Śmigłowce Mi-1/SM-1/SM-2 w polskim lotnictwie wojskowym

 

 

W 1954 r. w Kazaniu uruchomiono wielkoseryjną produkcję śmigłowca transportowo- desantowego Mi-4. W ślad za tym w ZSRR zdecydowano o przekazaniu do Polski produkcji lekkiego śmigłowca wielozadaniowego Mi-1T. Produkcja Mi-1T została uruchomiona w nowoczesnym zakładzie WSK PZL-Świdnik. Jednocześnie nadano mu lokalne oznaczenie SM-1 (SM-1/300 – Śmigłowiec – 1 z resursem międzyremontowym trzysta godzin). Zasadnicze prace przygotowawcze w zakładzie przeprowadzono w 1955 r. z pomocą wielu specjalistów oddelegowanych z ZSRR. W ich trakcie zreorganizowano wiele wydziałów, uzupełniono wyposażenie oraz przeszkolono załogę. Do  montażu pierwszych czterech śmigłowców serii próbnej SM-1 w zakładzie przystąpiono na przełomie 1955 i 1956 r. Wszystkie podzespoły były produkcji ZSRR, a do Polski dostarczono je transportem kolejowym. Pierwszy SM-1 z numerem fabrycznym S1 00 001 został oblatany przez radzieckiego pilota doświadczalnego Wsiewołda Winnickiego 23 marca 1956 r. Miał on charakterystyczne, srebrnoszare malowanie z szachownicami (kolejne trzy SM-1 otrzymały już pokrycie kolorem oliwkowozielonym z góry i po bokach oraz jasnobłękitne od spodu). W międzyczasie władze wojskowe w porozumieniu z Instytutem Lotnictwa z Warszawy oraz dyrekcją WSK  PZL-Świdnik wytypowały kandydatów do przeszkolenia na SM-1. Ogólne ramy programu przeszkolenia opracował Wsiewołod Winnicki. Dowództwo Wojsk Lotniczych i Obrony Przeciwlotniczej Obszaru Kraju wybrało dwóch pilotów: por. Janusza Ochalika i por. Tadeusza Papajskego, Instytut Lotnictwa wyznaczył pilota doświadczalnego mgr. inż. Ryszarda Witkowskiego a świdnicki zakład pilotów fabrycznych Stanisława Gajewskiego i Ryszarda Kosioła. Szkolenie rozpoczęto w pierwszych dniach czerwca 1956 r. Pierwszy etap szkolenia obejmował zagadnienia teoretyczne, które były przedstawiane przez specjalistów radzieckich, przeznaczono na nie około 10 dni. Podczas szkolenia wykorzystywano jako pomoce naukowe pierwsze zmontowane SM-1. Pierwszy okres szkolenia zakończono egzaminem teoretycznym z nabytej wiedzy oraz praktycznym ze znajomości sprzętu. Drugi etap szkolenia – praktycznego w powietrzu, rozpoczęto 26 czerwca 1956 r. Także ten etap był podzielony na dwie części; pierwsza to loty zapoznawcze i szkolne z instruktorem. Program obejmował 10 ćwiczeń zakończonych lotem egzaminacyjnym po kręgu. Na początku lipca przystąpiono do realizacji drugiej części szkolenia – lotów samodzielnych, która przewidywała także 10 ćwiczeń zakończonych lotami egzaminacyjnymi. 11 lipca 1956 r. szkolona grupa pilotów wykonała już pierwsze loty samodzielne. W tydzień później szkolenie zakończono, w ten sposób kwalifikacje pilota śmigłowcowego zdobyli pierwsi piloci polscy, na których spoczął obowiązek szkolenia następnych. Przez cały sierpień trenowano loty w ugrupowaniu czterech śmigłowców do zaplanowanych na 1 września 1956 r. pokazów lotniczych w Warszawie.