Siły Powietrzne Estonii

Cristian Schrik

Siły Powietrzne Estonii

Siły Powietrzne Estonii, w których służy około 300 osób i które mają do swojej dyspozycji osiem statków powietrznych nie są typowym lotnictwem wojskowym w rozumieniu europejskim. Jednakże ich możliwości operacyjne szybko rosną, a nowo zbudowana baza lotnicza jest w stanie przyjąć sojusznicze siły wzmocnienia wykonujące dozór przestrzeni powietrznej w ramach misji Baltic Air Policing jak i w każdej innej sytuacji. Dzięki temu Estonia stopniowo staje się coraz bardziej wiarygodnym partnerem w ramach NATO.

Siły Powietrzne Estonii – EOV (Eesti Ohavägi) powstały 21 listopada 1918 r., kiedy to dowódca batalionu saperskiego, Voldemar Victor Riiberg, nakazał Augustowi Roosowi zorganizowanie jednostki lotniczej. Jednostka lotnicza powstała w bazie niedaleko Tallina, stolicy Estonii i miała być wyposażona w samoloty lądowe i wodnosamoloty. W styczniu 1919 r. pozyskano pierwszy samolot – zdobycznego sowieckiego Farmana HF-30.

Gdy Estonia została zaatakowana przez Armię Czerwoną, doszło do czasowej okupacji kraju, ale siły estońskie przeprowadziły kontratak i wyzwoliły swoją ojczyznę. W 1920 r. podpisano pomiędzy Estonią a Związkiem Sowieckim traktat pokojowy, a wkrótce potem ponownie powołano do życia kompanię lotniczą. Później kompania ta została przeformowana w pułk lotniczy – Lennuväe rügement, składający się z dywizjonu samolotów lądowych i dywizjonu samolotów morskich, przy czym jednocześnie zapewniono dostawy sprzętu. Do 1928 r. pułk lotniczy został włączony w zgrupowanie obrony powietrznej, w skład której weszły też jednostki artylerii przeciwlotniczej. Do 1930 r. estońskie lotnictwo wojskowe uzyskało stan ponad 130 samolotów.

W czasie II wojny światowej, kiedy niemieckie wojska pokonały Polskę, Estonia została zmuszona do podpisania Umowy o Pomocy Wzajemnej ze Związkiem Sowieckim. Ów dwustronny dokument zobowiązywał obie strony do przestrzegania wzajemnej niepodległości i niezawisłości. Jednakże pozwalał on ZSRR na ustanowienie baz wojskowych na terenie Estonii, a rozmieszczone tam wojska wzięły w 1940 r. udział w przejęciu kontroli nad państwem i okupacji Estonii. Wkrótce rozpoczęły się represje wymierzone w estońską ludność cywilną (sowietyzacja). W czerwcu 1941 r. niemieckie wojska wkroczyły do Estonii wyzwalając ją spod sowieckiej okupacji tylko po to, by ustanowić nowy niemiecki porządek. W 1944 r. do Estonii ponownie wkroczyła Armia Czerwona i na długie lata przyłączyła ją do ZSRR, niepodległość odzyskano dopiero w 1991 r.

Wkrótce potem, kiedy Estonia ponownie stała się niepodległym państwem, 16 grudnia 1991 r. ponownie ustanowiono Siły Powietrzne Estonii. W maju 1997 r. sformowano ich lotniczą część, a w 1998 r. włączono w jej skład samolot PZL-104 Wilga 35A dostosowany do holowania szybowców oraz dwa szybowce Let L-13 Blanik, które zostały zakupione od aeroklubu. W 2001 r. dokupiono jeszcze na rynku cywilnym trzy samoloty wielozadaniowe Antonow An-2. Proces odbudowy był jednak powolny, większość budynków bowiem i lotniczej infrastruktury była zniszczona przez wycofujące się wojska sowieckie.

W skład EOV wchodzą trzy jednostki organizacyjne: Dowództwo Sił Powietrznych, Skrzydło Obserwacji Przestrzeni Powietrznej i Baza Lotnicza Ämari.

Pełna wersja artykułu w magazynie Lotnictwo 2/2014