Wojciech Zmyślony
Stanisław Skarżyński
w Wielkiej Brytanii 1940–1942
Pułkownik pilot Stanisław Skarżyński jest być może najsłynniejszym polskim lotnikiem. Sławę w kraju zdobył lotem dookoła Afryki na samolocie PZL Ł.2 w 1931 r., nieśmiertelność w światowym lotniczym panteonie zaś dał mu samotny przelot na RWD-5bis przez Atlantyk w 1933 r. Po tym wyczynie z miejsca stał się bohaterem narodowym, a jego kariera rozwijała się błyskawicznie. W chwili wybuchu drugiej wojny światowej był szefem sztabu lotnictwa Armii „Pomorze”. Po przegranej kampanii wrześniowej i ewakuacji do Rumunii, od września 1939 r. pracował w attaszacie przy ambasadzie RP w Bukareszcie, jako zastępca szefa lotniczej placówki ewakuacyjnej. Po przybyciu do Francji, od końca lutego 1940 r. był zastępcą szefa sztabu w Dowództwie Lotnictwa w Paryżu. Po klęsce poniesionej przez Francję musiał się po raz kolejny ewakuować. Z Paryża dodarł do St. Jean de Luz nad Atlantykiem, gdzie 22 czerwca 1940 r. znalazł się na pokładzie polskiego statku pasażerskiego MS Batory, płynącego na „Wyspę Ostatniej Nadziei”
Wraz ze Skarżyńskim na pokładzie statku płynął cały sztab Polskich Sił Powietrznych, m.in.: gen. bryg. pil. Józef Zając, płk pil. Stanisław Karpiński, ppłk pil. Stanisław Szczekowski, ppłk obs. Stanisław Olszewski, ppłk dr Antoni Fiumel i ks. mjr Rafał Gogoliński-Elston. Na pokład dostali się również najbliżsi Skarżyńskiego, którzy po ewakuacji przez Rumunię, Jugosławię iWłochy szczęśliwie odnaleźli głowę rodziny we Francji: żona Julia i niespełna 6-letni wówczas syn Maciej. Zeszli oni na ląd w Plymouth na Półwyspie Kornwalijskim. Z dużą ilością ewakuowanych z Francji polskich lotników początkowo nie było co zrobić, toteż zanim zorganizowano dla nich stałe miejsca stacjonowania, umieszczano ich w tymczasowych ośrodkach. Natychmiast po przybyciu do Wielkiej Brytanii Skarżyński został przydzielony jako starszy grupy polskich lotników do bazy RAF w West Kirby koło Liverpoolu. 1 sierpnia został przeniesiony do Bazy Sił Powietrznych w Blackpool – miejscowości wypoczynkowej nad Morzem Irlandzkim. Oczekiwał tam na dalsze przydziały, zamieszkując w wynajętym przez wojsko pensjonacie. W Blackpool został wciągnięty na ewidencję Polskich Sił Powietrznych pod numerem służbowym P-1252. Posiadał wówczas stopień podpułkownika (ze starszeństwem od 19 marca 1939 r.). W Polskich Siłach Powietrznych wWielkiej Brytanii obowiązywał dualizm stopni – Polacy nosili zarówno polskie stopnie, jak i brytyjskie – z dystynkcjami oraz nomenklaturą obowiązującą w RAF. Skarżyńskiemu nadano początkowo rangę zaledwie Flight Lieutenanta (kapitana RAF). Na Squadron Leadera (majora RAF) oraz Wing Commandera (podpułkownika RAF) awansował odpowiednio 1 marca 1941 r. oraz 1 września 1941 r. W związku z późniejszymi obowiązkami, od 1 maja 1942 r. nosił funkcyjny stopień Acting Group Captain (pułkownika RAF). 11 sierpnia 1940 r. Skarżyński wyjechał na stację RAF Weeton, gdzie utworzono zgrupowanie podchorążych lotnictwa ostatnich przedwojennych roczników (ze Szkoły Podchorążych Lotnictwa, Szkoły Podchorążych Lotnictwa – Grupy Technicznej oraz Szkoły Podchorążych Rezerwy Lotnictwa). Uczestniczyli oni w specjalnym kursie uzupełniającym, trwającym od 15 sierpnia do 7 października 1940 r. Skarżyński objął obowiązki komendanta obozu. Oprócz niego w Weeton „rządzili” kpt. obs. Władysław Chrzanowski – dowódca eskadry podchorążych – oraz komendant kursu, ppłk obs. Władysław Madejski. 15 grudnia 1940 r. został przeniesiony do Blackpool, zapewne w związku z czekającym go nowym zadaniem. W Wielkiej Brytanii Polskie Siły Powietrzne utworzyły własną szkołę pilotażu pod nazwą 1. Polish Flying Training School (1 PFTS). Umiejscowiono ją w Hucknall, a jako wyposażenie dostarczono jednosilnikowe samoloty Miles Master, Fairey Battle oraz dwusilnikowe Airspeed Oxford dla przyszłych pilotów bombowych. 9 stycznia 1941 r. Skarżyński został szefem instruktorów (Chief Flying Instructor) 1. PFTS. 1 czerwca 1941 r. 1. PFTS podzielono na dwie szkoły. Powstały: 25 (Polish) Elementary Flying Training School w Peterborough (25. polska szkoła pilotażu początkowego, przeniesiona potem do Hucknall) oraz 16. (Polish) Service Flying Training School (16. polska szkoła pilotażu podstawowego, przeniesiona wkrótce do Newton). Od 7 czerwca Skarżyński był szefem instruktorów 16. (P) SFTS, od 23 czerwca 1941 r. zaś polskim komendantem stacji Hucknall.
Pełna wersja artykułu w magazynie Lotnictwo 12/2010
