne pułki i 9 samodzielnych batalionów. Poza tym z marynarzy sformowano 35 Brygad Strzelców Morskich o łącznej liczebności około 130 tys. ludzi, które skierowano do składów armii ogólnowojskowych wojsk lądowych. Radzieckie jednostki piechoty morskiej nie miały jednolitych stanów osobowych oraz uzbrojenia. Etaty poszczególnych brygad, pułków czy batalionów piechoty morskiej były opracowywane dość dowolnie, co wynikało po części z posiadanych zmagazynowanych zapasów uzbrojenia. W jednostkach strzelców morskich obowiązywał jednolity etat brygady strzeleckiej przyjęty w wojskach lądowych. Po zakończeniu działań wojennych zdemobilizowano większość jednostek piechoty morskiej oraz wszystkie strzelców morskich.

W okresie 1941-1945 FB wysadziła 26 desantów. W największej radzieckiej operacji desantowej na Bałtyku, której celem było odbicie zajętego przez Niemców w 1941 r. Archipelagu Moonsundzkiego uczestniczyły dwa korpusy ogólnowojskowe i 260.BPM. Większość z radzieckich desantów taktycznych na Bałtyku miała charakter działań rajdowych realizowanych siłą od kompanii piechoty morskiej do wzmocnionego batalionu. W części z tych operacji chcąc uzyskać efekt zaskoczenia nie przeprowadzano ogniowego przygotowania lądowania. Głównym ich celem było zajęcie niedużych wysp, zdobycie portów lub ważnych dla przebiegu działań rejonów na wybrzeżu przeciwnika. W operacjach obronnych pierwszego okresu wojny głównym celem desantów było wiązanie sił przeciwnika, odciąganie ich z frontu, szczególnie na kierunkach, gdzie rysowała się możliwość przerwania obrony baz morskich. Podczas działań ofensywnych miały one za zadanie zwiększać tempo nacierających wzdłuż wybrzeża morskiego wojsk własnych. FB, podobnie jak i inne morskie związki operacyjne, rozpoczynała działania wojenne nie dysponując etatowymi środkami desantowymi. Podczas mobilizacji pozyskano od państwowych podmiotów gospodarki morskiej około 120 różnych środków przydatnych do działań desantowych, z których część trafiła do podporządkowanych dowództwu floty, śródlądowych flotylli operujących na jeziorach Onega i Ładoga.