„Smoki” nad Karaibami. A-37B w Siłach Powietrznych Kolumbii

Erwan de Cherisey

Wyposażona w samoloty A-37B eskadra Escuadrón de Combate 311 (ESCOM 311) „Dragones” Sił Powietrznych Kolumbii (Fuerza Aérea Colombiana, FAC), stacjonująca w Barranquilli na wybrzeżu Morza Karaibskiego jest jedyną kolumbijską jednostką użytkującą tych legendarnych, dwusilnikowych odrzutowców szturmowych, służących już ponad 40 lat. Nazywane przez Kolumbijczyków „Smokami”, A-37B nadal odgrywają kluczową rolę w walce z różnymi ugrupowaniami partyzanckimi i przestępczymi, które wciąż działają w Kolumbii.

Historia

W 1977 roku Kolumbia postanowiła odbudować zdolności swoich sił powietrznych do atakowania celów naziemnych, które utraciła pod koniec lat 60. wraz z wycofaniem ostatnich egzemplarzy Douglasów B-26 Invader. Bogota zwróciła się do Stanów Zjednoczonych z prośbą o dostarczenie sześciu samolotów Cessna A-37B Dragonfly. W tamtym czasie US Air Force (USAF) nie miały jednak wystarczającej liczby wolnych A-37. Waszyngton zaoferował więc przekazanie dwóch A-37B i czterech T-37B. FAC zaakceptowały umowę, mając nadzieję, że T-37B – podobnie jak posiadane T-37C – będą mogły przenosić uzbrojenie i zostać użyte jako lekkie szturmowce, do czasu pozyskania dodatkowych A-37. Niestety T-37B nie miały odpowiedniego okablowania, a ponadto nie mogły przenosić dodatkowych zbiorników paliwa. Były więc używane tylko do szkolenia. Dwa A-37B (numery ewidencyjne FAC 2151 i 2152) zostały dostarczone w grudniu 1978 roku.

W 1980 roku, gdy dostępna była większa liczba A-37B wycofanych z jednostek USAF, Bogota poprosiła o dostarczenie czterech egzemplarzy w zamian za T-37B. Potem pozyskano jeszcze sześć A-37B. Tych 10 maszyn zostało dostarczonych w drugiej połowie 1980 i pierwszej połowie 1981 roku (numery ewidencyjne FAC 2153–2162). Cena jednostkowa wynosiła 414 084 dolary amerykańskie. FAC były tak zadowolone z samolotów A-37B, że postanowiły zwiększyć stan posiadania i w 1983 roku zamówiły jeszcze 12 egzemplarzy pochodzących z zasobów Air National Guard (ANG). Samoloty zostały dostarczone w grudniu 1984 roku i dostały numery FAC 2163–2174. W grudniu 1989 roku pozyskano ze Stanów Zjednoczonych kolejną partię ośmiu A-37B (FAC 2175–2182). W 2011 roku kupiono w Chile sześć wycofanych ze służby A-37B. Cztery z nich (FAC 2183–2186) zostały wyremontowane i trafiły do wyposażenia FAC, zastępując samoloty wycofane z powodu zużycia. Wreszcie w 2016 roku w Republice Dominikany kupiono jeszcze dwa A-37B, które po remoncie w 2017 roku weszły do służby w FAC (2187 i 2188).

W oparciu o niektóre źródła wydaje się, że dwa pierwsze kolumbijskie A-37B stacjonowały początkowo w Cali, wraz z T-37C. Na początku lat 80., po otrzymaniu większej liczby maszyn, A-37B zostały przeniesione do Barranquilli i podporządkowane Grupo Aéreo Norte, która została później przekształcona w Comando Aéreo de Combate N°3 (CACOM 3). Przyczyna była prosta – konieczność przechwytywania rosnącej liczby samolotów nielegalnie przekraczających karaibskie wybrzeże Kolumbii. Dzięki dwóm silnikom A-37B były bardziej bezpieczne podczas lotów nad morzem niż samoloty jednosilnikowe. Według doniesień mediów z 1983 roku A-37B operowały z bazy Palanquero, a według innych z 1984 roku – z Palanquero, Apiay i Barranquilli. Najbardziej logicznym wytłumaczeniem tych doniesień jest to, że główną bazą A-37B była Barranquilla, ale wydzielone formacje stacjonowały w innych bazach na czas wykonywania określonych zadań.

W odpowiedzi na coraz bardziej agresywną postawę sandinistowskiej Nikaragui, która uznała wyspy San Andrés, Providencia i Santa Catalina jako część swojego terytorium, w 1981 roku Kolumbia postanowiła wzmocnić obecność wojskową w tym regionie. W efekcie w mieście San Andrés utworzono Grupo Aéreo del Caribe i przebazowano tam kilka samolotów A-37B, aby odstraszyć Nikaraguańczyków. „Smoki” stacjonowały tam aż do końca pierwszej dekady XXI wieku, kiedy to zostały zastąpione przez turbośmigłowe Embraery A-29B Super Tucano.

W trakcie czterdziestoletniej służby kolumbijskie A-37B wzięły udział w większości operacji bojowych prowadzonych przez siły zbrojne przeciwko różnym grupom partyzanckim, terrorystycznym i przestępczym działającym w kraju.

Pełna wersja artykułu w magazynie Lotnictwo 7-8/2019