Skrzydła nad Amazonią. Dzień dzisiejszy Sił Powietrznych Brazylii (część I)
Tadeusz Wróbel
Siły Powietrzne Brazylii – FAB (Força Aérea Brasileira) są największe w Ameryce Południowej. Według oficjalnych danych są to 77 454 osoby personelu. Większość z nich, 70 907, to wojskowi. Spośród nich 9927 jest oficerami, a 3496 kadetami lub studentami. FAB posiada około 700 statków powietrznych. Niemniej jednak nie należy do nich kontynentalny prymat w nowoczesności samolotów myśliwskich. Jest to konsekwencja przewlekłej procedury wyboru dostawcy tej klasy maszyn nowej generacji. Za to dobrze prezentuje się brazylijskie lotnictwo transportowe, na co kluczowy wpływ ma fakt posiadania sprawdzonego, krajowego dostawcy takich samolotów, powstałej w 1969 r. firmy Empresa Brasileira de Aeronáutica S.A., znanej bardziej jako Embraer. Sprawnie jest również modernizowana flota śmigłowców, gdzie też jest jej krajowy dostawca, Helibras.
Dowództwa i departamenty
Na szczycie struktury organizacyjnej FAB stoi dowódca (comandante), któremu bezpośrednio podlegają: Sztab Generalny Sił Powietrznych (Estado Maior da Aeronáutica, EMAER) i Wysokie Dowództwo Lotnictwa (Alto Comando da Aeronáutica), które jest jego organem doradczym, m.in. w kwestiach awansów i polityki lotniczej. Doradztwem w sprawach bezpieczeństwa operacyjnego kontroli przestrzeni powietrznej zajmuje się Assessoria de Segurançao Operacional do Controle do Espaço Aéreo (ASOCEA), a w kwestiach parlamentarnych dowódcę FAB wspiera Assessoria Parlamentar do Comandante da Aeronáutica (ASPAER).
Instytucją mu podległą jest Najwyższa Rada Ekonomii i Finansów (Conselho Superior de Economia e Finanças). Poza tym dowódcy FAB jest podporządkowane szereg innych instytucji, jak Centrum Wywiadu Lotniczego (Centro de Inteligencia da Aeronáutica), Centrum Komunikacji Społecznej Lotnictwa (Centro de Comunicaçao Social da Aeronáutica, CECOMSAER), Centrum Kontroli Wewnętrznej Lotnictwa (Centro de Controle Interno da Aeronáutica, CENCIAR), Komisja Awansowa Oficerów Lotnictwa (Comissao de Promoçoes de Oficiais da Aeronáutica, CPO) i Komisja Koordynacji i Implementacji Systemów Kosmicznych (Comissao de Coordenaçao e Implantaçao de Sistemas Espaciais, CCISE).
Gabinetowi Dowódcy Lotnictwa (Gabinete de Comandante da Aeronáutica) są podporządkowane dwie jednostki lotnicze. Jedną z nich jest Grupa Transportu Specjalnego, (Grupo de Transporte Special, GTE), zabezpieczająca potrzeby brazylijskich VIP-ów, a drugą dywizjon pokazowy (Esquadrao de Demonstraçao Aérea, EDA), latający od 2013 r. na samolotach EMB-314 Super Tucano.
Dowódcy FAB podlega również Centrum Zapobiegania i Badania Wypadków Lotniczych (Centro de Investigaçao e Prevençao de Acidentes Aeronáuticos, CENIPA), które ma swe delegatury (Serviço Regional de Investigaçao e Prevençao de Acidentes Aeronáuticos, SERIPA) we wszystkich regionach. Pod kontrolą dowódcy FAB jest jeszcze Instytut Historyczno-Kulturalny Lotnictwa (Instituto Histórico-Cultural da Aeronáutica, INCAER), któremu podlega muzeum lotnictwa.
W ramach FAB funkcjonują cztery dowództwa generalne, dwa departamenty oraz sekretariat. Najbardziej rozbudowaną strukturą jest Dowództwo Generalne Operacji Lotniczych (Comando General de Operaçoes Aéreas, COMGAR), które ma cztery dowództwa operacyjne lotnictwa (Força Aérea, FAE), siedem dowództw regionalnych (Comando Aéreo Regional, COMAR), Zalążek Brygady Obrony Powietrznej (Nucleo de Brigada de Defesa Antiaerea, NuBDAAE), a także Dowództwo Obrony Przestrzeni Powietrznej Brazylii (Comando de Defesa Aeroespacial Brasileiro, COMDABRA) i Komisję Portów Lotniczych Regionu Amazonii (Comissao de Aeroportos da Regiao Amazônica, COMARA). COMDABRA mieści się w Brasilii, a COMARA w Belém.
I FAE z dowództwem w Parnamarim, w stanie Rio Grande do Norte są podporządkowane jednostki szkolno-bojowe, gdzie jest kontynuowane zaawansowane szkolenie pilotów. II FAE w Rio de Janeiro to dywizjony morskie patrolowe, poszukiwawczo-ratownicze i śmigłowców transportowych. W III FAE z dowództwem w Gama w Dystrykcie Federalnym skupiono grupy i dywizjony bojowe, rozpoznawcze, walki elektronicznej i wczesnego ostrzegania, a także dywizjon bezzałogowych statków powietrznych. Natomiast V FAE, z kwaterą główną w Rio de Janeiro, skupia jednostki wykonujące misje transportowe i tankowania powietrznego. Wśród jednostek naziemnych podległych tym dowództwom są centrum szkolące specjalistów piechoty lotniczej (Grupo de Instruçao Tática e Especializada, GITE) oraz szwadron komandosów (Esquadrao Aeroterrestre de Salvamento, EAS).
Pełna wersja artykułu w magazynie Lotnictwo 7/2015