Słowackie odrzutowce na błękitnym niebie

Baza lotnicza położona w centralnej części Słowacji, nieco na północ od wioski Sliač, ma bogatą historię sięgającą 1934 roku, kiedy to pojawił się tu pierwszy samolot. Cztery lata później rozpoczęła się budowa koszar i zaczęto organizować szkołę lotniczą, położoną u brzegów rzeki Hron. Lotnisko otrzymało nazwę Tri Duby Letisko – Lotnisko Trzech Dębów. Tri Duby Letisko odgrywało ważną rolę w czasie Powstania Słowackiego przeciwko Niemcom, w 1944 roku. Czeski dowódca, František Fajtl, dowodził grupą lotników, którzy przeszli szkolenie w Wielkiej Brytanii i następnie trafili na Front Wschodni, gdzie latali na radzieckich myśliwcach Ła-5FN. Fajtl został dowódcą 1. Czechosłowackiego Pułku Lotnictwa Myśliwskiego i 17 września 1944 roku jednostkę przebazowano na teren kontrolowany przez powstańców, gdzie operowała ona w bardzo trudnych warunkach. Po drugiej wojnie światowej lotnisko było używane przez Siły Powietrzne Czechosłowacji, a także przez Česko Slovenské Aerolinie (czechosłowackie linie lotnicze), które zarządzały cywilnym portem lotniczym na terenie bazy. 5 stycznia 1968 roku zaczęła się Praska Wiosna, kiedy to reformator Alexander Dubček został wybrany na stanowisko I sekretarza Komunistycznej Partii Czechosłowacji. Praska Wiosna trwała do 21 sierpnia 1968 roku, kiedy to ZSRR i inne państwa Układu Warszawskiego dokonały inwazji na Czechosłowację, by przerwać wprowadzane reformy polityczne. W konsekwencji radzieckie wojska okupowały kraj i przejęły wszelkie obiekty wojskowe. Lotnisko Trzech Dębów stało się bazą dla około 10 000 żołnierzy, później ich liczba się zmniejszyła, ale w Sliač pozostali oni przez kolejne dwadzieścia dwa lata. Przed odejściem wojsk radzieckich na początku lat dziewięćdziesiątych w bazie tej stacjonowała 100. Samodzielna Eskadra Lotnictwa Rozpoznawczego wyposażona w samoloty myśliwsko-bombowe Su-17M3 dostosowane do przenoszenia zasobników rozpoznawczych KKR oraz 238. Pułk Śmigłowców dysponujący śmigłowcami szturmowymi Mi-24W i Mi-24P oraz uzbrojonymi śmigłowcami transportowo-desantowymi Mi-8MT, obie jednostki wchodziły w skład 131. Nowogrodzkiej Dywizji Lotnictwa Mieszanego ze sztabem w miejscowości Milovice-Mlada, która grupowała całość radzieckich sił lotniczych w Czechosłowacji (dodatkowo w skład dywizji wchodził 114. Pułk Lotnictwa Myśliwskiego, bazujący w Milovice-Mlada i wyposażony w samoloty MiG-29 i MiG-23MLD). 100. Samodzielna Eskadra Lotnictwa Rozpoznawczego w 1990 została przeniesiona do Monczegorska, gdzie jeszcze w tym samym roku uległa rozformowaniu. Natomiast 238. Pułk Śmigłowców na początku lat dziewięćdziesiątych trafił w rejon Orenburga, gdzie w 1998 roku ostatecznie spotkał go taki sam los.

Współczesna historia bazy Sliač zaczęła się, gdy trafiły tu jednostki lotnicze oraz ubezpieczenia i zabezpieczenia lotów przeniesione z baz Brno, Náměši i Přerov. Z przeniesionych jednostek sformowano tu 81. Samodzielną Eskadrę Lotnictwa Myśliwskiego wyposażoną w MiG-21MF (jednomiejscowe samoloty bojowe) i MiG-21UM (dwumiejscowe szkolno-bojowe) oraz 81. Batalion Radiotechniczny i Lotniskowy. Pierwszy samolot MiG-21MF pilotowany przez ppłk. Jozefa Krakovský wylądował na Lotnisku Trzech Dębów 7 maja 1991 roku. Od tego też dnia baza Sliač stała się domem dla 31 pilotów myśliwskich. Pierwsze samoloty myśliwskie MiG-29 otrzymane w wyniku podziału lotnictwa czechosłowackiego przybyły na Słowację w grudniu 1992, tuż przed formalnym rozdzieleniem obu państw, co nastąpiło z dnia 1 stycznia 1993 roku. Był to też dzień, w którym sformowano 1. Bazę Lotniczą na lotnisku Sliač. Słowackie „miasteczko myśliwców” gościło kilka wersji samolotów MiG-21, MiG-29, L-39 Albatros oraz śmigłowce Mi 17. 28 sierpnia 2002 roku 1. Baza Lotnicza oficjalnie otrzymała imię jednego z najlepszych czechosłowackich pilotów drugiej wojny światowej, generała majora Otto Smika, pilota myśliwskiego służącego w Royal Air Force. Smik zestrzelił 9 niemieckich samolotów oraz 3 pociski skrzydlate V-1. 20 października 1943 roku Król Jerzy VI odznaczył Otto Smika najwyższym odznaczeniem lotniczym DFC (Distinguished Flying Cross). 28 listopada 1944 roku dowództwo 127. Skrzydła Myśliwskiego otrzymało rozkaz zniszczenia ważnego niemieckiego węzła komunikacyjnego w Zwolle w Holandii. W czasie tej misji samolot Smika został uszkodzony ogniem artylerii przeciwlotniczej. Nie zdołał się on uratować i zginął w czasie awaryjnego lądowania w wieku zaledwie 22 lat. Dziś baza dumnie nosi jego imię. W bazie stacjonują dwie eskadry zmodernizowanych samolotów odrzutowych, dwanaście MiG-29AS i MiG-29UBS oraz dziesięć L-39CM i L-39ZAM Albatros.