Siły Morskie Finlandii

Maciej Nałęcz

Siły Morskie Finlandii

Starzejące się uzbrojenie i problemy ekonomiczne wymusiły na siłach zbrojnych wielu państw poszukiwanie nowych dróg na utrzymanie i wzmocnienie zdolności obrony terytorialnej kraju. Postzimnowojenne środowisko bezpieczeństwa północnej części Europy zmieniło politykę obronną sąsiadów Finlandii i przesunęło środek ciężkości w kierunku działań ekspedycyjnych, poza dotychczasowe obszary działania i szkolenia. Finlandia (fiń. Suomi, Suomen Tasavalta) poszła odmienną drogą. Pozostała przy służbie wojskowej z poboru i w ramach polityki umiarkowanego niezaangażowania skupiła się na obronie terytorialnej.

W Białych Księgach dotyczących obronności z lat 2001, 2004 i 2009 wyartykułowano priorytety, jakimi pozostają zapewnienie niepodległości państwa i obrony wartości demokratycznych. Niemniej ważne pozostaje rozwijanie zdolności zapobiegania kryzysom i zwiększony udział w operacjach Unii Europejskiej i NATO. Priorytetem sił zbrojnych jest utrzymywanie służby poborowej, co umożliwia posiadanie stosunkowo dobrze wyszkolonych 350 tys. żołnierzy rezerwy. 72% obywateli powyżej 18 roku życia i 65% poniżej tego wieku popiera ten system, który ma zresztą duży wymiar społeczny. Ważne są również kwestie finansowe – służba poborowa kosztuje Finlandię około 2,7 mld euro rocznie; służba zawodowa, przy utrzymywaniu podobnej liczby żołnierzy kosztowałaby prawie 2 mld euro rocznie więcej.

W połowie czerwca 2012 r. podpisano dokumenty decydujące o znacznych redukcjach personelu sił zbrojnych oraz przede wszystkim o przeprowadzeniu reformy poszczególnych rodzajów sił. Zgodnie z planami, do końca 2015 r. stan liczbowy zostanie zmniejszony z obecnych ponad 14 400 do 12 300, w tym 8200 żołnierzy zawodowych.

Historia
Pierwsza, całkowicie fińska jednostka morska – Suomen Meriekipaasi, powstała w 1830 r., w czasie rządów rosyjskich (1809-1917), i broniła terytorium państwa razem z Flotą Bałtycką Imperium Rosyjskiego. Meriekipaasi brała udział również w działaniach w wojnie krymskiej, tj. tych, które toczyły się na Bałtyku. W jej skład wchodziły zbudowane na terenie Finlandii, parowa fregata bocznokołowa Rjurik (zbud. 1851 w stoczni Gamla w Abo, czyli dzisiejszym Turku) i korweta parowa Kalevala (zbud. 1858 w tej samej stoczni), służące później we flocie rosyjskiej.

Pierwszymi okrętami Marynarki Wojennej Finlandii (fiń. Merivoimat) były wysłużone jednostki pozostawione przez Rosjan w czasie fińskiej wojny domowej. Nie były one w stanie o własnych siłach przejść do głównej bazy rosyjskiej floty w Kronsztadzie. Prawdziwa pomoc przyszła ze strony Niemców, którzy wsparli nowo tworzoną flotę kilkoma okrętami używanymi budowanymi w Finlandii na rachunek rosyjski, ale będącymi w dobrym stanie technicznym. Marynarka utrzymywała siły nie tylko na słonawych wodach Bałtyku, ale też na jeziorze Ładoga, gdzie przed wybuchem II wojny światowej bazowało 6 jednostek różnych klas. W tym czasie Finowie wykorzystywali również 5 okrętów podwodnych, które operowały głównie na wodach Zatoki Fińskiej. Po zakończeniu działań wojennych z Rosjanami, po wojnie zimowej była tzw. wojna kontynuacyjna, aż do 1950 r. prowadzono trałowania bojowe min morskich postawionych głównie w Zatoce Fińskiej. Ocenia się, że Finowie, Niemcy i Rosjanie postawili na tym akwenie, wykorzystując samoloty, okręty nawodne i podwodne 69 799 min.

W latach 50. i 60. flota czasów wojny ustąpiła miejsca nowym okrętom. Przywiązując dużą wagę do neutralności kraju, siły morskie dokonywały zakupu jednostek pływających, uzbrojenia i wyposażenia na Zachodzie i Wschodzie, rozwijana była również produkcja w oparciu o rodzime stocznie i zakłady. Innym czynnikiem określającym skład floty był paryski układ pokojowy z lutego 1947 r., który określił wielkość sił morskich, zakładając łączną wyporność okrętów na 10 000 t, zaś liczebność personelu na 4500 ludzi, zakazując posiadania przez Merivoimat okrętów podwodnych, broni rakietowej, torped i min morskich. Restrykcje zostały nieco złagodzone w latach 60., zgodzono się na utrzymywanie przez Finlandię uzbrojenia rakietowego i minowego.

Zimnowojenne ograniczenia przestały obowiązywać wraz z upadkiem Związku Radzieckiego, jednak liczebność personelu i potencjał bojowy pozostają obecnie na poziomie podobnym jak przed rozpadem systemu komunistycznego w Europie.

Pełna wersja artykułu w magazynie MSiO 6/2013